معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​

پرداختن به متون ادبی در محیط دانشگاهی معمولاً منحصر به گروه‌های ادبیات است و این متون به‌ندرت امکان خروج از این فضای محدود را می‌یابند. شیوۀ تحلیل و تفسیر متن ادبی نیز متناسب با این وضعیت، عمدتاً انحصارگرایانه است و در آن به رویکردهای بینارشته‌ای توجهی نمی‌شود. این وضعیت در گروه‌های فلسفه نیز عیناً به چشم می‌خورد و به‌ندرت متنی ادبی در کلاس‌های فلسفه موضوع بحث قرار می‌گیرد. اگر هم متنی ادبی مثل یک رمان از این اقبال برخوردار باشد، در بیشتر موارد اثری است که فیلسفوی آن را به نگارش درآورده است. رویکردهای «فلسفه به منزلۀ ادبیات» و «ادبیات به منزلۀ فلسفه» تلاش‌هایی از جانب زیباشناسی و فلسفۀ ادبیات سدۀ بیستم برای شکستن چنین نگاه انحصارگرایانه‌ای به متون فلسفی و ادبی‌اند.

انگیزۀ نگارش و انتشار این کتاب نیز افزون بر شیفتگی نویسنده به رمان‌های متأخر داستایفسکی، احساس نیاز به معرفی رویکرد «رمان به منزلۀ فلسفه» بود. مطابق نظر ریچارد رورتی «متون [فلسفی و ادبی] هر دو اموری برساخته‌اند» که «تعیین حدود آنها نه به واسطۀ فرم یا محتوا، بلکه از طریق سنت است». بر خلاف این دیدگاه، در کلاس‌های ادبیات و فلسفه این تصور غالب است که هر یک از این متون قلمرو مشخص و ویژگی‌های ذاتی تغییرناپذیری دارند.

این کتاب با نظر به تلقی رمان به منزلۀ فلسفه به نگارش درآمده است. این کتاب شامل پنج بخش و هر بخش دربردارندۀ چند فصل مربوط به موضوع کلی آن بخش است. بخش اول به زمینه و زمانۀ جنایت و مکافات می‌پردازد. بخش دوم به پیش‌متن‌های داستانی از جمله بالزاک و پوشکین و همچنین به دو رمان داستایفسکی ارجاع دارد که پیش از جنایت و مکافات به نگارش درآمده‌اند. بخش سوم به شخصیت‌های رمان و بخش چهارم به اندیشه‌های رمان به‌ویژه مضامین دینی آن می‌پردازد. بخش پنجم نیز به مناسبت‌های بینامتنی جنایت و مکافات با کتاب ایوب، مکبث شکسپیر و محاکمۀ کافکا اختصاص دارد. در آغاز و پایان کتاب نیز ترجمۀ دو نامه از داستایفسکی به کاتکف، ناشر و ویراستار جنایت و مکافات آمده است که در نامۀ نخست به طرح کلی رمانش می‌پردازد و در نامۀ دوم مانیفست فکری خود را در خصوص نسل جوان روسیه و مخاطرات پیش روی آنها بیان می‌کند.

فهرست مطالب کتاب:

* پیش‌گفتار

* مقدمه

* نامه به کاتکف

* بخش اول:

روسیه در برابر غرب: زمینه‌های شکل‌گیری جنایت و مکافات

پترزبورگ: انسان بی‌چهره و بی‌نام

تکوین جنایت و مکافات

* بخش دوم:

پیش‌متن‌های داستانی: بالزاک و پوشکین

خانۀ مردگان: روایت مجازات و دگرگونی

مرد زیرزمینی: آناتومی انسان مدرن

* بخش سوم:

رئالیسم، حیات درونی قهرمان و تصویر مردم

شمایل‌گاه ادبی

یک داستان کارآگاهی؟

کارآگاه یا زایش حقیقت

همزاد: سربرآوردن آن دیگری

صدای زنان: صدای دیگری

* بخش چهارم:

آری‌گویی به زندگی

دردورنج به منزلۀ تجربۀ زیسته

مضامین دینی در رمان

شمایل‌نگاری و شمایل‌شکنی جنایت و مکافات

پی‌گفتار جنایت و مکافات: پایان چندصدایی

* بخش پنجم:

ارادۀ معطوف به رنج: ایوب و راسکولنیکف

ارادۀ معطوف به قتل: مکبث و راسکولنیکف

بازتفسیر جنایت و مکافات در محاکمۀ کافکا

* نامه به کاتکف

* منابع

* نمایه