معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

برگزیدن دینی خاص، گرایش به مذهب و مکتبی ویژه، پایبندی به اخلاق یا گوشه‌نشینی و عزلت، همه به منظور رهایی از آفات و شرور و آلام و رنج‌های دنیای مادی، یافتن پاسخی برای پرسش‌های اساسی بشر، یافتن راهی برای پاسخگویی به نیازهای روحی و معنوی او و در نهایت رسیدن به رستگاری است. ادیان جهان با ادعای نشان دادن راه «هدایت» و نحوۀ دستیابی به «رستگاری» همواره مدعی شده‌اند که می‌توانند منفعت و کمال مطلوب پیروان خود را تضمین کنند. بنابراین مسئلۀ «هدایت» و «رستگاری» پیروان ادیان، تاریخی به قدمت تاریخ ادیان و خود ادیان نیز تاریخی به بلندای بشر دارد.

اما در طول تاریخ، ادیان به راه‌های مختلف رفته و اشکال متنوعی پیدا کرده‌‌اند. در اعصار اولیه، انسان‌ها در تلاش بوده‌اند تا به وسیلۀ دین و در شکل سحر و جادو، توتم، شمن و ... به این اهداف دست یابند. پرستش خدایان متعدد و اعتقاد به رب‌النوع‌های مختلف همه به این منظور بوده است. به‌تدریج به مدد تلاش پیامبران الهی و رشد عقل بشری، یگانه‌پرستی یا اعتقاد به قدرتی واحد بر جهان غالب شد. آن اجماع عامی که بر ادیان بزرگ و محوری جهان حاصل شده بود، در دوران مدرن و به‌ویژه اروپا به‌تدریج در حال کم‌رنگ شدن است و دینداری بیشتر جنبۀ شخصی و خصوصی پیدا کرده است؛ اما هرچند باورهای دینی بر قطعیت و جزمیت سابق استوار نیست، اما آنچه تغییر کرده، تنها شیوۀ دینداری است و نه اصل دینداری.

در این میان جایگاه ادیان وحیانی جایگاهی ویژه است. ادیان وحیانی که معتقد به تمایز بین «عالم لاهوت» و «عالم ناسوت» و همچنین «خدای متشخص»، همراه با صفات نامحدود هستند، معتقدند یک طرح و نقشه‌ای برای هدایت و رستگاری بشر از سوی عالم الوهی در نظر گرفته شده است.

دین اسلام و مسیحیت به عنوان ادیان وحیانی و خدامحور، از جمله پرجمعیت‌ترین ادیان هستند؛ اما در کیفیت و چگونگی اجرای این طرح و نقشه با یکدیگر اختلاف‌ نظرهایی دارند. این دو دین هم در معرفی «راه‌های هدایت»، هم در «عوامل رستگاری» و هم در «مصادیق رستگاری» با یکدیگر تفاوت‌هایی دارند. علت این تفاوت‌ها عمدتاً به اختلاف دیدگاه این دو دین نسبت به ماهیت وحی الهی و انسان‌شناسی آنها برمی‌گردد. نویسنده در این کتاب به دنبال آن است تا ضمن تبیین و تعلین این تفاوت به موضوعات و تفاوت‌های مهمی که به تبع این بحث پیش می‌آیند، مانند نوع علومی که پیرامون این دو دین شکل می‌گیرد، نوع دینداری مؤمنان به هر دین، مظاهر اجتماعی و فرهنگی هر دین، پیش‌فرض‌هایی که اسلام و مسیحیت هرکدام بر آن مبتنی هستند، لوازمی که به دنبال دارند، ادلۀ کلامی که هر یک از آنها اقامه می‌کنند و سطح قوت آنها و همچنین نوع دینداری که آنها به پیروان خود توصیه می‌کنند، به روش تحلیلی و انتقادی بپردازد.

در بخش نخست کوشیده شده تا مفاهیم اساسی موضوع مورد بحث تعریف شود. مفاهیمی از قبیل متن مقدس، شخص، شخص مقدس، دین متن‌محور و دین شخص‌محور.

اسلام و مسیحیت مانند همۀ ادیان عالم هدف اصلی خود را هدایت و رستگاری ابناء بشر می‌دانند. فارغ از اینکه سایر ادیان هدایت را از چه طریقی ممکن می‌دانند و رستگاری را چه می‌دانند، موضوع هدایت و رستگاری بشر در این دو دین و تفاوت‌هایی که بین آن دو وجود دارد، ارتباط وثیقی با دیدگاه این دو دین نسبت به ماهیت وحی، ایمان و کتاب مقدس دارد. در بخش دوم نویسنده به دنبال تبیین دیدگاه اسلام و مسیحیت نسبت به این سه موضوع مهم است و در بخش بعدی به دنبال تحلیل دیدگاه اسلام و مسیحیت نسبت به دو موضوعی که غایة الغایات همۀ ادیان است، یعنی هدایت و رستگاری. در بخش پایانی نویسنده به دنبال آن است تا به تفاوت‌های عمدۀ کلامی اسلام و مسیحیت بپردازد. به این منظور ابتدا به جمع‌بندی اجمالی آنچه در بخش‌های پیشین بیان شده پرداخته شده تا بهتر بتوان به تفاوت‌های کلامی پرداخت. در پایان این بخش به تحلیل جامعه‌شناسی اعتقادات رایج در مسیحیت نیز پرداخته شده است.

فهرست مطالب کتاب:

سخن نویسنده

مقدمه

بخش اول: تعاریف و مفاهیم

بخش دوم: ماهیت وحی، ایمان و کتاب مقدس از منظر اسلام و مسیحیت

فصل اول: ماهیت وحی، ایمان و قرآن کریم از منظر اسلام

فصل دوم: ماهیت وحی، ایمان و کتاب مقدس از منظر مسیحیت

بخش سوم: تحلیل دیگاه اسلام و مسیحیت دربارۀ وحی، هدایت و رستگاری: تحلیل دیدگاه اسلام و مسیحیت دربارۀ وحی، هدایت و رستگاری

فصل اول: پیش‌فرض‌ها و لوازم اعتقادات اسلامی نسبت به وحی، هدایت و رستگاری به عنوان یک دین متن‌محور

فصل دوم: پیش‌فرض‌ها و لوازم مسیحیت نسبت به وحی، هدایت و رستگاری به عنوان یک دین شخص‌محور

بخش چهارم: تفاوت‌های کلامی اسلام و مسیحیت و تحلیل جامعه‌شناختی آن

فصل اول: تفاوت‌های کلامی اسلام و مسیحیت

فصل دوم: تحلیل جامعه‌شناختی تفاوت‌های اسلام و مسیحیت

منابع