معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​

علی اسفندیاری مشهور به نیما یوشیج (زاده 21 آبان 1276 در دهکدۀ یوش، بخش بلنده از توابع شهرستان نور استان مازندران، درگذشتۀ 13  دی 1338 در شمیران تهران) شاعر معاصر ایرانی و ملقب به پدر شعر نوی فارسی است. وی بنیان‌گذار شعر نو فارسی است. نیما یوشیج با مجموعۀ تأثیرگذار «افسانه» که مانیفست شعر نو فارسی بود، در فضای راکد شعر ایران انقلابی به‌پا کرد. نیما آگاهانه تمام بنیادها و ساختارهای شعر کهن فارسی را به چالش کشید. شعر نو عنوانی بود که خود نیما بر هنر خویش نهاده بود.

تمام جریان‌های اصلی شعر معاصر فارسی وامدار این انقلاب و تحولی هستند که نیما نوآور آن بود. بسیاری از شاعران و منتقدان معاصر، اشعار نیما را نمادین می‌دانند و او را هم‌پایۀ شاعران سمبولیست جهان می‌دانند. نیما همچنین اشعاری به زبان مازندرانی دارد که با نام «روجا» منتشر شده است.

منظومۀ «قصۀ رنگ‌‌پریده» در حقیقت نخستین اثر منظوم نیمایی است که در قالب  مثنوی (بحر هزج مسدس) سروده شده است. شاعر در این اثر زندگی خود را روایت کرده و از خلال آن به مفاسد اجتماعی پرداخته است. بخش نخست این کار در قرن بیستم به انتشار رسیده بود. سپس «افسانه» را سرود که در آن روحی رمانتیک حاکم است و به عشق نیز نیما نگاهی دیگرگونه دارد و عشق عارفانه را رد می‌کند. نیما در این آثار و اشعاری نظیر «خروس و روباه»، «چشمه» و «بز ملاحسن قصه‌گو» افکاری اجتماعی را بیان می‌کند؛ اما قالب اشعار قدیمی است. مشخص است که وی مشق شاعری می‌کند و هنوز راه خود را پیدا نکرده است. با این حال انتشار «افسانه» دنیای ادبیات آن زمان را برآشفت. «ای شب» نیز در هفته‌نامۀ نوبهار محمدتقی بهار چاپ شد و جنجالی برانگیخت.

اما این کتاب حاوی 34 نامۀ بلند و کوتاه است که نیما به دوستان و خویشاوندان خویش نوشته است. در برخی از این نامه‌ها از وضع زندگی خود و گاهی اوضاع جامعه شکایت و گله‌گی کرده است. این نامه‌ها تا اندازه‌ای خواننده را با زندگی و اوضاع اجتماعی نیما یوشیج آگاه می‌گرداند.

در بخشی از نامه‌ای که به ناتل به تاریخ 26 آذر 1310 نگاشته شده، می‌خوانیم: «شاعر و نویسندۀ امروز را در دو مرحلۀ متمایز به حد اعتبار باید دید. اول اینکه چه مشاهده می‌کند. دوم اینکه چطور مشاهدۀ خود را بیان می‌کند. خلاصه‌گویی، مثل زمان کلاسیک‌ها بی‌فایده است. اگرچه یک وقت به‌کار بخورد و دوباره مرسوم شود. این اصل اقتصادی که مقصود آن کار کم و منفعت زیاد است، برای توسعۀ دایرۀ تولیدات مادی و حصول و اشباح در کارخانه‌ها و کیفیت به‌کارانداختن ماشین و استخدام قوۀ کارگر به کار می‌خورد». (ص 109)

طولانی‌ترین نامه‌ای که در این کتاب آمده خطاب به شخصی به نام حسام‌زاده است. در بخشی از این نامه آمده است: «برای شاعر و نویسنده‌بودن در عصر حاضر، آنطور که یک نفر علاقمند به تجدد ادبیات ایران بعد داز یازده سال عمل و مطالعه می‌نویسد، باید تا اندازه‌ای فیلسوف بود در علوم اجتماعل و اقتصادی، برای تهیۀ معانی دست داشت و به علل مادی آن پی برد. برای تا اندازه‌ای فیلسوف بودن هم باید با کمال بی‌نیازی از «اسفار» و «شفا» و «شرح قوشجی» و «منظومۀ سبزواری» که خیلی بین ما متداول است و امثال آن، اگرچه هر یک در محل خود دارای اهمیت‌اند، به دوره پروگرام ملل دیگر نگاه کرد و مادی بود. عوالم ملکوتی و اخلاق و فصاحت اعصار بربریت را مخصوص معابد و این مدارس جدید به طرز قدیم دانست. پس از درک مکاتب مختلفۀ ادبی و صنعتی ملل مختلفه و ارتباط بین‌المللی آن و استقصاء در حقایق تاریخ حقیقی ادبیات خصوصی و عمومی و تشخیص طریقه و اصول معین برای فکر در فلسفۀ اشیاء و تجزیه و تفکیک حوادث و تهیۀ خیلی مقدمات دیگر، قلم به دست گرفت». (ص 124)