وقفۀ تاریک: نامههایی در باب فقدان، ماتم و دگردیسی
خلاصه
در دل مکاتبات بیشمار ریلکه، چیزی حدود 24 نامۀ تسلیت وجود دارد. او در این نامهها در باب فقدان و میرایی مینویسد و نقش یک راهنمای جدی و حساس و در عین حال بهغایت دلگرمیبخش را در گذر از این سویههای دردناک و گریزناپذیر زندگی به عهده میگیرد. این نامهها که در این کتاب برای اولین بار در یک مجلد گردآوری شدهاند، در کنار هم حکایتی را بازگو میکنند که از خلال شناخت شجاعانه و قاطعانۀ مرگ به دگردیسی شخصی ژرف رهنمون میشود.معرفی کتاب
برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.
راینر ماریا ریلکۀ شاعر در طول زندگی خود افرادی را که به او نزدیک بودند، یا پس از خواندن آثارش با او ارتباط برقرار کرده بودند، یا ملاقات کوتاهی میانشان روی داده بود ـ هر آن کسی که ریلکه بهنوعی احساس میکرد رابطهای درونی با او دارد ـ در قالب نامههایی مستقیم و خصوصی مخاطب قرار داد. ریلکه در زمان مرگش در 1926 در سن 51 سالگی، بیش از چهارده هزار نامه نوشته بود که خود شاعر آنها را به اندازۀ شعرها و آثار منثور خود مهم میدانست. نامههای ریلکه بهویژه برای خوانندگانی که با شعر درگیر و مأنوس نیستند، ایدههای اصیل او در باب نقش عشق، مرگ و هنر در زندگی ما را قابل دسترس میکند.
در دل مکاتبات بیشمار ریلکه، چیزی حدود 24 نامۀ تسلیت وجود دارد. او در این نامهها در باب فقدان و میرایی مینویسد و نقش یک راهنمای جدی و حساس و در عین حال بهغایت دلگرمیبخش را در گذر از این سویههای دردناک و گریزناپذیر زندگی به عهده میگیرد. این نامهها که در این کتاب برای اولین بار در یک مجلد گردآوری شدهاند، در کنار هم حکایتی را بازگو میکنند که از خلال شناخت شجاعانه و قاطعانۀ مرگ به دگردیسی شخصی ژرف رهنمون میشود.
البته اگر این نامهها جدا از هم خوانده شوند، هر کدامشان میتواند تسلایی به کسی بدهد که با فقدانی درگیر است. این نامهها با این وجود میتوانند طرح اولیهای عرضه کنند تا ما عبارات درستی برای انتقال همدلی و غمخواری به سوگواران بیابیم. در مواجهه با فقدان چه میتوان گفت، وقتی عبارات نحیفتر و پیشپاافتادهتر از آن به نظر میرسند که بیانگر ماتم ما باشند و درد را تسکین بدهند؟ این نامهها رهنمودهایی برای اوقات تقلای ما در تسلی دادن به داغدیدگان عرضه میکنند تا نگذاریم فقدان و ماتم، ما را در خود غرق کند و به بیحسی و خاموشی بکشاند.
ریلکه بر این باور بود که وظیفۀ ماست تا به شرایط و مقتضیات خود بر روی زمین معنا ببخشیم و خود را وقف پندار قلمرو پرمعناتری نکنیم که احتمال میدهیم رنج در آن متوقف میشود. او با این وجود به ایدئولوژیهای سیاسی عمدۀ دوران مدرن بیاعتماد بود که آسایش را در هیئت هویت جمعی، توجیهات همهگیر مسلط یا آرمانهای انتزاعی عرضه میکنند.
نامههایی که در این کتاب گردآوری شدهاند، در غالب موارد به بهانۀ مرگ موجود محبوب مخاطب نامه نوشتهشدهاند. ریلکه بیشتر آنها را تقریبا بلافاصله بعد از دریافت خبر هولناک مرگ کسی نوشته و در تعدادی از آنها میتوان از همان خط اول نامه این اضطرار را حس کرد. ریلکه کموبیش از خطاب شایستهبایسته و تشریفات آن درمیگذرد و یکراست وارد سختترین قسمت ماجرا میشود؛ یعنی مرگی که مخاطب نامه در سوگش نشسته است. او در موارد دیگری که مخاطب کاملاً تنها شده، جملاتی چند در معرفی کامل خود به دیگری میگوید تا از خلال بیان موقعیت خود به او نزدیک شود. وقتی کسی عزیزی را از دست میدهد، زمان دچار بحران و اختلال میشود و ریلکه میدانست که واکنشی سرراست میتواند آن انزوای حیرتآور هولناکی را تخفیف بدهد که در زندگی آن فرد رخ نموده است. یک نامۀ تسلیت این خلأ را پر نمیکند؛ ولی واکنش سرراست ریلکه و این واقعیت که او در همان ابتدا نامهاش به جای توسل به تشریفات عرفی همدردی، خود را به دل مواجهه با مرگ آن موجود عزیز درافکنده، به این معناست که او درگیر رابطهای جدی با مخاطبان این نامهها بوده است.
همۀ نامههای این گزیده از مکاتبات ریلکه مستقیماً به مرگ یک فرد عزیز مربوط نیستند. او به قطع دردناک یک رابطۀ عمیق عاشقانه و حتی در نامۀ تأثربرانگیزی به معشوق پیشین خود سالومه به از دست رفتن یک حیوان خانگی هم با ظرافت و حساسیتی بینظیر توجه نشان میدهد. تعداد دیگری از این نامهها سعی دارند وحشت شدید ما از فنا را با بیان هرچه روشنتر این نکته تضعیف کنند که چهبسا مرگ سویهای از زندگی ما باشد که از ما دور افتاده و وجود ما را از دل تمامیت هستی کامل میکند.
این کتاب با نامۀ ریلکه به مترجم لهستانی آثارش به پایان میرسد که در آن ریلکه نحوۀ فهم تأثیر متقابل مرگ و زندگی، دادوستد و هر تجربۀ ممکنی را در تمامیت و جامعیتاش توضیح میدهد.
پربازدید ها بیشتر ...
ایران در آینۀ شعر روس
میخاییل سینلنیکوفاین کتاب برگرفته از کتاب «ایران و درونمایههای ایرانی در شعر شاعران روس» اثر میخاییل سینلنیکوف شاعر
گزارشهایی دربارۀ مختصر عملیاتی در جنوب ایران: رویارویی نظامی بریتانیا و ایل قشقایی در بهار و تابستان 1918 م/ 1336 هـ.ق
سر پرسی سایکس، کلنل ای.اف. اورتون و دیگرانآنچه در این کتاب آمده، مجموعهای از گزارشهای فرماندهان بریتانیایی رشتهعملیاتی است که در بهار و تاب
منابع مشابه بیشتر ...
شعر و شهود: هفتاد اثر تغزلی آلمانی با شعرهایی از گوته، هلدرلین و ...
گردآوری و ترجمه: محمود حدادیدر این کتاب ترجمۀ هفتاد شعر از شاعران آلمانیزبان از قرن هفدهم تا امروز آمده است؛ گزیدهای اشاید برا
ادبیات و انقلاب: نویسندگان روس، آلمان و از آسیا تا آمریکا
یورگن رولهیورگن روله یکی از چند نویسنده و روشنفکری است که نخست مسحور جادوی کمونیسم بوده و سپس از واقعیت استالی
نظری یافت نشد.