گعده های ادبی چهارشنبهها: اثری از طه حسین دربارۀ شعر دورۀ عباسی
خلاصه
دورۀ عباسی یکی از مهمترین دورههای مهم و اثرگذار در زمینۀ شعر و شاعری است. این دوره به دلیل تحولات شعری و وجود شاعران نوگرا حائز اهمیت است. طه حسین در بخشی از کتاب «حدیث الاربعاء: گعدههای ادبی چهارشنبهها» به بررسی و نقد بخشی از شعر این دوره پرداخته است.معرفی کتاب
برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.
عصر عباسی با روی کارآمدن عباسیان در سال 132 قمری آغاز و تا سال 656 قمری ادامه یافت. در این دوره ادبیات مسیر پرفرازونشیبی را پیمود و از خود تأثیر مانایی را برای دورههای بعدی بهجا گذاشت. مهمترین نشانه در حوزۀ سیاسی انتقال مرکز قدرت از شام به عراق بود که در مناسبات قدرت، مسائل اجتماعی، فرهنگی و ادبی و حتی توسعۀ علوم و فنون بسیار کارساز شد. بر این اساس، تبادل اندیشهها و فرهنگها میان عربها و ملتهای دیگر در این دوره رویکردی سازمانیافته پیدا کرد؛ به گونهای که جنبش ترجمه در این دوره فعالیتی گسترده یافت و به یکی از مهمترین پرچمداران فرهنگ تبدیل شد.
با وجود فعالیت گسترده در ترجمۀ کتابهای فارسی، هندی و یونانی، شعر عربی ویژگی اصیل خود را حفظ کرد و از تأثیرپذیری از فرهنگ بیگانه مصون ماند. برخی آثار بیگانۀ بهوجودآمده به زبان عربی نیز محدود بود؛ مانند موضوع تصوف که از شعر فارسی وارد شعر عربی شد. شعر دورۀ عباسی بهشدت شکوفا شد؛ زیرا وزیران، درباریان و هواداران شعر در این دوره آن را تشویق میکردند و کریمانه برای شعر بذل و بخشش میکردند تا جایی که برخی از امیران و خلفای عباسی مانند ابن معتز، به منزلۀ معروفترین شاعران دورۀ خود شناخته میشدند.
از بارزترین ویژگیهای شعر دورۀ عباسیان، نوآوری در مضمونهاست. از معروفترین شاعران نوپرداز عصر عباسی، ابوتمام است که برخی از نوازندگان او را با لقب «قاضی عادل» میشناسند؛ زیرا او در انتخاب واژهها بسیار بهجا عمل میکند و پس از دوراندیشی و جستجوی دلیل، حق مطلب را ادا میکند. یکی دیگر از ویژگیهای شعر عربی این دوره، ژرفنگری فلسفی و ساختن اندیشههای پیچیده در شعری استوار است که رویکرد خاصی را از زندگی ارائه میدهد. از بارزترین شاعران این رویکرد در شعر، ابوالعلاء معری است.
در مجموع دورۀ عباسی یکی از مهمترین دورههای مهم و اثرگذار در زمینۀ شعر و شاعری است. این دوره به دلیل تحولات شعری و وجود شاعران نوگرا حائز اهمیت است. طه حسین در بخشی از کتاب «حدیث الاربعاء: گعدههای ادبی چهارشنبهها» به بررسی و نقد بخشی از شعر این دوره پرداخته است. در این کتاب ابتدا سنت و تجدد در شعر دورۀ عباسی بهتفصیل بررسی شده و سپس شاعرانی چون ولید بن یزید، بشار بن برد و دیگران مورد بررسی قرار گرفتهاند.
فهرست مطالب کتاب:
مقدمه
طه حسین
آثار طه حسین
نزاع بین قدیم و جدید، دلایل و نتایج آن در بخشهای مختلف زندگی، مظهر آن در زندگی ادبی، آثارش در زمینۀ ادب یونانی و ادب عربی
تجدد و نوآوری شعری در دورۀ اموی، غزل اباحی، غزل عفیف، شاعران میانهرو بین این دو فن شعری
پیشرفت شعر در دورۀ عباسی، دلایل آن، نمونهای از این پیشرفت
پیشرفت شعر در دورۀ عباسی، شک و مجون
دگرگونی شعر در دورۀ عباسی، انجمنهای ادبی، الفاظ و معانی
ابونواس
ابونواس، نقد در عصر او، نقد فقیهان، نقد ادیبان، ماهرترین شاعر
نقدی بر استاد طه حسین
جواب نقد: چگونه تاریخ را میفهمی؟ مورخان در عصرهای طلایی، مورخان در عصرهای انحطاط
شعر شراب پیش از ابونواس: اعشی، عدی بن زید العبادی، المنخل یشکری، عصر خلفا، عصر امویان، اخطل، ولید بن یزید
شعر شراب ابونواس: جادوی شعر، اعتیاد به شراب و پرستش آن، رویکرد سیاسی، برتری فارس بر عرب
شعر شراب ابونواس: شعر زبان زندگی، تجدید در اسلوبها و معانی، سختی اعتراف به تحول و تغییر، مجون مظهر زندگی، گرایش به فارس و تمدن آن
غزل ابونواس: تغزل به زنان، تغزل به غلمان، کنیزان در بغداد، زنان آزاد و پاکدامن در عصر عباسی
غزل ابونواس: صداقت غزل در عصر اموی، تصنعی بودن غزل در عصر عباسی، تغزل به غلمان
مدح ابونواس
سخن پایانی در مدح، رثا، هجا و زهد ابونواس
ولید بن یزید
مطیع بن ایاس
حماد بن عجرد
حسین بن ضحاک خلیع
بشار بن برد
شعر بشار
والبه بن حباب و ابان بن عبدالحمید
مروان بن ابی حفصه و سید حمیری
سید حمیری، علویان و عباسیان
قدیم و جدید
پربازدید ها بیشتر ...
دربارۀ ارتباطات: ارتباطات و تجلی آن در ادبیات و شعر فارسی
حمید مولانادر این کتاب ابتدا دایره یا جهان و عالم ارتباطات انسان را در یک الگوی پنجگانه به این ترتیب خلاصه شده
درآمدی بر شناخت هنر مدرن
مانیکا بوم ـ داچن و جَنِت کوکاین کتاب به جای آنکه به توالی تاریخ جنبشهای هنری بپردازد، با رویکردی موضوعی، برخی شاهکارهای هنر مدر
نظری یافت نشد.