معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

هرگاه از شاعران شهر تاریخی بسطام سخن به میان می‌آید، فقط نام فروغی بسطامی با غزل‌های پرسوزوگداز او به ذهن خوانندگان صاحب‌نظر متبادر می‌شود؛ غافل از اینکه این شهر با داشتن تاریخی کهن، خاستگاه محدثین و فرهیختگان بزرگ از چشم مورخان معروف دور مانده و آن‌گونه که شایسته بوده، توجه و عنایتی به تاریخ و فرهنگ این شهر نشده است.

این کتاب، کوششی است شامل شرح حال و سروده‌های بیش از چهل نفر از شاعران شهر تاریخی بسطام که با وجود داشتن سروده‌های نغز و پرمحتوا، دفتر و دیوان جداگانه‌ای نداشته‌اند و اشعار آنان یا در خلال مطالب آثارشان آمده، مانند علاءالدین مصنفک بسطامی، فاضل بسطامی، قاضی ظهیرالدین بسطامی و ... یا نویسندگان دیگر، سروده‌های آنان را در آثار خویش آورده‌اند. گرچه باید اذعان کرد که ساختار زبان و ادبی همۀ سروده‌ها یکسان نیست.

شرح‌حال و سروده‌های بیش از نیمی از شاعران این کتاب، برای نخستین بار در یک مجموعه به خوانندگان ارائه شده است. برخی سروده‌های این شاعران در نسخ خطی بوده که تاکنون تصحیح نشده و از چشم تذکره‌نویسان دور مانده است؛ مانند سروده‌های ملک عزیزالله بسطامی از فرهیختگان شهر بسطام که در قرن نهم زندگی می‌کرده و مدتی از عمرش را در هندوستان گذرانیده است. یا بیشتر اشعار رستم خوریانی، ذوقی بسطامی، عبدالقادر بسطامی و ... که برای نخستین بار در این کتاب انتشار یافته است. ضمن اینکه شرح حال و سروده‌های دو نفر از بانوان شاعر بسطامی نیز در این کتاب آمده است.

گفتنی است هم‌زمان با انقلاب اسلامی، چند شاعر که شرح حال آنان در بخش دوم این کتاب آمده، در بسطام خوش درخشیدند که هیچ‌کدام نه در دانشگاهی در رشتۀ ادبیات فارسی تحصیل کرده و نه در کلاس نقد ادبی شرکت کرده بودند و تنها به اذعان خود با سر سوزن ذوقی که داشتند، به مطالعۀ دیوان‌های شعرای معروفی چون سعدی، حافظ، فروغی بسطامی و ... پرداختند و اشعاری را بدون آنکه در سر ادعای شاعری داشته باشند، در موضوعات گوناگون سرودند؛ در بخش دوم شرح حال و اشعار تنی چند از اینان آورده شده است.

فهرست مطالب کتاب:

مقدمه

عبدالله رزجاهی

ابومحمد بسطامی

ابوعمرو رزجاهی

خواجه موفق بسطامی

ابوطاهر بسطامی

ابوالحسن محمد بن ابی الحسین بن طلحه اسفراینی

سعید بن هبه الله بسطامی

محمد بن عبدالله بن ابی صالح بسطامی

ضیاءالدین بسطامی

قاضی ظهیرالدین بسطامی

شرف‌الدین زاهد بسطامی

برهان باخرزی بسطامی

قوام الدنیا بسطامی

ملک عزیزالله بسطامی

رستم خوریانی بسطامی

عبدالرحمان بسطامی

علاءالدین مصنفک بسطامی

محوی بسطامی

مرادی

خلیفه بن احمد بسطامی

نوالدین بسطامی

وصالی بسطامی

محمدطاهر خادم بسطامی

صبوری بسطامی

علی بن طیفور بسطامی

ابراهیم بن طیفور بسطامی

خادم بسطامی

لطیف بسطامی

عبدالقادر بسطامی

ذوقی بسطامی

سلطانی بسطامی

مخمور بسطامی

عفت قاجار

فاضل بسطامی

ذوالفقار خان بسطامی

میر مطلب بسطامی

شاعران بسطام مقارن با دورۀ انقلاب اسلامی و بعد از آن

حسن کفاش

عبدالحسین اسماعیلی

حاج رضا مقیمی

احمد ابراهیمی

حسین کفاش

تصاویر برخی نسخه‌ها

منابع