معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

برخی از منتقدان بر این عقیده‌اند که کافکا برخی از اساطیر عهد باستان را مجدداً مطرح می‌کند تا از این افسانه‌های تمثیلی تعبیری نو ارائه دهد. داستان‌های «سکوت سیرن‌ها»، «لاشخور»، «پرومته»، «پوزئیدون» و «نشان شهر» از آن جمله‌اند. کافکا به اساطیر عهد باستان تسلط و شناخت بسیار زیادی داشت و افزون بر این به مطالعه و بررسی اسطوره‌هایی نیز می‌پرداخت که توسط افسانه‌ها و ادبیات جهان خلق شده‌اند؛ برای مثال اسطوره‌هایی نظیر برج بابل، گولم و سانچو پانزا.

برخی از منتقدان بر این باورند که کافکا می‌خواهد نشان دهد میتولوژی تاکنون به اشتباه تعبیر شده است. به عقیدۀ کافکا، سیرن‌ها در «حماسۀ اودیسه» ممکن نیست آواز خوانده باشند؛ زیرا اگر واقعاً آواز سر داده بودند، آوازشان از میان موم گذشته و به گوش یاران اودیسیوس رخنه می‌کرد و زنجیرهای اودیسیوس را نیز درهم می‌شکست. کافکا در داستان «سکوت سیرن‌ها» اطمینان دارد که سیرن‌ها سکوت کرده بودند تا به اودیسیوس تلقین کنند که او واقعاً بر آنها پیروز شده است؛ زیرا سیرن‌ها یقین داشتند که اودیسیوس به این ترتیب چنان دچار غرور و خودبزرگ‌بینی بشود که خشم خدایان را برانگیزد و مورد مجازات خدایان قرار گیرد. خدایان عهد باستان، انسان‌هایی را که دچار غرور و خودبزرگ‌بینی می‌شدند، به‌سختی مورد مجازات قرار می‌دادند و الهۀ انتقام «نمسیس» مجازات را به اجرا می‌گذاشت.

سایر داستان‌های اساطیری کافکا، داستان‌های ساده‌تری هستند. در پایان داستان دیگری به نام «پرومته» خدایان که دیگر خسته شده‌اند، اعتنایی به قهرمان داستان ندارند. در داستان دیگری از کافکا با عنوان «پوزئیدون» خدای دریاها فقط یک کارمند دل‌مرده و خسته‌ای است که با محاسبات خود می‌کوشد از اوضاع دریاها مطلع شود. این کارمند از دریاهای جهان بیزار است.

مفهوم داستان‌های اساطیری کافکا در پایان درست عکس مفهوم اساطیر عهد باستان است. کافکا با سایر افسانه‌های تمثیلی یا اساطیر ادبیات جهان نیز به همین شکل برخورد می‌کند؛ برای مثال در داستان «نشان شهر» ساختن برج بابل مورد توصیف قرار می‌گیرد. در این داستان انسان‌ها شروع به ساختن این برج نمی‌کنند؛ زیرا آنها می‌خواهند منتظر پیشرفت‌های فنی بشوند تا بتوانند آسان‌تر این برج را بسازند. آنها می‌خواهند نخست برای کارگران مأوا و اقامتگاه‌هایی بسازند؛ ولی بین کارگران سرزمین‌های مختلف مشاجرۀ سختی در می‌گیرد. هر قومی می‌خواهد بهترین اقامتگاه به او تعلق بگیرد. سرانجام همۀ آنها از یکدیگر نفرت پیدا می‌کنند و در پایان امیدوارند روزی مشت عظیمی این شهر را نابود کند.

کافکا در زمان حیات خود داستان‌های اساطیری‌اش را منتشر نکرد. او این قطعات کوتاه را بدون آنکه به آنها عنوانی بدهد، در دفتر یادداشت‌های خود می‌نوشت. کافکا هنگام نگارش مطالب گوناگون، اغلب از این قطعات کوتاه استفاده می‌کرد. موضوع این داستان‌ها و قطعات گوناگون را می‌توان در سایر متون کافکا نیز یافت.

این کتاب دربرگیرندۀ داستان‌های «سکوت سیرن‌ها»، «پرومته»، «لاشخور»، «پوزئیدون» و «گراکوس شکارچی» و نقد و تفسیر آنهاست. مهم‌ترین ویژگی این داستان‌ها این است که شالودۀ همۀ آنها بر اساطیر عهد باستان استوار است.

فهرست مطالب کتاب:

* کافکا و اسطوره

* سکوت سیرن‌ها

نقد داستان «سکوت سیرن‌ها»

متن کافکا

* پرومته

نقد داستان «پرومته»

* لاشخور

نقد داستان «لاشخور»

* پوزئیدون

نقد داستان «پوزئیدون»

* گراکوس شکارچی

نقد داستان «گراکوس شکارچی»

کافکا و بازی با مرگ