معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​

ژرژ آلبر موریس ویکتور باتای (1897 ـ 1962) فیلسوفی فرانسوی که گرایش مارکسیست ضداستالینیسم داشت و مدتی همکاری فکری با سوررئالیست‌ها داشت، بعدتر از آنها فاصله گرفت و راهش را از آنها جدا کرد. طیف علایق و توجهات او فلسفه، اقتصاد، نظریه ادبی، رمان‌نویسی، زیبایی‌شناسی و سیاست را دربر می‌گیرد. موضوع محوری کار او انهدام سوژه، مرگ خود، نابودی اگو یا براندازی هرگونه تصوری در باب کلیت، تمامیت یا انسجام در «من» است. متون او قطعه‌وار، هزارتوگون، شدت‌مند، هذیانی، رازآلود، غیرتعقل‌گرا و با این وجود دشوار هستند.

باتای در این کتاب می‌گوید: «ادبیات بی‌گناه نیست، او گناهکار است و باید بر این خصلت خود صحه گذارد». در این اثر واژه، بطن و شیطان با تیزنگری ژرفی در آثار چند نویسندۀ بزرگ بررسی و وانموده شده‌اند. بودلر، بلیک، کافکا، پروست، برونته، دوساد و ... ژرژ باتای مقاله‌نویس، نظریه‌پرداز فلسفه و رمان‌نویس فرانسوی را گاه «متافیزیسین شر» می‌نامند. او در موضوعاتی نظیر اروتیسیسم، مرگ، زوال، قدرت و ظرفیت ابتذال تأمل می‌کرد، او ادبیات سنتی را برنمی‌تافت و بر این نکته پافشاری می‌کرد که هدف نهایی فعالیت روشنفکرانه، هنری یا مذهبی باید به نیستی کشاندن فرد عقل‌مدار در عمل تخطی‌گر و استعلایی یک جماعت باشد.

ژرژ باتای در همۀ نوشته‌های ادبی و فلسفی‌اش توجه ویژه‌ای به مسئلۀ شر و نسبتش با هنر، ادبیات و زندگی دارد. باتای در این کتاب، با پیش‌کشیدن آثار بزرگ نویسندگانی همچون ویلیام بلیک، فرانتس کافکا، مارسل پروست، مارکی دوساد، شارل بودلر و ... دست به تحلیل غریب و منحصربه‌فردی از آثار آنها می‌زند که تا همین امروز نیز نمی‌توان نمونۀ مشابهی برای آن یافت. در منظر باتای شر برآمده از محتومی امر اخلاقی نیست، بلکه پیش‌درآمدی است برای رسیدن به والاترین اخلاق. از همین‌رو در این کتاب نشان می‌دهد چگونه عبور از امور ممنوعۀ سیستم‌ها و قوانین اجتماعی، موجب مختل‌شدن کارکردهای قانون در نهادهای قدرت و نظام‌های فکری رسمی می‌شوند و بازتابشان را در این آثار برای ما نمودار می‌کند. برای باتای ادبیات یا منادی آزادی و شر است یا هیچ ارزشی ندارد. آزادی که هیچ نیست جز عصیان و شورش مدام. برای باتای ادبیات واقعی آن ادبیاتی است که در آزادی مطلق هرچه می‌خواهد و باید را بگوید و از هیچ قانون بازدارنده‌ای تبعیت نکند.

این کتاب بیرون کشیدن و نموددادن به همان شر عظیم درون آثار بزرگ تاریخ ادبیات مدرن است که با شدت تمام برابر هرآنچه می‌خواست متوقفشان کند ایستادند و امروز همچنان برای ما بهترین راهنمای عصیانند. از میان هفت مقالۀ موجود در این کتاب، سه مقاله برای سری کلاسیک و چهار مقاله برای سری مدرن برگزیده شده که در آن زیست نویسنده در هر دوره‌ای مبنای انتخاب کلاسیک و مدرن بودن توسط مترجم بوده است.

فهرست مطالب کتاب:

سخن مترجم

دربارۀ نویسنده: در حوالی جنون، پرسه بزن

در باب ادبیات و شر (مصاحبه ژرژ باتای)

هر آنچه که باید در باب مترجم فرانسه به انگلیسی اثر بدانید/ پرفسور آلاستر همیلتون

سری کلاسیک:

پرونده اول: امیلی برونته، بلندی‌های بادگیر

پرونده دوم: مارسل پروست، از ژان سنتوی تا جستجوی زمان ازدست‌رفته

پرونده سوم: مارکی دوساد از باسیل تا شوریدگی

سری مدرن:

پروندۀ اول: کافکا/ محاکمه، قصر، داوری

پروندۀ دوم: شارل بودلر/ گل‌های شر و نمایشنامه‌هایش

پروندۀ سوم: ویلیام بلیک/ اشعار

پروندۀ چهارم: ژول میشله/ رسالۀ جادوگری