راز رویین تنی اسفندیار
خلاصه
در این کتاب پانزده روایت و اشارۀ قدیمی از منابع سدۀ پنجم تا دورۀ قاجار و هشت فرضیه و نظر از معاصران دربارۀ چگونگی رویینتن شدن اسفندیار طرح و بررسی گردیده و سرانجام این احتمال پیش کشیده شده است که سبب رویینتنی اسفندیار در شاهنامه، داشتن و پوشیدن زرۀ ویژۀ زخمناپذیر است.معرفی کتاب
برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.
اسفندیار تنها یل شاهنامه بعد از رستم است که با دو صفت / لقب «تهمتن» و «تاجبخش» خوانده شده و این پایگاه والای پهلوانی و خویشکاری او را در حماسۀ ملی ایران و نظرگاه حکیم طوس نشان میدهد. در تحلیل نهایی، سیما و شخصیت او در روایتهای ملی ـ پهلوانی ایران به نوعی دوگانه/ دوگونه است: از سویی در دورهای از تاریخ روایی (روزگار شهریاری گشتاسپ) جهانپهلوان جوان ایرانشهر و گسترندۀ دین زرتشتی است و احترام و علاقۀ خوانندگان و شنوندگان داستانهایش را برمیانگیزد و از سوی دیگر، پافشاری لجوجانهاش برای بستن دست پهلوان پیر ایرانزمین، رسام دستان، دل دوستداران این هر دو یل را به درد میآورد.
با این حال اسفندیار جنگاور مرزپایندۀ ایران و ایرانی است و از خود رستم ـ که بهناچار با تیز گز وی را میکشد ـ تا اغلب خوانندگان و پژوهندگان شاهنامه در دوران کنونی، او را دوست دارند و همچون سهراب و سیاوش جوان از کشتهشدن این پهلوان برنا نیز پریشانخاطر میشوند. تنوع کردارهای پهلوانی و رویدادهای زندگی اسفندیار به دلیل عمر کوتاه او، به نسبت موقعیت ممتاز وی در هر دو حوزۀ روایتهای ملی ـ پهلوانی و سنت دینی (زرتشتی) چندان زیاد نیست و عموماً دو داستان گذشتن این دلاور از هفتخان و گشودن روییندژ ارجاسپ و نبردش با رستم، مشهور و مورد توجه بوده است.
اما اسفندیارویژگی خاصی دارد که او را از همۀ یلان شاهنامه ـ حتی رستم ـ متمایز کرده و در متون ادبی، تاریخی و داستانی بعد از فردوسی در جایگاه منحصربهفردی نشانده است: تیر و تیغ و نیزه و گرز و خنجر هیچکسی ـ حتی رستم ـ بر پیکر او کارگر نیست و اسفندیار به تعبیر شاهنامه، «رویینتن» است:
چرا رزم جستی از اسپندیار گوی تند و «رویینتن» و نامدار
که تیغ دلیران بر اسپندیار بد آوردگه بر، نیاید به کار
پیشینۀ داستانی ویژگی زخمناپذیری اسفندیار به قبل از شاهنامه و احتمالاً منابع و روایت پهلوی عصر ساسانی میرسد؛ ولی شهرت آن با ترکیب و تعبیر «رویینتن» در سنت ادبی و روایی ایران، از شاهنامۀ فردوسی است. شگفتی و رازناکی این صفت باعث شده هم گذشتگان دستکم از سدۀ پنجم به این طرف روایتهای گوناگونی دربارۀ چگونگی رویینتن شدن اسفندیار بسازند و هم محققان معاصر فرضیات و تحلیلهایی در اینباره عرضه کنند.
موضوع اصلی این کتاب که بعد از مقدمه آمده است، تحقیق دربارۀ مسائل، روایات و دیدگاههای گوناگون مربوط به رویینتنی اسفندیار و طرح فرضیه یا اگر دقیقتر گفته شود، دریافتی از علت رویینتنی اسفندیار در شاهنامه به یاری گواهیها و قراین بهدستآمده از متون دیگر است.
در این کتاب پانزده روایت و اشارۀ قدیمی از منابع سدۀ پنجم تا دورۀ قاجار و هشت فرضیه و نظر از معاصران دربارۀ چگونگی رویینتن شدن اسفندیار طرح و بررسی گردیده و سرانجام این احتمال پیش کشیده شده است که سبب رویینتنی اسفندیار در شاهنامه، داشتن و پوشیدن زرۀ ویژۀ زخمناپذیر است.
فهرست مطالب کتاب:
پیشگفتار
مقدمه
رویینتنی اسفندیار
روایات و اشارات قدیمی چگونگی رویینتن شدن اسفندیار (از سدۀ پنجم تا عصر قاجار)
تحقیقات و نظریات معاصر دربارۀ رویینتنی اسفندیار
زرۀ ویژۀ زخمناپذیر، عامل احتمالی رویینتنی اسفندیار
تأثیر ویژگی «رویینتنی» اسفندیار در روایات و متون ایرانی
جدولها و فهرستها:
جدول روایات و اشارات قدیمی چگونگی رویینتنی اسفندیار (به ترتیب تاریخی)
جدول تحقیقات و نظریات معاصران دربارۀ رویینتنی اسفندیار (به ترتیب تاریخی)
فهرست بعضی رویینتنان غیرایرانی
فهرست بعضی رویینتنان روایتهای ایرانی
نمایۀ اعلام
منابع
پربازدید ها بیشتر ...
«اشاره»های استاد پرویز شهریاری: گزیدۀ «اشاره»های استاد پرویز شهریاری در مجله «چیستا»
پرویز شهریاری به کوشش خسرو باقری«اشاره»های پرویز شهریاری تا آخرین شمارۀ مجلۀ چیستا یعنی تا بهمن سال 1390 ادامه مییابد. چیستا جز در
درآمدی بر زبان شناسی بالینی
حوریه احدیروش نویسنده در این کتاب بیشتر برگرفته از کتاب بال است؛ یعنی افزون بر تقسیمبندی مطالب بر اساس حوزهه
منابع مشابه بیشتر ...
شاهنامه و هنر نقالی: داستان سیاوش در سه روایت
علی تقویاین کتاب به تحلیل و بررسی تعامل شاهنامه با یکی از مردمیترین هنرهای ایرانی، یعنی هنر نقالی میپردازد
جستارهایی دربارۀ اسطورههای ایرانی و گفتارهای دیگر در پیوند با ادب حماسی
حمیدرضا اردستانی رستمیاین کتاب برگزیدۀ هفت گفتار و یک پیوست از مقالههایی است که میان سالهای 1390 تا 1400 در نشریات مختلف
دیگر آثار نویسنده بیشتر ...
شمایل نگاری روایتهای شاهنامهای پیش و پس از فردوسی
علی مولودی آرانی با مقدمهای از دکتر سجاد آیدنلودر این کتاب نویسنده به بررسی بازتاب تصویری بعضی داستانها و شخصیتهای بهاصطلاح شاهنامهای بر روی سف
نارسیده ترنج: بیست مقاله دربارۀ شاهنامه و ادب حماسی ایران
سجاد آیدنلو با مقدمۀ جلال خالقی مطلقمقالات این مجموعه فقط دربارۀ شاهنامه نیست و در برخی از آنها به منظومههای پهلوانی پس از فردوسی هم پر
نظری یافت نشد.