معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​

مولانا با اندوهان طاقت‌سوز تسلی ناداده‌اش در عشق و تقلاهای قلندرانه‌اش در پیدایی و ناپیدایی شمس و خودگدازی هول‌آورش که به قال و مقالی طربناک و طاقت‌گیر می‌انجامد، یکه شهید عشق در سرتاسر تاریخ حیات انسانی است. و در مقایسۀ سرشت آمیخته به شیدایی و شیفتگی او و گرانباری ارکان وجود و زندگی‌اش از معرفت و عشق، هر نوع دیگر مغلوب و مانده به حساب می‌آید.

روایت مولانا از باشندگی معنایی‌اش در دیوان شمس، روایتی پرتب‌وتاب و عتیق و عجیب است. جان‌گویه‌ها و جان‌مویه‌های خداوندگار از تجربه‌های سهمگین عشق و شهود، دیوان غزل‌هایش را به «مسرح مشروح» شیدایی و سرمستی بدل کرده است. ابعاد عشق و زندگی در شعر خداوندگار به پهنای لایتناهی است و این، پایایی و رویارویی با ساحات فکر و شعر او را بی‌منتها و مسحورکننده می‌سازد. از هر رنگ و هر حالت و هر بوی و بهجتی در غزل مولانا نشانی هست. عشق و شعر و زندگی در جهان خداوندگار واماندگی و تعطیل نمی‌شناسد.

مواجهۀ شمس و مولانا به یک اعتبار، خود مقصود و معناست و بازتاب آن به هر نوع و شکل، هم مؤید اهمیت این مواجهه به عنوان گرانیگاه روابط اعلای انسانی است. شمس در مقالات گفته است: «مقصود از وجود عالم، ملاقات دو دوست بود که روی درهم نهند جهت خدا، دور از هوا. مقصود نان نی، نانبا نی، قصابی و قصاب نی. چنان‌که این ساعت به خدمت مولانا آسوده‌ایم». فراق شمس آتش نامیرای عشق جاودان مولانا را بشولید و او را در سکرات مستانۀ معرفت و هجر غوطه داد.

بسیاری از غزلیات مولانا با افت‌وخیز بیان و معنا در آنها، کار خواندن دیوان را کمی سخت کرده است. ضرورت چاپ تعدادی از غزل‌ها به شکل گزیده از همین نکته احساس شده است. هر چند گزیده‌های بسیار ارزشمند غزل‌های دیوان شمس از استادان بنام ادب پارسی در اختیار علاقمندان است. نام مجموعه از خود غزل‌ها برگرفته شده و بر این گزیده، مقدمه‌ای افزوده شده که مبنای آن طرح دقایق نو دربارۀ مولانا و ارجاع به لطایف کتاب «مناقب العارفین» بوده است؛ کتابی که به نظر می‌رسد خوانندۀ علاقمند با اهمیت و طرفه نگاشته‌های آن در باب مولانا کمتر آشناست. غزلیات از کلیات شمس تبریزی به تصحیح زنده‌یاد کاظم برگ‌نیسی گزین شده است.

متون ادبی فارسی، متونی خودبنده است. این مفهوم به‌ویژه در باب متون تغزلی بیشتر مصداق می‌یابد. نقش بزرگ و مؤثر متون غنایی و تغزلی ما قوت‌بخشیدن به مذاق ادبی مخاطب و درگیرکردن حواس شهودی او با معناها و تداعی‌هاست. گاه توضیحات و زیرنویسی‌ها، ذهن را از تقلای کشف و دریافت و مزیدن غنا و قوام و شهد متن بی‌نصیب می‌گذارد. در یک خوانش پژوهشی است که جوینده از مراجعه به منابع برای گره‌گشایی از دشواری‌های کلام فارغ نمی‌ماند. در این گزیده کوشش بر آن بوده که تمهیدات خوانش درست و بدون اشکال متن حتی برای خوانندۀ علاقمند غیرمتخصص فراهم شود.

فهرست مطالب کتاب:

سرسخن

پیش‌گفتار

غزل‌ها