هنر باستانی بلوچستان؛ سنگ‌نگاره‌های سراوان
خلاصه
این کتاب افزون بر آنکه مجموعۀ سنگ‌نگاره‌های سراوان را مورد بررسی قرار می‌دهد، دربرگیرندۀ اطلاعات ارزشمندی از هنر صخره‌ای و پراکندگی آثاری از این قبیل در ایران است. با این وجود با بررسی محیط جغرافیایی و طبیعی انسانی بلوچستان، نقش این عوامل را در شکل‌گیری استقرارهای سامان‌یافته در این منطقه مورد بررسی قرار می‌دهد.معرفی کتاب
برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.
بلوچستان سرزمینی کهن و باستانی است؛ یافته‌های باستان‌شناختی و مواد فرهنگی برجای‌مانده از تمدن‌های هزاره‌های پنجم تا سوم پیش از میلاد بر این ادعا گواهی می‌دهند. این یافته‌ها همچنین نشان می‌دهند که استقرارهای سامان‌یافته مستقر در این بخش از فلات ایران، هم‌زمان با دیگر حوزه‌های تمدنی ایران تا میان‌رودان در ارتباط بوده، نقش پلی برای اتصال میان تمدن‌های باستانی ایران و شبه قارۀ هند را نیز ایفا می‌کرده است.
هنر صخره‌ای یکی از چهارراه‌های پیشاتاریخی و تاریخی آفرینش‌های مادی در زمینۀ برهم‌کنش انسان و طبیعت است که پیوندگاه پدیده‌های باستان‌شناختی و زیبایی‌شناسی نیز به شمار می‌رود. پژوهش روی سنگنگارهها و آثار مرتبط با هنر صخره‌ای موضوع جدیدی در دانش باستان‌شناسی به شمار نمی‌رود؛ اما به نسبت تعداد و گسترۀ پراکنش جغرافیایی این پدیده‌ها در پهنۀ گوناگون فلات ایران، این حوزۀ پژوهشی میان بسیاری از پژوهشگران وطنی موضوعی غریب و نه‌چندان جذاب بوده و هنوز آن‌طور که شایسته است، نتوانسته پویندگان دانش هنرهای باستانی را مجذوب خود کند.
این کتاب افزون بر آنکه مجموعۀ سنگ‌نگاره‌های سراوان را مورد بررسی قرار می‌دهد، دربرگیرندۀ اطلاعات ارزشمندی از هنر صخره‌ای و پراکندگی آثاری از این قبیل در ایران است. با این وجود با بررسی محیط جغرافیایی و طبیعی انسانی بلوچستان، نقش این عوامل را در شکل‌گیری استقرارهای سامان‌یافته در این منطقه مورد بررسی قرار می‌دهد.
سنگنگارهها گونه‌ای از هنر صخره‌ای هستند که دارای گسترۀ جغرافیایی وسیعی در دنیا بوده و از نظر زمانی نیز از نوسنگی جدید تا قرون معاصر را دربر می‌گیرند. این هنر از اولین گونه‌های شناخته‌شدۀ هنر انسانی است که برخی از آنها در دنیا مطالعه و تاریخ‌گذاری شده‌اند. سنگنگارهها با دو روش نقوش کنده و نقاشی ایجاد شده‌اند. مجموعه‌های سنگنگارهها و هنر صخره‌ای تقریباً در تمامی مناطق جهان، در مکان‌هایی چون غارها‌ی پارینه‌سنگی تا کوه‌های مرتفع وجود دارد. فصل نخست این کتاب مقدمه‌ای بر هنر صخره‌ای است که در این فصل دربارۀ پراکندگی سنگنگارهها در ایران نیز مطالبی بیان شده است.
فصل دوم کتاب اختصاص به بیان محیط طبیعی و جغرافیای انسانی بلوچستان دارد که در این فصل دربارۀ جغرافیای طبیعی و آب‌وهوای سراوان نیز بحث شده که زمینه‌ساز سنگ‌نگاره‌های صخره‌ای می‌شود.
پژوهش‌های باستان‌شناسی و مطالعات مرتبط با سنگنگارهها در جنوب شرق ایران در فصل سوم کتاب بررسی شده است. در این فصل دربارۀ پیشینۀ پژوهش‌ها و و آثار و محوطه‌های سنگ‌نگارها‌های سراوان بحث و بررسی صورت گرفته است.
بزرگ‌ترین و متنوع‌ترین مجموعه‌های هنر صخره‌ای بلوچستان و ایران در شهرستان سراوان قرار دارد. این منطقه در جریان بررسی سال 1389 و ذیل پروژۀ بررسی باستان‌شناسی شهرستان‌های سراوان، سوران و زابلی بررسی شد. فصل چهارم اختصاص به بررسی سنگ‌نگاره‌های این شهرستان دارد.
در پیوست‌های کتاب، چهار مقالۀ مجزا در تحلیل سنگ‌نگاره‌های مختلف آمده است. در مقالۀ نخست به توصیف و تحلیل مجموعۀ نقوش سنگ‌نگاره‌های درۀ بندیک پرداخته شده است. مقالۀ دوم با رویکردی مشابه به تحلیل و بررسی نقوش صخره‌ای درۀ مرزبانیک می‌پردازد. در مقالۀ سوم به ارائۀ دیدگاه‌های مختلفی دربارۀ بحث تاریخ‌گذاری سنگنگارهها پرداخته شده است. در مقالۀ پایانی نیز سنگ‌نگاره‌های معروف درۀ نگاران بررسی شده‌اند.
فهرست مطالب کتاب:
یادداشت دبیر مجموعه
دیباچه و یادی از زنده‌یاد مجتبی سلطانی
فصل نخست: مقدمه‌ای بر هنر صخره‌ای
فصل دوم: محیط طبیعی و جغرافیای انسانی بلوچستان
فصل سوم: پژوهش‌های باستان‌شناسی و مطالعات مرتبط با سنگنگارهها در جنوب شرق ایران حوزۀ بلوچستان
فصل چهارم: سنگ‌نگاره‌های سراوان
پیوست یک: بررسی و تحلیل سنگ‌نگاره‌های درۀ بندیک سراوان، بلوچستان ایران
پیوست دو: تجسم هنر بومی در سنگ‌نگاره‌های درۀ مرزبانیک شهرستان سراوان، بلوچستان ایران
پیوست سه: تاریخ‌گذاری سنگ‌نگاره‌های سراوان بر پایۀ شواهد باستان‌شناختی
فهرست منابع
فهرست تصاویر
نمایه
پربازدید ها بیشتر ...
زندگی‌نامه و خدمات علنی و فرهنگی محمدتقی بهار (ملک‌الشعراء)
جمعی از نویسندگان زیرنظر کاوه خورابهبیشک در ساحت ادبیات و فرهنگ ایران معاصر، به‌ویژه در زمینۀ ارتباط با ادبیات کهن و پربار ما که بزرگان
آیین های ایل شاهسون بغدادی
یعقوبعلی دارابیدر این کتاب ضمن معرفی ایل شاهسون بغدادی در گذر تاریخ، آیین‌های دینی و آداب و رسوم اجتماعی این ایل بر
نظری یافت نشد.