معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

ادبیات تخیلی انسان‌گونه دارد؛ چراکه حاصل آفرینش انسان است و سرشتی از جنس انسان دارد. پس می‌تواند ما را به دنیای خاص نویسنده پرتاب کند، جهانی تازه پیش‌رویمان بگذارد، راهنمای زندگی باشد، تجربه‌های تازه‌ای بدهد، پاسخگوی سؤالات فراوان ذهن ما باشد و در نهایت مسیرهای اشتباه و درست را روشن کند.

بیان داستان و قصه‌گویی یکی از پرجاذبه‌ترین گرایش‌های هنری انسان‌ها از روزگاران گذشته تا به امروز است. تفاوت روایت داستانی با حکایت و توصیف، به دلیل وجود عناصر مختلف داستانی از جمله شخصیت و پیرنگ است که مشخص می‌شود.

نکتۀ قابل توجهی که این کتاب را از دیگر کتاب‌های «آموزش داستان‌نویسی» موجود متمایز می‌کند، داشتن نثر روان و شیوۀ آموزش قابل فهم برای همۀ سنین و اقشار مختلف جامعه است؛ همۀ آنان که سودای نوشتن دارند و استعدادی برای خلق داستان.

نویسنده ابتدا از ادبیات می‌گوید و پاسخگوی چرایی‌هاست؛ چرا ادبیات، چرایی قصه و داستان، چرا می‌نویسیم و ... . پیش از اینکه به دنبال فنون نوشتن و طی مسیر نویسندگی باشیم، باید از خود بپرسیم که هدف از نوشتن چیست؟ چرا می‌خواهیم «نویسنده» را در کنار اسم خود یدک بکشیم؟

ادبیات نه‌تنها علم محسوب می‌شود، بلکه علمی میان‌رشته‌ای و بسیط است. داستان نیازمند یک «داستان» است؛ اتفاق یا اتفاق‌هایی که باید به منصۀ ظهور برسد، به قانونمندی‌ای که در هر داستان رعایت می‌شود تا چگونه شروع داستان را ادامه و سپس به پایان پیوند دهد و اجزای داستان را در یک انسجام به هم مرتبط کند که به آن «ساختار داستان» گفته می‌شود. در بخش دوم کتاب دربارۀ ساختار سخن گفته شده است.

در بخش سوم کتاب از عناصر داستان سخن گفته شده است؛ عناصری از قبیل ایده، پیرنگ، زبان روایت‌گر یا صدای راوی، شخصیت زاویۀ دید، انواع زاویۀ دید، شروع و انجام داستان، صحنه‌پردازی، گره و گره‌گشایی، درام و ملودرام، شخصیت‌پردازی و ... .

مکتب‌های روان‌شناسی تعاریف متعددی از شخصیت ارائه کرده‌اند. می‌توان گفت شخصیت «مجموعۀ سازمان‌یافته و واحدی متشکل از خصوصیات نسبتاً ثابت و پایدار است که در مجموع یک فرد را از افراد دیگر متمایز می‌کند. به عبارت دیگر شخصیت، سازمان پویای جنبۀ ادراکی، انفعالی، ارادی و بدنی خرد آدمی است. در بخش چهارم کتاب دربارۀ روان‌شناسی و اسطوره‌ها در داستان مباحثی مطرح شده است.

اصولاً داستان در هر سبک و ژانری که باشد، زمانی باورپذیر می‌شود که در کنه خود، اصول انسانی را نشانه رفته باشد. بنابراین پیشنهاد می‌شود نویسنده قبل از نگارش داستان و رمان، نگاهی به مکاتب فلسفی داشته باشد. در بخش پنجم کتاب به اختصار نویسنده نکاتی را یادآور شده که یک نویسندۀ آگاه برای خلاقیت در خلق اثری ماندگار باید مدنظر داشته باشد.

انواع جمله، کوتاه و بلند آن، استفاده از قیدهای مناسب، نشانه‌گذاری و علائم زبانی همگی ابزاری است که در اختیار نویسنده است تا بتواند مقصود خود را بهتر و شفاف‌تر برساند. در بخش ششم کتاب به زبان که قوام‌بخش داستان است، پرداخته شده است.

قطعاً بخش جدی و مهم هر اثر، مخاطب آن است. این طبیعی است که انواع داستان با هر سطحی، مخاطب خود را پیدا می‌کند؛ اما به‌یقین این دسته‌بندی از هر کس و هر جا که دیده یا شنیده شود، خوشایند نیست. بخش هفتم کتاب اختصاص به مخاطب‌شناسی در داستان‌نویسی دارد. هنگام نوشتن، نویسنده باید حواس‌اش باشد که از توضیح اضافی بپرهیزد و مدام به خودش تذکر دهد که به «درک مخاطب» احترام بگذارد.

بخش پایانی کتاب دربارۀ نبایدهای نویسندگی است؛ از جمله ننوشتن هر ایده‌ای که به ذهن می‌آید، شتاب‌زدگی در چاپ و انتشار اثر، پیچیده‌ننوشتن و .... .

فهرست مطالب کتاب:

مقدمه

پیش‌گفتار

بخش اول: طعم ماندگار ادبیات

بخش دوم: ساختار: شعله‌ای که داستان را می‌پزد

بخش سوم: مواد لازم به میزان کافی

بخش چهارم: نمک روان‌شناسی و اسطوره‌ها

بخش پنجم: چاشنی فلسفه و جامعه‌شناسی در داستان

بخش ششم: زبان، قوام‌بخش داستان

بخش هفتم: جایگاه مخاطب در داستان ما

بخش هشتم: افزودنی‌های مجاز

فهرست منابع