۱۵۱۵
۳۶۰
شناختنامۀ شیرکو بیکس

شناختنامۀ شیرکو بیکس

پدیدآور: به کوشش امید ورزنده ناشر: نگاهتاریخ چاپ: ۱۴۰۰مکان چاپ: تهرانتیراژ: ۳۰۰شابک: 3ـ376825ـ600ـ978 تعداد صفحات: ۵۸۰

معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​


شیرکو بیکس بی‌گمان تأثیرگذارترین شاعر کرد است؛ شاعری که پای شعر کردی را به آن سوی مرزها کشاند و جهان را با زخم‌ها و رنج‌های ازلی ملت کرد آشنا کرد. شاید هیچ عمل سیاسی به اندازۀ شعر شیرکو نتوانسته باشد فاجعۀ حلبچه و انفال و نسل‌کشی کردها به دست رژیم بعث را به جهانیان نشان دهد.

غربت، آوارگی، آزادی، انسان، مبارزه، عشق و سرزمین از اصلی‌ترین دغدغه‌های شعر شیرکو بیکس است. برای شیرکو بیکس، جهان شعر جهانی بی‌مرز است که گام‌نهادن در آن گام‌نهادن در آسمان و افلاک و ستارگان است و شاعر را به سمت پرسش‌های بی‌پاسخ می‌کشاند. برای شیرکو، تولد شعر لحظۀ زایمان زنی است که فرزندی به دنیا می‌آورد. تولد شعر نزد او درد ابر است هنگام باریدن؛ گاه غرش می‌کند و دریغ از قطره‌ای باران و گاه با ترنمی سیلی خروشان جاری می‌شود.

آنچه شیرکوی شاعر را از دیگر هم‌نسلانش متمایز می‌سازد، قدرت تخیل سرکش و بی‌پروای او و نیز سلطه‌اش بر زبان و واژه‌ است. تخیل خلاقانۀ شیرکو به گونه‌ای است که حتی در گفتگوهای روزانه‌اش مخاطب، خودش را در مقابل دریایی از خیال و واژه و تصویر می‌بیند. شعر شاعر را آنچنان با خود می‌برد که وقتی به خود می‌آید، می‌بیند بیش از پانزده هزار صفحه شعر سروده است.

شیرکو با آگاهی کامل از انواع ادبی و ظرفیت‌های آنها و با درآمیختن ژانرهای مختلف ادبی و استفاده از امکانات هر کدام، زبان و فرمی می‌آفریند که از آنِ خود اوست. درامای شعری، رمان ـ شعر، شعر ـ داستان و .... محصول بی‌قراری، بی‌پروایی و خلاقیت شیرکو بیکس است. نخستین جرقه‌های این نوگرایی در شعر نو کردی به سال 1970 باز می‌گردد؛ هنگامی که شیرکوی شاعر به همراه جمعی از نویسندگان و شاعران کرد، جریان ادبی نوگرایانه و یاغیانه و پرسش‌گرانه‌ای را با انتشار بیانیۀ شعر روانگه (دیدگاه) آغاز کردند. پس از روانگه بود که شعر شیرکو و هم‌نسلانش از بند باورهای ایدئولوژیک، حزبی، سنتی و کلیشه‌ای رها شد تا جهان و پدیده‌های آن به گونه‌ای دیگر بازنمایی و تفسیر شود. روانگه قلم شاعران و نویسندگان را چنان جرئتی بخشید تا قلم آنها قلم‌های یاغی نام بگیرند. اما در شعر این قلم یاغای، ردی از خشونت دیده نمی‌شود، بلکه آنچه هست، عشق است و نوستالژی و غربت و اندوه‌های ازلی سرزمینش.

شیرکوی شاعر در بازنمایاندن سرگذشت تراژیک مردمش معادلات زیبایی‌شناختی معاصر را از یاد نمی‌برد و با به‌کارگیری فرمی تازه و زبانی تازه به شکلی متعالی، ذهن و ذائقۀ مخاطب را استعلا می‌بخشد تا هم مخاطب عام و هم مخاطب خاص را مجذوب لحظات ناب شاعرانه‌اش کند. شیرکو شاعرانه زیست و شاعرانه رفت و در پارک آزادی سلیمانیه آرام گرفت.

این کتاب، تلاشی است برای شناساندن، بازخوانی و تحلیل دنیای پر از واژه و تصویر شیرکو بیکس، هم از زبان خودش و هم از زبان دیگران. در این شناختنامه تلاش شده است تصویری کامل از زندگی، آثار، احوالات و شعر شیرکو بیکس در قالب یادداشت، مقالات پژوهشی، گفتگو و ... پیش روی خواننده قرار گیرد و شعر، زبان و اندیشه‌های او از زوایای مختلفی به قلم شیرکوشناسان بررسی و تحلیل شود تا راز ماندگاری و قدرت شعر شیرکو کشف شود.

در این کتاب افزون بر مقالات و یادداشت‌هایی که از سوی قلم‌به‌دستان کرد و فارس نوشته شده و پیش‌تر در مطبوعات چاپ شده است، مقالات پژوهشی و یادداشت‌های ارزشمندی نیز اختصاصاً برای این شناختنامه به نگارش درآمده است. چند گفتگوی مفصل با شیرکو و چند گفتگو دربارۀ شیرکو و شعرش با دیگران نیز در این کتاب آمده تا چهره و صدای این شاعر بی‌بدیل برای خواننده آشناتر شود.

فهرست مطالب کتاب:

سخن نخست/ امید ورزنده

مقدمه/ عطا نهایی

* گفتگوها

دیدار در درۀ پروانه‌ها/ گفتگوی سیدعلی صالحی با شیرکو بیکس

پرواز در فضای شعر/ گفتگوی منوچهر آتشی با شیرکو بیکس

شش روز با شیرکو بیکس/ گفتگو: معروف آقایی؛ ترجمه از کردی: عباد روحی

در میان کردها شعر همچون نان گرم است/ گفتگوی فریاد شیری با شیرکو بیکس

می‌خواستم شعرهایم مانند آب روان باشند!/ گفتگوی مجلۀ سروه با شیرکو بیکس؛ ترجمه از کردی: ماریه پاک‌نهاد

شیرکو بیکس، پیشمرگ رود و باران و بنفشه/ گفتگو با سیدعلی صالحی دربارۀ امپراتور شعر جهان/ عادل قادری

ایستاده رودرروی تاریخ؛ گفتگو با کامبیز کریمی، شاعر و مترجم معاصر کرد به مناسبت اولین سالگرد درگذشت شیرکو بیکس

* شیرکو بیکس در آیینۀ نقد و پژوهش

درۀ پروانه‌ها سفر روح است/ تقی پورنامداریان

از زبان آرکائیک تا سروده‌های شیرکو/ رهبر محمودزاده

انعکاس اوضاع اجتماعی در اشعار شیرکو بیکس/ پیمان تباری، سیداحمد پارسا، محمدعلی گذشتی

اکنون دختری سرزمین من است: نگاهی کوتاه به جایگاه زن در شعرهای شیرکو بیکس/ بیان عزیزی

بررسی اساطیر آب و ماه در شعر «مانگ و زریا» از شیرکو بیکس/ سامان رحمان‌زاده، عبدالناصر نظریانی، وزیر مظفری

تخیل روایتی در شعر شیرکو بیکس، شاعر «تاریخ زخم»/ عرفان رجبی

بازنمود آرمان‌خواهانۀ اسطورۀ کاوه در نمایش‌نامۀ منظوم «کاوۀ آهنگر» شیرکو بیکس/ محمد ایرانی، سمیرا کنعانی

ارزیابی زن در شعر و نگاه جامعه‌شناختی شیرکو بیکس و سیدعلی صالحی/ مریم رضایی‌راد، پرستو رضایی

شرحی مختصر بر منظومۀ شیرکو بیکس: نگاهی گذرا به درۀ پروانه‌ها/ محمدعلی علومی

* یادداشت‌ها

شیرکو در کلمه‌ها وطن دارد/ منوچهر آتشی

از شعر و زندگی شیرکو: سه تصویر از شیرکو، مردی کشتۀ راه حقیقت/ قطب‌الدین صادقی

اولین سفر شیرکو بیکس به سنندج/ بهرام ولدبیگی

یک نظر و چند خاطره/ رئوف بیگرد؛ ترجمۀ جمال احمدی

من و شیرکو بیکس و ترجمۀ اشعار او/ آزاد برزنجی؛ ترجمۀ جمال احمدی

شاعران ما را خسته ترک می‌کنند/ هیوا قادر؛ ترجمۀ جمال احمدی

پونکتوم شیرکو بیکس/ رضا علی‌پور

شاعر جادوگر و روایت زخم‌های نوبه‌نو/ بهروز چمن‌آرا

دیدار در هتل قناری/ آرمان اسدی

دقت‌هایی در شعر شیرکو، آن غول زیبا/ محمدرئوف مرادی

نگاهی به شعر «اسبی از گلبرگ آلاله»: آتشی که دست‌به‌دست می‌شود/ فرهاد ح گوران

شیرکو زنده است، به‌سان مرگ/ بهزاد احمدی

فروریختن قلعۀ شعر/ مختار شکری‌پور

دربارۀ شیرکو بیکس/ رضا کریم‌مجاور

مرثیه‌سرای خورشید پاره‌پاره/ در سوگ امپراتور/ مازیار نظربیگی

بگذاریم ملت‌ها در قلب شاعرانشان متولد شوند: نگاهی به شعر شیرکو بیکس شاعر بزرگ کردستان/ قربان عباسی

* یادنامۀ شیرکو (اسناد روزنامۀ شرق)

آغازی برای دیالوگ فرهنگی این‌سو و آن‌سو/ سامان سلیمانی

امپراتور شعر جهان بدرود!/ گزارش: شرق

اینک زندگی وطن من است/ بختیار علی؛ ترجمۀ صلاح‌الدین کریم‌زاده

او که شعرش حریم حرمت ما بود/ عطا نهایی

شیرکو، آغاز پساژانر کردی/ امید ورزنده

شیرکو بیکس در میان فلاسفه، انسانی جهانی بود/ ریبوار سیویلی

فقط مرگ مانده بود/ فرهاد شاکلی

بدون اطلاع فرشته‌ها/ هورامان وریا قانع

زبان چون سرزمین: ایده‌هایی دربارۀ شیرکو بیکس و زبان/ منصور تیفوری

او و شعر او، تو و شعر تو/ محمدرضا کلهر

شعر شیرکو شعر زندگی است/ محمد کردو

برای شیرکو بیکس، تا کولی آواره ماه، حلبچه را بفروشد/ محمدعلی علومی

اتفاقی که افتاده است: مرگ «شیرکو» یا خود «شیرکو»/ علی نجات‌غلامی

زبان سرخ و شقیقه‌های تعصب و خشونت/ پوریا سوری

* نامه‌ها (ترجمه از کردی: آرمان اسدی)

نامۀ شیرکو بیکس به انور قره‌داغی

نامۀ شیرکو بیکس به رئوف بیگرد

نامۀ نوشیروان مصطفی به شیرکو بیکس

نامۀ بختیار علی به شیرکو بیکس

جواب شیرکو بیکس به رئوف بیگرد

نامۀ احمد هردی به شیرکو بیکس

به خانوادۀ شاعر جوان‌مرگمان، ژیلا حسینی

نامۀ شیرکو بیکس به بهرام ولدبیگیچ

نامۀ محی‌الدین زنگینه به شیرکو بیکس/ ترجمه از عربی: جمال احمدی

نامۀ لیما نابلسی به شیرکو بیکس/ ترجمه از عربی: جمال احمدی

* صدویک روز تنهایی

روایت واپسین روزهای زندگی شیرکو

ده روز از «صدویک روز تنهایی»: ترجمه از کردی: امید ورزنده

* چند شعر، چند مترجم

زن و باران/ ترجمۀ امید ورزنده

سوتماک/ ترجمۀ کامبیز کریمی

عروسی شهید/ ترجمۀ آرمان اسدی

برشی از منظومۀ «کتاب ملوانکه»/ ترجمۀ محمدرئوف مرادی

چند شعر از شیرکو بیکس/ ترجمۀ رضا کریم مجاور

اسبی از گلبرگ آلاله/ ترجمۀ فاضل محمودولی

چند شعر از شیرکو بیکس/ ترجمۀ مختار شکری‌پور

* وصیت‌نامۀ شیرکو بیکس

* کتاب‌شناسی

* ترجمۀ آثار شیرکو بیکس به زبان‌های دیگر

* سال‌شمار زندگی شیرکو بیکس

* تصاویر

* نمایه

نظر شما ۰ نظر

نظری یافت نشد.

منابع مشابه بیشتر ...

نام ها و یادها: تحشیه‌ای بر آدم‌ها و کتاب‌ها

نام ها و یادها: تحشیه‌ای بر آدم‌ها و کتاب‌ها

ناصر علیخواه به کوشش مونا علیخواه

علیخواه در این كتاب، تحشیه‌هایی بر مهم‌ترین آدم‌ها و كتاب‌های زندگی‌اش زده و با هر حاشیه‌نویسی، خوان