معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

احتمالاً به خاطر نمی‌آوریم که حرف‌زدن را چگونه یاد گرفتیم، همین باعث می‌شود که فکر کنیم این مسئله امری بدیهی بود. اما آیا تا به‌حال رایانه‌ای را دیده‌اید که سعی کند از این مسئله سر دربیاورد؟ در ویدئویی، یک ربات بدشکل که شبیه انسان ساخته‌شده است تصمیم می‌گیرد کشف کند چگونه می‌توان روی دوپا راه رفت، اما تنها از این طریق که دستش را پیوسته هم‌زمان بالا و پایین ببرد. در ویدئویی دیگر، اسکلت خارجی و فلزی انسانی شبیه‌سازی‌شده، با هر گام سستی که برمی‌داشت، به شکل خطرناکی به‌سمتی کج می‌شد. این امر موجب می‌شد انسان‌های اطرافش دستان بازش را چند متری نگه دارند تا درصورت لزوم دستگاه گران‌بهایشان را از افتادن نجات دهند. ربات‌های چهارپا وضعیتشان خوب است. در اواسط دههٔ ۱۹۸۰، رایانه با یک استادبزرگ شطرنج بازی کرد و او را شکست داد. اکنون، بیش از ۲۰ سال از آن زمان می‌گذرد، اما ربات‌های دوپا هنوز حتی نمی‌توانند به‌خوبی یک انسان سه‌ساله راه بروند.

وقتی به زبانی می‌اندیشیم که دشوار است، معمولاً یاد سخنرانی‌های عمومی که اوج می‌گیرند یا شعری می‌افتیم که احساسات ما را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد؛ شطرنج زبان. مدت زیادی است که می‌دانیم این نوع زبان را چگونه روی صفحه‌ها نمایش دهیم، اساساً پیش از اختراع رایانه‌ها: فقط ویدئو را راه بیندازید و چند خط از متن را نمایش دهید. چیزی که سخت‌تر است راه رفتن زبان است: ما گفتگوهای معمولی را یاد گرفتیم و فراموش کردیم که آن را یاد گرفته‌ایم. در همان زمان، داشتیم راه رفتن را می‌آموختیم و نمی‌دانستیم که در حال آموختن شیوهٔ راه رفتن هستیم. به همان صورت که ما هنگام سخن گفتن، به حرکات دست و سر یا لحن صدایمان چندان توجه نمی‌کنیم تا زمانی که بخواهیم آنها را در دستگاه‌های الکترونیکی تقلید کنیم. رفت و برگشت مکالمه، زمانی که می‌کوشیم حالت گفتگو را با رسانه‌ای دیگر اجرا کنیم، این کار به‌طرز حیرت‌آوری پیچیده است.

اما ما همان مسیری را طی کرده‌ایم که انسان‌ها نسل‌هاست در آن مسیر قرار دارند؛ اگر شما می‌خواهید قوانین شطرنج را بدانید، می‌توانید به کتابی مراجعه کنید که همهٔ آن قوانین را فهرست کرده است؛ ولی گفتگو متفاوت است: هنجارهای آن انعطاف‌پذیرتر هستند و از مذاکره‌ای مداوم بین دو طرف گفتگو نشئت می‌گیرد. و به‌ویژه زمانی که نوبت به مکالماتی می‌رسد که از طریق فنّاوری صورت می‌گیرد، هنجارهای آن دستخوش تغییرات بسیاری می‌شود.

آیا تاکنون به حجم انبوه نو واژه‌هایی که روزانه میان کابران شبکه‌های اجتماعی ساخته و به کار رفته می‌شود، توجه کرده‌ایم؟ فناوری چه نقشی در تحولات زبانی دارد؟ زبان چه تأثیری بر شکل‌گیری ارتباطات مجازی دارد؟ این کتاب با زبانی روان به تشریح و بررسی این دست مسائل می‌پردازد.

این کتاب، تلاشی است برای معرفی نگاهی جدید به تحول زبان. این کتاب را نمی‌توان کاملاً تخصصی به حساب آورد؛ زیرا زبانی ساده و همه‌فهم دارد و شیوۀ نگارش و وارسی مثال‌ها در آن به شکلی است که هر فرد علاقه‌مند به مطالعات زبانی را با خود همراه می‌کند؛ یقینا اگر خواننده پیش‌زمینه‌هایی در این علم داشته باشد، بیشتر می‌تواند با کتاب همراه شود.

زبان به عنوان اساسی‌ترین راه ارتباطی بشر، همواره در معرض تغییرات در سطوح آوایی، ساختواژی، دستوری و معنایی بوده است. روشن است تحول زبان، و مشخصاً تأثیرگذاری اینترنت بر این تحول زبانی، مختص زبانی خاص نیست و همۀ زبان‌های طبیعی، در برخورد با پدیدۀ نوظهور اینترنت، دستخوش تغییراتی شده‌اند و خواهند شد. اما زبانی که این کتاب مورد پژوهش قرار گرفته، زبان انگلیسی است؛ برای همین آشنایی ابتدایی با زبان انگلیسی می‌تواند به ارتباط بیشتر و بهتر خواننده با این اثر کمک شایانی کند. گرچن مک کالک (Gretchen McCulloch)، زبانشناس خوش ذوق و پژوهشگر، این کتاب را به گونه‌ای تنظیم کرده است که در فصل‌های ابتدایی خوانده را با تاثیر جامعه در زبان آموزی، طبیعت زبان و کاربردشناسی هر یک از بافت‌های زبانی آشنا می‌سازد. سپس استفاده‌های شگفت‌انگیز کاربران شبکه‌های اجتماعی و خلاقیت گویشوران در استفاده از ظرفیت‌های زبانی را به زیبایی بیان می‌کند و به نوعی از اهمیت پژوهش در این خصوص سخن می‌گوید. در فصل‌های پایانی به استعاره‌ها و قراردادهای جدید زبانی که چگونه به وجود می‌آیند و رایج می‌شوند، می‌پردازد.

فهرست مطالب کتاب:

فصل اول: نوشتار غیررسمی

فصل دوم: زبان و جامعه

فصل سوم: افراد اینترنتی

فصل چهارم: نویسه‌نگاری لحن

فصل پنجم: ایموجی‌ها و دیگر ایما و اشاره‌های اینترنتی

فصل ششم: چگونه گفتگوها تغییر می‌کنند؟

فصل هفتم: میم‌ها و فرهنگ اینترنتی

فصل هشتم: استعارۀ جدید

سپاس‌گزاری

یادداشت‌ها

نمایه

دربارۀ نویسنده