معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​

داستان راهی است برای بیان آنچه که فقط با داستان و نه چیز دیگر می‌توان بیانش کرد و این از هر واژه‌اش استفاده می‌کند تا حرف دول خود را به خواننده‌اش برساند. نویسنده به داستان متوسل می‌شود؛ زیرا بیانیه و حرف را ناکافی می‌بیند. وقتی کسی می‌پرسد این داستان دربارۀ چیست، بهتر است به او گفته شود خودت بردار آن را بخوان. معنای داستان نه چیزی مجرد بلکه معنایی تجربی است و منظور از تجزیه و تحلیل داستان فقط کمک‌کردن به خواننده است تا بهتر متوجه این معنای تجربی شود.

داستان کوتاه از قرن نوزدهم رواج یافت و آرام‌آرام به گونه‌ای محبوب در ادبیات تبدیل شد. از «آلن پو» و «گوگول» و «چخوف» تا «همینگوی» و «جویس» و «کارور» و «مونرو» و .... به عنوان استادان بلامنازع داستان کوتاه در همۀ زمان ها نام برده می‌شود. نویسندگانی که نشان دادند با نهایت ایجاز، می‌توان آدم‌ها، زندگی‌شان و جهان را روایت کرد، بی‌آنکه خواننده حتی اندکی احساس کند چیزی کم است یا حرف نگفته‌ای باقی مانده است. داستان کوتاه خوب، قواعدی ویژه دارد و هر نویسنده‌ای برای نوشتن داستان کوتاه نیاز مبرم به مصالح و آموختن مهارت ها و تمرین مدام روی این مهارت ها و مصالح دارد.

داستان کوتاه، داستانی است که قصۀ ناگفته‌ای را در خود محصور می‌کند. اینجا از معنای پنهانی سخن گفته نمی‌شود؛ چراکه این ارتباط به تفسیر افراد از داستان دارد. داستان معمایی رازی را مطرح و همه‌چیز را به صورت معمایی عرضه می‌کند. در این نوع داستان طرح و نقشه اثر در خدمت کشف رمز روایت است؛ اما اینجا از این تمهید سخن گفته می‌شود که چگونه هنگام گفتن یک داستان، داستان دیگری را روایت کرد؟ این پرسش صناعت‌های مختلف داستان کوتاه و مشکلات آنها را مطرح می‌کند. داستان کوتاه مدرن که از داستان‌نویسانی مانند چخوف، مانسفیلد، شروود اندرسون و جویس میراث می‌برد، شگرد پایان غیرمنتظره و ساختار بسته را کنار می‌گذارد. کار این نوع داستان مبتنی بر تنش میان دو داستان است بدون آنکه در پایان این را حل کند. نویسنده «داستان ناگفته» را به شیوه‌ای گول‌زننده و مبهم بیان می‌کند. داستان کوتاه کلاسیک مثل داستان‌های ادگار آلن‌پو، طوری روایت می‌شد که خواننده احساس می‌کرد هم‌زمان با این داستان دیگری هم در جریان است. داستان مدرن دو داستان را طوری تعریف می‌کند گویی فقط یک داستان وجود دارد.

احمد اخوّت، نویسنده، نظریه‌پرداز، معلم و منتقد شهیر داستان‌نویسی، در این کتاب از مجموعۀ «هزارتوی نوشتن» به مسئلۀ داستان کوتاه پرداخته است. اخوّت از مثال مشهور «آنتون چخوف» استفاده می‌کند: «اگر تفنگی در داستانی به دیوار آویزان است، باید تا پایان شلیک کند». این نقل قول چخوف آغاز راه این کتاب و جستجو در زیروبم داستان کوتاه و فرایند شکل‌گیری آن. اینکه کنش، نقش، عناصر تزئینی و .....، به چه فرم‌هایی و در چه وضعیت‌هایی در یک داستان کوتاه شکل و معنا پیدا کرده و آن را می‌سازند. نویسنده در این کتاب، بر بنیان بسیاری از قصه‌ها دست می‌گذارد و این مهم را واکاوی می‌کند که در بسیاری از مواقع این خرق عادت است که یک داستان کوتاه خوب را ممکن می‌کند؛ تفنگی که بر دیوار است؛ ولی وجودش در داستان، برای شلیک‌نکردن است.

فهرست مطالب کتاب:

ابتدای سخن

نظریه‌هایی دربارۀ داستان کوتاه (ریکاردو پیگلیا)

داستان، داستان کوتاه

مکان‌شناسی داستان

شهر داستانی

هزارتوی قصه

قصۀ ما به سر رسید

دو خواب‌بین

شب‌های بی‌پایان

تفنگ چخوف

هنوز فقط می‌نویسم (ان تیلر)

زیاد و کم گوگول

واقعیت‌نمایی داستانی

تله‌های روایتی

زبان اشغال

طرف راوی

صورت‌های تعلیق

الحان داستانی

دستگاه حبس گفتار

خویشداستان

فرداستان‌های من

تک‌عکس‌های روایتی