معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

نویسندگی بازبینی پی‌درپی و درگیری مداوم با زمانه است، زمانۀ عام و زمانۀ خاص. زمانۀ عام رویارویی با اجتماع و سرزمینی است که نویسنده در آن زاده شده و رشد و تعالی یافته است. ممکن است بعضی از نویسنده‌ها توجهی به زمانۀ عامشان و پرداختن به کارکردهای سیاسی و اجتماعی نداشته باشند و در آثارشان تنها به زمانۀ خاص خود، یعنی به جهان درونی و خواست صرفاً هنری‌شان بپردازند و تعهدی به جهان بیرونی و جامعه‌شان نداشته و بر این باور باشند که به قول آلن روب گری‌یه ـ نویسنده و پیشتاز رمان نو فرانسوی ـ «نویسنده فقط در هنر خود می‌تواند ملتزم باشد».

گروهی از مشاهیر ادب چنین نظری را رد می‌کند و معتقدند نویسنده چون از اجتماعش برخاسته، در همه حال باید در هنر خود نسبت به آن متعهد باشد و بر این باورند که ادبیات به محض ارائه‌شدن، امری اجتماعی است و به این اعتبار، نویسنده وظیفۀ سیاسی و عامی را یدک می‌کشد و رسالتی را بر عهده می‌گیرد.

به ضرس قاطع می‌توان گفت تاکنون هیچ اثر داستانی تازه و بی‌نظیری که پیش از این در جهان داستانی غرب آفریده شده باشد، در ادبیات داستانی مدرن ما خلق نشده است. هرچه تاکنون سرمایۀ ادبی ما را شکل می‌دهد، تحت تأثیر ادبیات داستانی امروز غرب است. حتی شاهکاری چون «بوف کور» که آندره برتون ـ بنیان‌گذار مکتب سوررئالیسم ـ آن را یکی از بیست کتاب برتر قرن بیستم دانسته و گفته خورشید سوررئالیسم از شرق طلوع کرده، پیش از آن نمونۀ سوررئالیستی‌اش در غرب به وجود آمده بود. بنابراین بدون شناخت انواع داستان غربی و معنا و ساختارشان نمی‌توان داستانی قابل قبول نوشت. تجربۀ صدسال داستان‌نویسی ما نشان داده هیچ اثر قابل اعتنا و معتبری بدون این شناخت در جهان داستان ما به وجود نیامده است. هدایت اگر شناختی از ادبیات غرب نداشت، هرگز موفق نمی‌شد شاهکار خود «بوف کور» را بنویسد.  

نویسنده در این کتاب سبک‌ها و مکاتب و جریان‌های گوناگون ادبی را بررسی کرده و برای هرکدام شاهدی داستانی آورده است. این کتاب کتابی بسیار ارزشمند و آموزنده برای آنهایی است که می‌خواهند با گونه‌ها و سبک‌ها و جریان‌های فکری گوناگون ادبیات جهان بیشتر آشنا شوند و چیزهای تازه دربارۀ ادبیات داستانی بیاموزند. جریان‌هایی مانند مدرنیسم، جریان سیال ذهن، عینیت‌گرایی و ذهنیت‌گرایی، ادبیات مدرن، نوزایی و ... و مباحثی همچون شخصیت و انواع آن در داستان، تعریف داستان کوتاه، روایت ذهنی و روایت عینی، داستان چندآوایی و ... در این کتاب تشریح شده و با مثال‌هایی کامل‌تر و قابل درک‌تر شده‌اند.

فهرست مطالب کتاب:

پیش‌گفتار

* آزادگی

دوالپا

* نوزایی

به تماشای شکوفه‌ها

* نهضت مدرنیسم

میراث

* رمان نو

پاک‌کن‌ها

* داستانی چندآوایی

زن در آینه

* شخصیت و انواع آن در داستان

کوچه

* داستان‌های نوین (مدرن)

بوزینه‌ها و کرم شبتاب

* ادبیات داستانی

زن با سه‌تارش

* انواع بیان

مادر

* داستان کوتاه و تعریف‌هایش

خارش

* جریان سیال ذهن

تک‌گویی

چاه

* عینیت‌گرایی، ذهنیت‌گرایی

روایت عینی

فاوست

* روایت ذهنی

بچه‌ها چایی می‌خورید؟

* سترونی ذهن

دیدار

* جهان داستانی ادبیات مدرن

جانشین

* سه مدل داستان کوتاه، شروع، میانه، پایان

از شرق و غرب پیدا شدند