۱۴۲۹
۳۷۱
تکدرخت و تأویل آن: بررسی داستان تکدرخت عبدالحسین زرین‌کوب از منظر ادبی و فلسفی

تکدرخت و تأویل آن: بررسی داستان تکدرخت عبدالحسین زرین‌کوب از منظر ادبی و فلسفی

پدیدآور: محمدرضا شعبانی ناشر: زوارتاریخ چاپ: ۱۳۹۹مکان چاپ: تهرانتیراژ: ۲۲۰شابک: 8ـ587ـ401ـ964ـ978تعداد صفحات: ۱۷۴

خلاصه

زرین‌کوب اغلب از منظر تحقیقات ادبی و تاریخی مورد ملاحظه و شناخت بوده است. اما در این کتاب یکی از بهترین کارهای هنری ایشان مورد نقد و نظر قرار گرفته است. کتاب افزون بر متن داستان، دربرگیرندۀ پنج قسمت مجزاست که از مناظر مختلف به داستان پرداخته است.

معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​


زرین‌کوب اغلب از منظر تحقیقات ادبی و تاریخی مورد ملاحظه و شناخت بوده است. اما در این کتاب یکی از بهترین کارهای هنری ایشان مورد نقد و نظر قرار گرفته است. کتاب افزون بر متن داستان، دربرگیرندۀ پنج قسمت مجزاست که از مناظر مختلف به داستان پرداخته است.

بخش نخست کتاب با عنوان «زرین‌کوب و تکدرخت» است. یکی از ضرورت‌های شناخت زرین‌کوب پرداختن به جنبۀ هنری داستان‌پردازی وی است. داستان تکدرخت قابلیت آن را دارد که به زبان انگلیسی درمی‌آمد تا جز فارسی‌زبانان، این شاهکار ادبی را می‌خواندند. تکدرخت مجرد یک داستان فلسفی نیست، بلکه اثری هنری‌گونه و ترکیبی از هنر و فلسفه یک‌جا در داستان منظورست؛ به‌ویژه آنکه داستان را بهتر است در یک پیکرۀ کلی نگریست. لذت‌بخشی داستان ما را از فضای زمان معمول و کرونوسی به عرصۀ زمان کایروسی می‌برد. در تکدرخت خواننده دچار «آناتی» می‌شود و بی‌شک این یکی از علل لذت‌بردن خواننده از خواندن این داستان خواهد بود.

بخش دوم کتاب، متن کامل «تکدرخت» است که بی هیچ دخل و تصرفی از کتاب «یادداشت‌ها و اندیشه‌ها»ی استاد برداشته شده است.

بخش سوم یکی از مهم‌ترین و زبده‌ترین نوشته‌های کتاب به شمار می‌رود. استاد عزت‌الله مهدوی در این نوشتار به نگرش فلسفی تکدرخت پرداخته است. نویسنده در این بخش ضمن بررسی مختصر و مفید نظرات برخی فیلسوفان یونان و عصر پس از رنسانس به ماجرای روح پرداخته و بدین نتیجه رسیده که در تکدریخت این روح همان سیر و تکامل تدریجی «تکدرختِ» داستانی و سیر کاملاً این‌جهانی و زمینی اوست. مؤلف تکدرخت قصد دارد از متافیزیک حاکم بر داستان‌های رمزی حکیمان بزرگ عبور کند. در اندیشه استاد مهدوی تکدرخت کیستی نیست، بلکه چیستی است و آن هم البته سیر کائنات است.

بخش چهارم در حقیقت بررسی فرم و محتوای داستان است. متافیزیک داستان، متافیزیکی زمینی است و بی‌آنکه زرین‌کوب آن را در فضاهای ایدئولوژیک عصر خود طرح کند، وصل به بی‌نیازی را در عشق به همین طبیعت و هستی خاکی دانسته و جسته است. وی کامل‌ترین سیر نهایی را رسیدن به قلمرو جمادی و سنگی خوانده است و این درست خلاف آنچه در مکتب‌های عرفانی معهود سنتی رسیدن به ورای عالم فرشتگی و آنچه اندر وهم ناید آن شود جسته‌اند می‌باشد. ادبیات تکدرخت از این منظر بی‌عیب و نقص است و به‌واقع داستان با فرمالیسمی عالی پدید آمده است.

در بخش پنجم کتاب، به کارکرد ویژۀ درخت از منظر اسطوره‌ای نگریسته شده است. درخت عمده‌ترین موضوع هم‌ذات‌پنداری آدمی در درازای تاریخ اساطیری است. جاودانگی و سرسبزی و اینکه روح درخت به صورت انسان مجسم می‌شده و آنکه درخت عامل پیوند زمین و آسمان استو در بیشتر فرهنگ‌های ملل کهن تقدسی شایان داشته، به‌ویژه در مفهوم فناپذیری و دیرندگی و باروردی و در عین حال سرچشمۀ بی‌مرگی و حیات محسوب می‌شده است و این همه در تکدرخت داستانی کاملاً بارزگونه و قابل شهودست.

در نوشتار پایانی این کتاب، تکدرخت نه چیستی، بلکه کیستی موردنظر داشته شده و آن داستان با بیان «زندگی‌نامۀ روحی و شاعرانه» استاد زرین‌کوب خوانده شده است. ضمن آنکه به اهمیت فلسفی نیز نویسنده واقف بوده و اشاراتی درخور یادآوری ذکر گردیده است.

فهرست مطالب کتاب:

سخنی با خوانندگان

1. زرین‌کوب و تکدرخت

2. تکدرخت

3. اندیشه‌های فلسفی در داستان تکدرخت (استاد عزت‌الله مهدوی)

4. زیبایی‌شناسی داستان تکدرخت (بررسی فرم و محتوای تکدرخت)

5. درخت از نگاه اساطیری و ادبی

6. بررسی داستان تمثیلی تکدرخت

فهرست اعلام

فهرست منابع

نظر شما ۰ نظر

نظری یافت نشد.

منابع مشابه بیشتر ...

داستان نویسان ایران از انقلاب تا انقلاب

داستان نویسان ایران از انقلاب تا انقلاب

به کوشش یعقوب آژند

در این کتاب داستان‌نویسان در حد فاصل دو انقلاب، از مشروطه تا انقلاب اسلامی معرفی شده‌اند. در این کتا

زندگی علیه مرگ: یادنامه‌ای برای صادق چوبک (چند جستار و سه طرح چاپ‌نشده از او)

زندگی علیه مرگ: یادنامه‌ای برای صادق چوبک (چند جستار و سه طرح چاپ‌نشده از او)

علی فردوسی

این کتاب افزون بر جستارهایی که در کنفرانس‌ها خوانده شده یا در نشریات منتشر شده است، دربرگیرندۀ مطالب

دیگر آثار نویسنده

زرین کوب و ادب فارسی: مقدمه‌ای بر بوطیقای نثر دکتر عبدالحسین زرین‌کوب و نگاهی به با کاروان حله

زرین کوب و ادب فارسی: مقدمه‌ای بر بوطیقای نثر دکتر عبدالحسین زرین‌کوب و نگاهی به با کاروان حله

محمدرضا شعبانی

این کتاب مقدمه و پیش‌درآمدی بر شناخت بهتر و روشن‌تر آثار گران‌قدر استاد عبدالحسین زرین‌کوب است که در

جهانی در خلوت تنهایی؛ بررسی آراء و نظریه‌های ادبی استاد دکتر عبدالحسین زرین‌کوب

جهانی در خلوت تنهایی؛ بررسی آراء و نظریه‌های ادبی استاد دکتر عبدالحسین زرین‌کوب

محمدرضا شعبانی

همدلی و خوانش صحیح آثار زنده‌یاد دکتر عبدالحسین زرین‌کوب بهترین طریق ممکن در شناخت اوست؛ به‌ویژه خوا