معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​

واکنش هر یک از مفسران در برابر قرآن که از 114 ساختمان زیبا و بلندی به نام سوره تشکیل می‌شود و هر سوره نیز از آیاتی چند که با هم متفاوت است؛ هر سوره مانند قلمرویی محدود در فضایی نامحدود گشوده شده است و مانند ستاره‌ای در آسمان کتاب شناور. نویسندگان در این کتاب بر آن هستند تا میان رویکردهای تفسیری در فرهنگ و تمدن اسلامی و دیدگاه‌های مختلف هرمنوتیکی در غرب تناظر برقرار کنند؛ گرچه هر یک تفاوت‌هایی با دیگری در سنت، خاستگاه، مبادی و مقومات دارند؛ اما از آنجا که تأملات فلسفی و فکری بسیاری در غرب‌ به‌ویژه در باب علم هرمنوتیک صورت گرفته است و دستاوردهای درخشانی از این حیث به دنبال داشته است، گفتگوی میان دیدگاه‌های مختلف هرمنوتیکی در غرب و دیدگاه‌های مختلف تفسیری در سنت ما، نتایج سودمندی خواهد داشت که می‌توان به این موارد اشاره کرد:

الف) با توجه به مؤلفه‌ها، اصول و عناصری که در انواع هرمنوتیک غربی هست، می‌توان از متون تفسیری در سنت ما طبقه‌بندی دقیق‌تری به دست داد. ب) در پرتو دستاوردهای هرمنوتیک جدید می‌توان سازوکارهای تفسیری که مفسران اسلامی از آنها در تفسیر قرآن کریم استفاده کرده‌اند، بازشناسی و احیار کرد و از قابلیت‌های تفسیری‌شان پرده برداشت. ج) خواننده قادر خواهد بود تا بتواند تفاسیر موجود را بر اساس رویکردهای مختلف هرمنوتیک غربی طبقه‌بندی کرده و داوری و ارزیابی محکم‌تر و مستندتری دربارۀ تبیین جایگاه مؤلف، مفسر و متن در هر تفسیر داشته باشد و استلزامات تفسیری هر مفسر را به بوتۀ سنجش و آزمون بگذارد.

از این‌رو در این کتاب در فصل اول به صورت گذرا و کوتاه نگاهی انداخته شده به خاستگاه لغوی و اصطلاحی هرمنوتیک در سنت غربی و تفسیر و تأویل در سنت ایرانی ـ اسلامی. در فصل دوم در بخش اول به معرفی هرمنوتیک کلاسیک (مؤلف‌محور) پرداخته شده و در بخش دوم به دو متن از متون تفسیری قرآنی اشاره شده که قدر مشترک‌های بیشتری با هرمنوتیک کلاسیک دارد. بخش اول فصل سوم به معرفی هرمنوتیک فلسفی و عناصر بنیادین آن اختصاص یافته است. در بخش دوم آن به رویکردهای تفسیری مخاطب‌محور در تاریخ تمدن و فرهنگ اسلامی و دو متن از متون تفسیری قرآنی پرداخته شده که با مختصات و ویژگی‌های آن سازگاری بیشتری دارند. در بخش اول فصل چهارم کتاب، به معرفی هرمنوتیک متن‌محور پرداخته شده و در بخش دوم «کشف الاسرار» میبدی از منظر قوس هرمنوتیکی ریکوری مورد تحلیل قرار گرفته است.

فهرست مطالب کتاب:

مقدمه

1. هرمنوتیک تفسیر؛ تأویل

هرمنوتیک در سنت غربی

تفسیر و تأویل در سنت اسلامی

تفاوت‌ها و تشابهات تأویل و هرمنوتیک

2. هرمنوتیک مؤلف‌محور

هرمنوتیک کلاسیک

تفسیرهای روایی

3. هرمنوتیک مخاطب (مفسر) محور (هرمنوتیک گادامری)

درآمدی بر هرمنوتیک مخاطب‌محور (هستی‌شناختی)

رویکردهای تفسیری مخاطب‌محور در تاریخ تمدن و فرهنگ اسلامی

4. تفسیر متن محورانه (با رویکرد قوس هرمنوتیکی ریکور)

هرمنوتیک ریکوری

کشف الاسرار میبدی

سخن آخر

پی‌نوشت

نمایه

منابع و مآخذ