معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

یکی از ویژگی‌های شخصیت مدرن، بیگانگی است. در دورۀ مدرن شخصیت فقط یک نام دارد. شغل نه به عنوان تجلی انسان، بلکه از منظر کسب و کار مورد توجه قرار می‌گیرد. شخصیت‌های مدرن در فاصلۀ قرن نوزده تا بیست تکیه‌گاه خود را از دست می‌دهند. در واقع برای آنها خانواده هم از بین می‌رود و این باعث می‌شود خود او هم مورد تعارض قرار گیرد؛ در نتیجه خانواده به عنوان نهاد اجتماعی شروع به نشان دادن واکنش می‌کند.

در ادبیات نمایشی معاصر آمریکا، واژۀ «بیگانه» در میان شخصیت‌ها، به‌ویژه شخصیت‌های بحران‌زده یا کاراکترهای داران بحران هویت نمود بارزی دارد. پیدایش این مفهوم در میان کاراکترها باعث شده تا فرد تمام تکیه و پشتوانه‌های زندگی خویش را از دست بدهد و به تعبیری یکسره به داخل هستی پرتاب شود؛ در حالی که از همۀ عناصر انسانی خالی شده، تنها به مهره‌ای از مهره‌های صنعتی و ماشینی مبدل شود.

به این ترتیب گسترش جلوۀ بیگانه‌سازی یا به عبارتی مهم‌ترین ویژگی نمایشنامۀ معاصر آمریکا در اینجا در وجهی استعاره‌ای، فلسفی و تاریخی، به‌مثابۀ ویژگی خاصی از نمایش مدرن مدنظر قرار دارد. از این‌رو در این کتاب، ابتدا تعریفی مقدماتی از بیگانه و بیگانگی ارائه شده و سپس با تمرکز بر روی نگرۀ اصالت وجود (اگزیستانسیالیست‌ها) و پیشروها (آوانگاردها) این ویژگی را در نمایشنامه‌های این مکاتب بررسی شده و در پایان به بررسی شخصیت‌های بیگانه‌شده و منزوی در ادبیات معاصر آمریکا با تکیه بر آثار پنج نویسنده پرداخته شده است.

در این کتاب کوشیده شده با تعریف بیگانه و بیگانگی، شرح فلسفی، تاریخی و ...، ابتدا ذهنیت کلی از این ویژگی ارائه شود و سپس این ویژگی در مکتب آوانگارد و اگزیستانسیالیسم و در ادبیات معاصر آمریکایی با تکیه بر آثار نمایشنامه‌نویسان معروف مدرن که از این ویژگی برخوردار هستند، به اختصار توضیح داده شده است. این کتاب از نوع تحلیلی ـ توصیفی بوده و گردآوری داده‌ها با استفاده از منابع کتابخانه‌ای، اینترنتی و مطالعۀ نمایشنامه‌های مدرن آمریکایی (گوریل پشمالو، مرگ فروشنده، اتوبوسی به نام هوس، چه کسی از ویرجینیا وولف می‌ترسد، غرب حقیقی) صورت گرفته است و بر روی شخصیت مدرن که ویژگی اصلی دورۀ مدرنیته یعنی فقدان شناسنامه و از دست دادن تمام پشتوانه‌ها از جمله خانواده می‌باشد، بحث می‌کند. در حقیقت این ویژگی عامل اصلی بیگانگی می‌باشد. برای بخش عملی کتاب نیز نگارش نمایشنامۀ «بیگانه‌ای از خویش» با اقتباس از داستان کوتاه آمریکایی به نام «کنایه» در نظر گرفته شده است.

در این کتاب تأکید اصلی بر روی شخصیت‌های بیگانه است، اما به دلیل اینکه مفهوم بیگانه و بیگانگی در مباحث فلسفی و تاریخی و اجتماعی و سیاسی مورد بحث قرار گرفته و از لحاظ زیبایی‌شناسی نظریه‌هایی دربارۀ آنها وجود دارد، در فصل نخست کتاب، ابتدا تعاریف بیگانه و بیگانگی در فرهنگ لغات مختلف مرور شده و به روابط موجود میان آنها پرداخته شده تا بتوان تأثیر آنها بر بیگانه و بیگانگی دریافت شود.

می‌توان به این نکته اشاره کرد که شخصیت بیگانه نه‌تنها در نمایشنامه‌های خارجی معاصر به‌روشنی دیده می‌شود، بلکه میان نمایشنامه‌نویسان ایرانی دهۀ چهل و پنجاه هم مورد بحث و بررسی بوده، به همین دلیل در فصل دوم سعی بر آن بوده تا نگاهی کوتاه بر نمونه‌ای از این نمایشنامه‌های ایرانی انداخته شود.

در فصل سوم کتاب، ویژگی‌های مکتب آوانگارد و اگزیستانسیالیست مورد بحث قرار گرفته و ویژگی شخصیت بیگانه در این دو مکتب بررسی شده است. در فصل چهارم ابتدا به بررسی بیگانه در ادبیات نمایشی آمریکا و وضعیت آمریکا در عصر مدرن و انواع تئاتر در آمریکا پرداخته شده و بعد این ویژگی در پنج نمایشنامۀ معروف معاصر آمریکایی ارائه شده است. فصل پایانی کتاب اختصاص به نتیجه‌گیری مباحث و پیشنهادات دارد.

فهرست مطالب کتاب:

سرسخن

مقدمه

فصل اول: مطالعات نظری

فصل دوم: پیشینۀ تحقیق

فصل سوم: اگزیستانسیالیست و آوانگارد

فصل چهارم: بیگانگی در درام آمریکا

فصل پنجم: نتیجه‌گیری و پیشنهادات

منابع

نمایشنامۀ بیگانه‌ای از خویش