شعر و ترابوطیقای هرمنوتیکی آن
خلاصه
به طور کلی نویسنده این اثر با سیر در فلسفه و ادبیات به مخاطب یادآور میشود که ترابوطیقای هرمنوتیک فلسفی، متضمن این نکته است که از دل گفتگوی همۀ مکتبها و نظریههای ادبی، میتوان الگویی کلی برکشید که به یک فرابوطیقای منعطف بینجامد. از اینرو کتاب بر آن است که همۀ مکتبها را به گفتگویی با یکدیگر فرابخواند و میزان ارزش هر قاعده را به پرسش بنشیند.معرفی کتاب
برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.
ترابوطیقای هرمنوتیک فلسفی، متضمن این نکته است که از دل گفتگوی همۀ مکتبها و نظریههای ادبی، میتوان الگویی کلی برکشید که به یک فرابوطیقای منعطف بینجامد. از اینرو نویسنده در این کتاب همۀ مکتبها را به گفتگویی با یکدیگر دعوت نموده و میزان ارزش هر قاعده را به پرسش گرفته است. در این راه کوشیده نه مرعوب شاعران و اندیشمندان باشد و نه ستیزی با سنت یا مدرنیسم پیشه کند.
شاعر بیش از هر چیز از خود میپرسد: چگونه میتوانم شعری اعلا بسرایم؟ اما منتقد ادبی پیش از هر چیز از خود میپرسد: به چه نوشته یا سرودهای میتوانم شعر بگویم؟ از اینرو هر شاعر راستین و هر منتقد باریکبین پیش از هر چیز خود را در مقابل این سؤال کلی مییابد: شعر چیست؟ چه مؤلفههایی دارد و چگونه میتوان شعریت یک سروده را تعیین نمود؟ در نگاه نخست به نظر میرسد تا تعریف جامع و مانعی از شعر وجود نداشته باشد، نمیتوان به نقد نشست؛ یعنی منطقی به نظر میرسد که در یک طرح کلی باید ابتدا شعر را تعریف کرد و پس از آن به این نتیجه رسید که هر نوشتهای که منطبق با آن تعریف بود و در گسترۀ آن گنجید، شعر است و اگر با آن تعریف انطباقی نداشت، شعر نیست و اگر تنها با درصدی از آن تعریف مطابقت نمود، شعری ضعیف است. تعریفهای «شرح الاسمی» یا لغتنامهای نمیتوانند مایۀ خرسندی خاطر کسی باشند که در پی یک جوهر ناب شعری است؛ زیرا اگر بشود تعریفی برای شعر یافت، در عین آنکه ضابطه یا ضوابط مثبتهای در مورد شعر و تفکیک آن را از ناشعر ارائه میکند، باید بتواند آنچنان حوزۀ شمولی را دربر گیرد که شعر را نهتنها در زمانۀ کنونی، بلکه در همۀ مراحل تطور تاریخی آن نیز بشناسد و از غیر شعر تفکیک کند. در جستار نخست این کتاب با عنوان «نقد نقد» به تحلیل و بررسی این نظریات و میزان کفایت و حدود اعتبار معیارهای آن در سنجش شعر پرداخته شده است. در این جستار موضوعاتی چون مفهوم بوطیقا، بوطیقای افلاطونی، استعاره، شعر مبتنی بر الهام است، استعاره، عقلمحوری، فرمالیسم، برجستهسازی، بوطیقای فرمالیستی و .... بررسی شدهاند.
میتوان دو تفاوت اصلیتر «بیغایتی: متنهای غایتمند و غیرغایتمند» و «وجه آفرینندگی: وزن، استعاره و تخیل» را به عنوان وجوه تمایز ادبیات از غیرادبیات برشمرد. در جستار دوم این کتاب نشان داده شده که این دو وجه اگرچه میتوانند تا حد زیادی تمیزدهندۀ ادبیات از ناادبیات باشند؛ اما بین شعر و نثر ادبی همچنان مشترک خواهند بود. بر این اساس معیارهای سنجش و غربالگری نسبتاً خوبی برای نشاندادن تمایز شعر از ناشعر نیستند، هرچند میتوانند به عنوان معیارهایی برای تشخیص زبان ادبی به طور عام از زبان روزمره و سایر گونههای زبانی باشند. از اینرو در این جستار کوشش نویسنده بیشتر بر این امر معطوف است که وجوه اشتراک و افتراق شعر از سایر گونههای ادبی را نشان دهد.
بصیرت گادامر در طرح اندیشۀ فلسفی خود، توجه خواننده را به دو سویۀ «افقهای متن» و «افقهای ذهن خواننده» جلب میکند. او در تبیین اندیشۀ خود نسبت به افقهای متن، با انگشت گذاشتن بر مفهوم بازی که پیشتر ویتگنشتاین آن را مطرح کرده بود، مدعی شد که میتوان همۀ بازیها را در معیارهای ثابتی شریک پنداشت و رأی داد که هنر و بهویژه شعر بیشترین شباهت را به بازی دارد. در جستار سوم این کتاب، مشخص میشود که گادامر در تعریف خود واژۀ بازی را به گونهای به کار میبرد که نهتنها نمونههای روشن و رسمی آن را دربر گیرد، بلکه معانی استعاری آن را هم مدنظر داشته باشد. او سعی میکند الگویی هرمنوتیکی برای شعر و معیارهای آن ارائه دهد که در عین انعطافپذیری، از هرجومرجها و داوریهای سطحی جلوگیری نماید. نوعی ترابوطیقا یا طرحواره که نهتنها در پی فهمی مشترک با مکتبهای ادبی پیش از خود است، بلکه باب گفتگو با مکتبهای ادبی آینده را نیز باز میگذارد.
به طور کلی نویسنده این اثر با سیر در فلسفه و ادبیات به مخاطب یادآور میشود که ترابوطیقای هرمنوتیک فلسفی، متضمن این نکته است که از دل گفتگوی همۀ مکتبها و نظریههای ادبی، میتوان الگویی کلی برکشید که به یک فرابوطیقای منعطف بینجامد. از اینرو کتاب بر آن است که همۀ مکتبها را به گفتگویی با یکدیگر فرابخواند و میزان ارزش هر قاعده را به پرسش بنشیند.
فهرست مطالب کتاب:
سرسخن
پیشگفتار
جستار نخست: نقدِ نقد
جستار دوم: ناشعربودگی
جستار واپسین: تأویلِ تأویلها
فهرست منابع فارسی
منابع لاتین
پربازدید ها بیشتر ...
چکادنشین والا: واکاوی نمایشنامههای مدرن ایبسن
میرمجید عمرانیاین کتاب درنگی است در درون و پیرامون هنریک ایبسن، یکی از بزرگترین هنرمندان و اندیشمندان جهان. در وا
فرهنگ نامهای کهن و باستانی استان مازندران
مصطفی پاشنگ1160 نام کهن و باستانی در استان مازندران شناسایی و ریشهیابی شده که در این کتاب گزارش شده است، استوا
نظری یافت نشد.