معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

اروین یالوم روان‌پزشک و روان‌درمانگر پرآوازۀ جهان، یکی از مشهورترین داستان‌سرایان روایت‌های روان‌درمانی به شمار می‌آید. آثار مشهور او مانند «وقتی نیچه گریست»، «دژخیم عشق» و «انسان موجودی یک‌روزه» از جمله کتاب‌هایی هستند که همچنان در فهرست پرفروش‌ترین کتاب‌ها قرار دارند و همچنان توجه نقادان ادبی را به خود جلب کرده‌اند. آثار او همواره توجه بسیاری از نقادان را جلب کرده و نقدهای بسیاری از بعد روان‌شناختی بر آثارش موجود است؛ اما این کتاب اولین کتابی است که تمامی آثار یالوم را یک‌جا از دیدگاه ادبی نقد و بررسی می‌کند؛ هرچند آموزه‌های روان‌شناختی‌اش نیز به‌روشنی بررسی می‌شوند.

جفری جرمن ـ استاد برجستۀ ادبیات انگلیسی دانشگاه نیویورک ـ در این کتاب از سهم بنیادین یالوم در روان‌درمانی و ادبیات می‌گوید و بر ایده‌های متناوبی که آثار وی را به هم پیوند می‌دهند، تکیه می‌کند: اهمیت رابطۀ التیام‌بخش، شفافیت درمانگر، روان‌درمانی اینجا و اکنون، رواج و اضطراب مرگ، شفابخشی متقابل و نظریۀ شفابخش زخمی. نویسنده در این کتاب خوانش‌های مفصلی از رمان‌ها و داستان‌های روان‌درمانی یالوم به دست داده است.

فصل اول با اولین و همچنین معتبرترین کتاب درسی یالوم «روان‌درمانی گروهی: مباحث نظری و کاربردی» آغاز می‌شود. در این کتاب درسی تمرکز یالوم بر هنر خوداظهاری نهفته است، هنری که به‌ناچار او را به سوی ادبیات هدایت می‌کند؛ به جایی که رمان هرمان هسه با عنوان «بازی مهره‌های شیشه‌ای» و نمایشنامۀ یوجین اونیل با عنوان «مرد یخین می‌آید» را بررسی می‌کند. یالوم اغلب از مثال‌های ادبی برای پشتیبانی از بینش بالینی‌اش استفاده می‌کند. کتاب «روان‌درمانی گروهی ...»یکی از افشاکننده‌ترین خوداظهاری‌های وی را دربر دارد؛ خوداظهاری‌ای که حاضر نشد نوزده سال بعد به گردن گیرد.

«هر روز نزدیک‌تر از پیش» موضوع فصل دوم، روایت درمان «دو بار گفتۀ» یالوم است که آن را با همکاری جینی الکین نوشته است. یالوم و درمان‌جویش دریافت متناوب خود از جلسات هفتگی‌شان را با هم ردوبدل می‌کنند. نویسنده در این کتاب به این موضوع پی برده است که آنچه برای درمانگر اهمیت می‌یابد، از دید درمانجو کم‌اهمیت است و شاید در مواقعی نادیده گرفته شود. عجیب‌ترین لحظه در این کتاب یالوم زمانی است که ماریلین یالوم وارد قصه می‌شود و باعث می‌شود شوهرش دچار تضاد منافع بین درمانجو و همسرش شود.

فصل سوم بر «روان‌درمانی اگزیستانسیال» تمرکز می‌کند؛ کتاب درسی‌ای که رویکردی جدید به شفای مشکلات روانی را توصیه می‌کند. این کتاب منبع نوشته‌های بعدی یالوم هم محسوب می‌شود. این کتاب به چرایی اهمیت تلاش انسان در چی خودشناسی و کشف خود می‌پردازد و نظریۀ نوینی عرضه می‌کند. بینش‌ها گرانبها هستند، اما اهمیت اصلی جستجوی دانش این است که موجب استحکام رابطۀ درمانگر ـ درمانجو می‌شود.

«روان‌درمانی گروهی بیماران بستری» کتابی است که به منزلۀ پل ارتباطی بین نخستین نوشته‌های بالینی یالوم و داستان‌های روان‌درمانی عامه‌پسند اوست. هدف اصلی او از نگارش این کتاب، ارائۀ رویکردی منحصربه‌فرد در مورد گروه‌درمانی از بخش‌هایی در بیمارستان بود که به‌سرعت پر و خالی می‌شدند. این کتاب راهکاری مفید بسیرای برای خلق و ایجاد علم تربیتی بر مبنای درک مشاهده‌شدگان و مشاهده‌کنندگان ارائه می‌دهد. این راهکارها افزون بر بیمارستان‌ها در کلاس‌های درسی هم قابل استفاده است.

فصل پنجم بر شاهکار ادبی یالوم متمرکز می‌شود: «دژخیم عشق» کتابی که عنوان فراموش‌نشدنی آن پیام‌آور شخصیت‌هایی است که کمتر در مطالعات موردی روان‌پزشکی آمریکا دیده شده‌اند. یالوم در این ده داستان چشمگیر و کوتاه شخصیت‌های رنگارنگ و برجسته‌ای را به تصویر می‌کشد که همگی با درد هستی دست به گریبان‌اند. خوانندگان همانند یالوم و بیمارانش همچنان که نمایش در روان‌درمانی را نظاره می‌کنند، لبخند می‌زنند و می‌گریند. حضور روانکاو در ادبیات در مقام کارآگاه خصوصی، شرلوک هلمز روان‌شناس، پیشینه‌ای صدساله دارد؛ اما یالوم تصویری جدید و ناسازگار از این درمانگر می‌سازد، دژخیم عشق، شخصیتی که تمام راهکارهای مرگ‌انگاری را به چالش می‌کشد.

فصل ششم با بحث در باب نگارش زندگی‌نامه‌هایی آغاز می‌شود که از بُعد روان‌شناختی نوشته‌ شده‌اند؛ هنری که یالوم در سه رمان فلسفی خود با چیره‌دستی به نمایش گذاشته است.

فصل هفتم به کندوکاو در طعنه و ابهام سربسته در عنوان مهیج کتاب «لمیدن روی مبل» می‌پردازد. داستان شامل دو روانپزشک اگزیستانسیال است. این کتاب یکی از فکاهی‌ترین رمان‌های یالوم و مملو از مطالبی است که گرچه خواننده را غافلگیر می‌کند، با این وجود با هنرمندی بسیار ترسیم شده است. این کتاب همچنین همواره یکی از معتبرترین تجزیه و تحلیل‌های وی در زمینۀ تجاوز از مرزهای جنسی در رابطۀ درمانی باقی می‌ماند، موضوعی که وی آن را بی‌اندازه جدی می‌گیرد.

«مامان و معنی زندگی» دومین کتاب از سری داستان‌های روان‌درمانی یالوم در فصل هشتم بررسی می‌شود. هرچند شش داستان این فصل به پرباری «دژخیم عشق» نیست، تمامی ابهام‌ و کنایه‌های کتاب قبلی را دربر دارد. یالوم نه‌تنها زندگی‌نامه‌اش را به عنوان پایۀ داستان‌های خود آشکار می‌سازد، بلکه زندگی را به شکل هنر «چشمۀ جوشان درونی» خود معرفی می‌کند. یالوم پشت روان‌درمانگران خیالی‌اش پنهان نمی‌شود، در عوض به‌راحتی فاش می‌کند که چگونه آنان نمایندۀ بعدهای مختلفی از او هستند که او الزاماً همۀ آنها را پیش روی درمانجویانش آشکار نمی‌کند.

فصل نهم بر «موهبت درمان» تمرکز می‌کند؛ کتابی که در آن یالوم به 45 سال کار حرفه‌ای‌اش در مقام روان‌درمانگر می‌پردازد. این کتاب نقطۀ عطفی در مسیر حرفه‌ای یالوم است: از این نقطه به بعد، وی و درمانجویانش به شکلی دقیق از سالخوردگی او خبر دارند.

رمان سوم یالوم با عنوان «درمان شوپنهاور» در فصل دهم بررسی می‌شود. این کتاب بر شخصیت مردم‌گریزترین متفکر دنیای فلسفه پرتو می‌افکند و شخصیت روان‌درمانگری در حال تعلیم را که از نظر عاطفی گسسته است و سعی دارد زندگی‌اش را بر مبنای فلسفۀ معیوب خود سامان دهد، به تصویر می‌کشد.

در فصل یازدهم کتاب «خیره به خورشید: غلبه بر وحشت مرگ» مورد توجه قرار گرفته است. این کتاب کاوش مصممانۀ یالوم در مورد نقش اضطراب مرگ در زندگی درمان‌جویان را آشکار می‌کند. وی مدعی است اضطراب مرگ تشویشی بنیادی است و وحشتی عمیق‌تر از آن وجود ندارد. این کتاب نشان می‌دهد چگونه اظهار مرگ می‌تواند الهام‌بخشی در پس هنر باشد، منبع الهامی وفادار که یالوم همچنان پایبند بدان می‌ماند.

چهارمین و آخرین رمان یالوم در فصل دوازدهم بررسی می‌شود «مسئلۀ اسپینوزا». داستان بینش‌هایی روان‌کاوانه دربارۀ زندگی دو شخصیتی که بی‌نهایت با هم متفاوت‌اند، ارائه می‌کند: یکی متفکر هلندی قرن هفدهم که عقل‌گرای بزرگ فلسفه است و دیگری سردستۀ نظریه‌پردازان یهودی‌ستیز نازی و دست راست هیتلر.

فصل پایانی کتاب بر کتاب «انسان موجودی یک‌روزه» متمرکز می‌شود؛ کتابی که بینشی در مورد زندگی و کار در 80 سالگی عرضه می‌کند. بیشتر درمان‌جویان یالوم توضیح می‌دهند که بعد از مطالعۀ یک یا چند اثر وی به روان‌درمانی رو کرده‌اند. درمان‌جویان به درمانگری که می‌نویسد چه حسی دارند؟ چرا درمان‌جویان حتی کسانی که در حال مرگ‌اند، از یالوم می‌خواهند از اسم واقعی آنها استفاده کند؟ مطالعۀ این کتاب برای کسانی که می‌خواهند پاسخ این سؤال‌ها را بدانند یا به این نوع موضوع‌ها علاقمندند، ضروری است.

در قسمت نتیجه‌گیری، نویسنده بر مستند سال 2014 با عنوان «درمان یالوم» و کتاب خاطراتش در سال 2017 با عنوان «آنگه که خود را یافتم» تمرکز می‌کند.

فهرست مطالب کتاب:

یادداشت مترجم

مقدمه: درد هستی

1. روان‌درمانی گروهی: مباحث نظری و کاربردی: هنر خوداظهاری

2. هر روز نزدیک‌تر از پیش: چشم‌اندازی دوسویه بر روان‌درمانی

3. روان‌درمانی اگزیستانسیال: زیستن با اضطراب مرگ

4. روان‌درمانی گروهی بیماران بستری: تربیت مشاهده‌گران و مشاهده‌شوندگان

5. دژخیم عشق: زیستن با درد هستی

6. وقتی نیچه گریست: قدردانی و ناخشنودی‌های زمان

7. لمیدن روی مبل: خط تجاوز از مرزهای جنسی

8. مامان و معنی زندگی: «چشمۀ جوشان درونی» خلاقیت

9. موهبت درمان: مخاطرات و مزایای روان‌درمانگر بودن

10. درمان شوپنهاور: در جستجوی پادزهر

11. خیره به خورشید: درمان بی‌سابقه

12. مسئلۀ اسپینوزا: «آرام‌بخشی برای شورمندی‌هایم»

13. انسان موجودی یک‌روزه: پیش‌بینی فرجام‌ها

نتیجه‌گیری: درمان یالوم و آنگه که خود را یافتم

کتاب‌نامه

نمایه