معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

مفتون امینی از شاعران شاخص امروز است که امسال نودوهفت‌ساله شد. از معدود شاعران در قید حیات است که حضور نیما را از نزدیک درک کرده است. سرودن شعر را از دهۀّ سی آغاز کرد و در جوار شاعرانی نظیر شاملو، فروغ، اخوان، رؤیایی، احمدرضا احمدی، بیژن جلالی، رضا براهنی، نصرت رحمانی، منوچهر آتشی و ... همواره آثار قابل توجهی در قالب کتاب به دوستداران شعر و ادبیات معاصر فارسی ارائه کرده است.

این کتاب با سه شعر از محمدحسین شهریار، احمد شاملو و محمدرضا شفیعی کدکنی که به مفتون امینی تقدیم کرده‌اند آغاز می‌شود. احمد شاملو در پیوند با شعر مفتون امینی می‌گوید: «کاش می‌شد شعرهای رنگی نوشت، تجربه‌ای که آقای مفتون امینی کرده است». محمود دولت‌آبادی می‌نویسد: «در سینه آن مردِ نیرومند، قلبِ کبوتری انگار می‌تپد... اما فقط شعرِ مفتون نبود که در من بسیار اثر گذاشت، که با شعرِ او، شخصیّتِ مفتون بوده و هست که همواره احترام‌برانگیز بوده است، با آن وقارِ خودِ ویژه مفتون، وقاری که به‌انگاشتِ من نوعی استغنا را در پسِ پشتِ خود دارد که باز به‌انگارِ من، ناشی می‌شود از وحدتِ شخصیّتی انسانی که مفتون امینی است .....». و سیمین بهبهانی در مواجهه با شعر مفتون می‌نویسد: «شعرِ مفتون، گنجینه نقش‌های رنگین و عواطفِ دلنشینی است که از عشق و عرفان و تفکّر، گرانسنگی می‌گیرد. هرگز بی‌قرارِ آوازه و غوغا نبوده و نیست و دوستدارانِ شعرش همچندِ ستارگانند. فروتن و باوقار، ایستا و شکیبا به کار ارزشمند خود ادامه می‌دهد و هرچه از سیاهی مویش کاسته به سپیدی شعرش افزوده است و اکنون، این سپیدموی سپیدگوی آذری، شعری جوان و پُرشور دارد ....».

این کتاب حاصل بیست ساعت گفتگو با مفتون امینی است که از مهرماه سال 1397 تا اسفند همان سال صورت گرفته است. در واقع گفتگویی است که در 92 سالگی شاعر انجام شده و به اصطلاح در زمانی که به زبان «گویه‌»ای: ذخیره‌ای ندارد، جز نیم‌قفسه شعر و ثیقه‌ای، جز دو کلمه نام:

کودک بودم و آب می‌دادم

گل‌های نکاشته‌ام را

جوان بودم و هدیه می‌بردم

یاران پنداشته‌ام را

پیر شدم و خاطره می‌نوشتم

روزهای نداشته‌ام را

مفتون امینی به سال 1305 در هولاسو از توابع شاهین‌دژ از توابع آذربایجان غربی به دنیا آمده است. حدود سال 1312 به تبریز آمده و فقط در تابستان‌ها به هولاسو برمی‌گشته‌اند. او برای تحصیل به تبریز رفته و در مدرسه تمدن ابتدایی را آغاز کرده و در مدرسۀ رشدیه به اتمام رسانده است. دورۀ دبیرستان را در دبیرستان فردوسی سال ششم متوسطه را در رشتۀ ادبی به سال 1325 مصادف با حکومت دمکرات‌ها در آذربایجان به اتمام رسانده است. در سال 1328 از دانشگاه تهران در رشتۀ حقوق فارغ‌التحصیل دورۀ لیسانس شده است. او بعد از این دوره به استخدام دادگستری درآمده و تا سال 1359 که بازنشسته می‌شود، در دادگستری بوده است. اولین شعر مفتون امینی در سال 1319 در مجلۀ «راهنمای زندگی» به صاحب‌امتیازی حسین‌قلی مستعان منتشر شده است.

امینی در این گفتگو دربارۀ دیدارش با نیما گفته است: «نیما شاعر بسیار خاصی بود. دست به نوآوری‌هایی در شعر زده بود که تا آن زمان بی‌سابقه بود. طبیعتاً من هم مثل بسیاریا ز شاعران، اشتیاق دیدن او را در خود داشتم. سال 1333 نیما را در خانه‌اش دیدم. هوا سرد بود و سوز داشت. من به اتفاق دوستم، فریدون کار به دیدن او رفته بودم و در اتاقی که یک کرسی در آن گذاشته بودند، نشستیم و کلی از اوضاع و احوال آن روزها گفتیم .... ذهن تیزبین نیما در آن ملاقات بود که زندگی و زمانۀ خود را به‌خوبی رصد می‌کرد و شکل دیگر این تیزبینی همان بود که در شعرهایش دیده می‌شد. فراموش نمی‌کنم که در پیوند با شعر «افسانه» از نوحه‌ای گفت که گویا در «تکیه دولت» خوانده می‌شد و او وزن این شعر را از آن نوحه گرفته بوده». (ص 118)

مفتون امینی در این کتاب دربارۀ «بوف کور» هدایت می‌گوید: «البته اهمیت بوف کور به مراتب بیشتر از این داستان [سگ ولگرد] است. برای اینکه بوف کور تأثیر بسیاری بر روند داستان‌نویسی در ایران داشته است. کتابی است که اسطورۀ سوررئالیسم است. در واقع بنیان‌گذار این مکتب در ایران هدایت و این اثر او بوده است. نثر آن واقعاً جالب و قابل توجه است. من این داستان بلند یا رمان کوتاه را دوسه بار خوانده‌ام و هر بار لذت برده‌ام». (ص 126)

مهدی مظفری ساوجی، در این کتاب به گفتگو دربارۀ زندگی و اشعار مفتون امینی پرداخته و دیدگاه‌های این شاعر را در آستانۀ صدسالگی، با مخاطبان شعر و ادبیات امروز در میان نهاده است.

فهرست مطالب کتاب:

* پیش‌درآمد

از منظومه‌ای بلند/ محمدحسین شهریار

ای کاش آب بودم/ احمد شاملو

نشانی/ محمدرضا شفیعی کدکنی

* درآمد

* کتاب‌شناسی مفتون امینی

* متن گفتگو

* در پایان

دوست عزیز و نازنینم، شاعر ارجمند

مصاحب عزیز، ساوجی ارجمند

* مؤخره

* نمایه