معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

فرهنگ مجموعۀ به‌ هم پیوسته‌ای از شیوه‌های تفکر، احساس و عمل است که به دو شیوۀ عینی و نمادین به کار گرفته می‌شود. فرهنگ به عنوان دستاورد معرفتی جامعه‌های انسانی عام است؛ اما هر گروه اجتماعی دارای وابستگی‌های خویشاوندی، شیوۀ اقتصادی، قانون‌ها، آیین‌ها، زبان، ادبیات و هنر ویژۀ خود است. هر منطقه می‌تواند فرهنگ متفاوتی با دیگر منطقه‌های هم‌جوار داشته باشد. فرهنگ راه مشترک زندگی، اندیشه و کنش انسان و دربرگیرندۀ سازگاری با نیازهای غریزی، فطری و اقتصادی یا محیط جغرافیایی است.

ایل شاهسون بغدادی از ایل‌های بزرگ ایران است. بنا به روایتی در زمان شاه عباس صفوی از گردآمدن چند ایل تشکیل شد تا نیرویی در برابر قزلباش‌ها باشد. بنا بر دیگر روایت‌ها، ایل شاهسون از ایل‌های مهم و بزرگ آسیای صغیر بوده که زمان شاه عباس به منطقۀ آذربایجان کوچ نموده و در ایران پراکنده شده‌اند، به گونه‌ای که اکنون فرزندانشان در استان‌های تهران، آذربایجان، مرکزی، قزوین، فارس، همدان، خراسان و .... و همچنین در کرکوک عراق و مناطقی از ترکیه ساکن هستند. بر اساس آخرین اطلاعات، جایگاه اصلی این پیش از پراکندگی اطراف کرکوک کنونی، غرب ایران، شمال شرقی عراق و جنوب شرقی ترکیه بوده است. اینکه از کجا آمده و از چه تاریخ در آنجا مستقر شده‌اند، به طور دقیق معلوم نیست و به بررسی و پژوهش‌های بیشتری نیاز دارد.

از قراین و شواهد موجود، این شاهسون یا جمعیت سازمان‌یافته‌ای تحت لوای شاهسون از دوران شاه عباس بزرگ به بعد، جزء قشون و لشکریان ایران بوده‌اند و در بخش‌های گوناگون کشور به انجام وظیفه اشتغال داشته‌اند. شماری در آذربایجان، تعدادی در اطراف بغداد و برخی در استان‌های جنوبی ایران حضور داشته‌اند. از قرار این ایل جزء سپاهیان بوده و یکی از وظایف آنان برقراری امنیت منطقه، مرزها و محافظت جان و مال و ناموس مردم بوده است.

عناصر نمادین فرهنگ، زبان، ادبیات، آیین‌ها، آداب، سنت‌ها، رسم‌ها، بازی‌ها، موسیقی، رقص‌ها، پوشش و صنایع دستی است. البته باید توجه داشت در زندگی کوچ‌رو حفظ سند و مدرک دشوار است و این بار فرهنگی را نسل‌های پیشین سینه‌به‌سینه انتقال داده‌اند. زبان و گویش به عنوان یکی از عنصرهای مهم فرهنگی است.

برای درک بهتر فرهنگ عشایر باید دانسته شود عشایر توانایی سازگاری با شرایط محیطی را دارند. شیوۀ زیست، مسکن، زبان، موسیقی، غذا، لباس، آثار و صنایع دستی به همراه آیین‌ها، جشن‌ها از مهم‌ترین ویژگی‌ فرهنگی آنهاست که به عنوان نمادی از زندگی سنتی بشر است.

آداب و آیین‌های ایل هر کدام در تقویت توانایی افراد آن در مناسبات اجتماعی، اقتصادی و نظامی نقش داشته است. چوب‌بازی و نشانه‌گیری با فلاخن (ساپان‌داشی)، نشانۀ وجود مردان دلیری است که در حفاظت از قلمرو ایل و کشور مصمم و توانایند. بی‌شک موسیقی و ترانه‌های محلی عشایر بخشی از گوهر گرانبهای فرهنگ بومی این سرزمین است که نشان از مردمی صبور، سلحشور، سختکوش و دوستدار وطن دارد. بررسی در هر بخش از فرهنگ ایل نشان می‌دهد که این فرهنگ ریشه در تاریخ باستانی دارد.

در این کتاب ضمن معرفی ایل شاهسون بغدادی در گذر تاریخ، آیین‌های دینی و آداب و رسوم اجتماعی این ایل بررسی شده است. در بخش پایانی نیز نویسنده ضمن اشاره به شاعرانی از این ایل، شعرها و افسانه‌های رایج در این ایل را بررسی کرده است.

فهرست مطالب کتاب:

معرفی ایل شاهسون بغدادی در گذر تاریخ

سازمان اجتماعی ایل شاهسون بغدادی

جدول نام بخش‌ها، طایفه‌ها و تیره‌های ایل شاهسون بغدادی

آداب ایل شاهسون بغدادی

آیین‌های دینی و سوگواری ایل شاهسون بغدادی

آیین‌های ازدواج ایل شاهسون بغدادی

شغل‌های ایل شاهسون بغدادی

بازی‌های ایل شاهسون بغدادی

همیاری و تعاون ایل شاهسون بغدادی

برخی از شاعران، شعرها و افسانه‌های رایج در ایل شاهسون بغدادی

فهرست منابع