۱۵۶۳
۲۹۶
گنجینۀ گویش‌های ایرانی استان خراسان 1:گویش‌های اردکولی، دشت بیاضی، دربندی، وکیل‌آبادی، بجستانی، گاشی، نهالدانی

گنجینۀ گویش‌های ایرانی استان خراسان 1:گویش‌های اردکولی، دشت بیاضی، دربندی، وکیل‌آبادی، بجستانی، گاشی، نهالدانی

پدیدآور: محسن صادقی با همکاری گروهی از پژوهشگران ناشر: فرهنگستان زبان و ادب فارسیتاریخ چاپ: ۱۳۹۹مکان چاپ: تهرانتیراژ: ۵۰۰شابک: 8ـ90ـ8735ـ600ـ978 تعداد صفحات: ۴۵۰

خلاصه

این کتاب دربردارندۀ داده‌های گردآوری‌شده از هفت گویش رو به زوال خراسان است.

معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​


سرزمین پهناور ایران در طول تاریخ دیرپای خود، زبان‌ها و گویش‌های پرشماری داشته است که بسیاری از آنها اکنون گویشوری ندارد و از میان رفته است و تنها از روی نوشته‌های بازمانده بر سنگ، فلز، چوب، دیوار، پوست و .... به خط‌ها و زبان‌های مختلف به وجود آنها می‌توان پی برد. از میان همۀ زبان‌ها و گویش‌های کهن، زبان فارسی با گویندگان پرشمار خود به عنوان زبان رسمی و گویش‌های متنوع آن به همت سخنوران، نویسندگان و گویشوران آن بر جای مانده و آثار ارزشمند ادبی و علمی که حاصل کوشش متفکران ایرانی است، به آن نوشته شده و برترین عامل پیوند اقوام گوناگون و سند افتخار ملی و هویت‌بخش ایران و ایرانی به شمار می‌رود.

گویش‌های ایرانی در شهرها و روستاهای ایران و کشورهای هم‌جوار سده‌های متمادی را درنوردیده و میراث پربار فرهنگی و فکری مردم را در درازای تاریخ پاییده است. این گویش‌ها در حفظ واژه‌های کهن و ویژگی‌های دستوری از زبان‌های رسمی محافظه‌کارترند و راویان راستین اندیشه‌ها و پندارهای عامۀ مردم و نسل‌های پیشین‌اند که امروزه با گسترش رسانه‌های همگانی و ارتباط‌های آسان میان شهرها و کشورها و توسعۀ مدارس و اقبال به آموختن زبان‌های دیگر و ... در معرض زوال و خاموشی‌اند و بیم آن است که در آینده‌ای نه‌چندان دور به فراموشی سپرده شوند یا اینکه بسی از ویژگی‌های کهن آن زیر سلطۀ زبان معیار کم‌رنگ و بی‌اثر شود؛ بنابراین ثبت و حفظ گویش‌ها در بعد واژه‌ها، دستور زبان، مکالمه‌های روزانه، داستان‌ها، مثل‌ها و اصطلاحات محلی خاص پیشه‌ها ضرورتی انکارناپذیر است.

این کتاب دربردارندۀ داده‌های گردآوری‌شده از هفت گویش رو به زوال خراسان است. از میان گویش‌های این دفتر، اردکولی و دشت بیاضی در خراسان جنوبی و سایر گویش‌ها در خراسان رضوی رواج دارند؛ اگر شهرهای مهم خراسان قدیم ملاک قرار گیرد، اردکولی، وکیل‌آبادی و دربندی در حوزۀ فرهنگی قهستان و هرات، دشت بیاضی در حوزۀ پارس خراسان، بجستانی در حوزۀ نیشابور و نهالدانی در حوزۀ بیهق (سبزوار) قرار می‌گیرد؛ گاش نیز در مرکز منطقۀ کوهستانی و پررمزوراز بین طوس، چناران، رادکان، قوچان، درگز، کلات نادری و سرخس واقع شده است.

در این کتاب، پس از معرفی مختصر مناطق مورد مطالعه و نشان دادن موقعیت جغرافیایی هر یک از آنها روی نقشه، با هدف آشنایی مقدماتی مخاطب، برخی نکات دستوری گویش‌ها ذکر شده که البته بیان فنی و تخصصی همۀ خصوصیات مدنظر نبوده است. گفتنی است در اغلب گویش‌ها به دلیل تأثیرپذیری از فارسی امروز ایران یا دیگر گویش‌های خراسان بزرگ برخی استثناها و چندگونگی‌های دستوری دیده می‌شود. برخی از این استثناها و چندگونگی‌های دستوری، نتیجۀ مقبولیت ادبیات شفاهی یک گویش در دیگر گویش‌هاست؛ با این توضیح که در خراسان، داستان‌های منظوم و منثور زیادی رواج دارد که کل یا منتخبی از آنها از یک گویش به گویش دیگر راه می‌یابد.

واژه‌نامۀ موضوعی، فعل‌ها و مصدرها، جمله‌های فارسی و معادل گویشی آنها نیز بر مبنای الگوی گنجینۀ گویش‌های ایرانی فرهنگستان زبان و ادب فارسی ارائه شده است. در این کتاب همچنین برای آشنایی بیشتر مخاطب، از هر گویش یک افسانه یا داستان محلی آورده شده است. اغلب در افسانه‌ها و داستان‌های محلی شاخصه‌های گویشی بیشتر و کهن‌تری مشاهده می‌شود. افزون بر فواید زبانی، برخی بن‌مایه‌ها و مضمون‌های کهن ایرانی نیز از طریق این شاخه از ادبیات شفاهی به روزگار کنونی رسیده است.

فهرست مطالب کتاب:

مقدمۀ دکتر محمدتقی راشدمحصل

پیش‌گفتار

معرفی مناطق مورد مطالعه

گویشوران این دفتر

جدول نشانه‌های آوایی

برخی نکات دستوری گویش‌های مورد مطالعه

واژه‌نامۀ موضوعی، فعل‌ها و مصدرها، جمله‌های فارسی و معادل گویشی آنها

داستان‌های محلی

نمایۀ فارسی

کتاب‌نامه

نظر شما ۰ نظر

نظری یافت نشد.

پربازدید ها بیشتر ...

ایل بختیاری در دورۀ قاجار

ایل بختیاری در دورۀ قاجار

آرش خازنی

موضوع این کتاب تأثیر متقابل حکومت و ایل در حاشیۀ ایران در دورۀ قاجار است. بررسی تاریخ اتحادیۀ ایلی ب

قصۀ ما به خر رسید: خر و خرپژوهی در شعر فارسی

قصۀ ما به خر رسید: خر و خرپژوهی در شعر فارسی

غلامعلی گرایی، زهراسادات حسینی

خرپژوهی در شعر طنز فارسی یکی از زمینه‌های طنز بوده که باید به‌جد مورد تحقیق و پژوهش قرار می‌گرفت. نو