حکیم عمر خیام؛ مرگ و حیات؛ دیدگاههای فلسفی استاد غلامحسین ابراهیمی دینانی
خلاصه
در گفتگوهای این کتاب، بیشتر به موضوع مرگ و حیات و ابهاماتی که به حکیم عمر خیام نسبت داده شده پرداخته شده است تا روشن شود مرگ از نظر او منشأ حیات و الهامبخش آن است و موت و حیات هر دو مخلوق خدای متعال هستند.معرفی کتاب
برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.
حکیم عمر خیام، فیلسوف بزرگ و ریاضیدان عالیمقام نحلۀ فلسفی خیام مشایی است. اثر معروف او «الکون والتکلیف» است و هستی را با تکلیف همراه کرده است؛ یعنی انسان به تشخیص نیک و بد مکلف است. این در نظر سقراط به مفهوم فضیلت شباهت دارد. فضیلت به نظر سقراط، بر تفکیک و تمایز میان «بودن» و «پنداشتن» استوار است. افلاطون سقراط را فرد ممسکی گزارش نکرده است؛ در حالی که خیام فرد دیندار و عارفی بوده است. آثار دیگر او عبارتند از: رساله فی کلیة الوجود، رساله فی الوجود، و الضیاء العقلی فی موضوع العلم الکلی. اما مهمترین اثر وی همان «الکون والتکلیف» است که به دنبال حل معمای هستی است و تا آخر عمر به مبدأ هستی فکر میکرده است. در میان همه مسائل مهم و مشکل فلسفی، به مسئله تفاوت موجودات و اشرف بودن برخی از آنها به بر برخی دیگر اشاره کرده و آن را مشکلترین مسئله شمرده است. شاید مشکل بودن از این جهت است که به مسئلۀ کثرت و کیفیت پیدایش آن از وحدت منجر میشود.
خیام زبان فلسفه را تنگ و دشوار میبیند و به زبان شعر روی میآورد که گسترۀ آن بیشتر از فلسفه است. رباعیات منسوب به خیام گاهی با تردید و دلنگرانی همراه است؛ ذکاءالملک فروغی ۱۷۸ رباعی را انتخاب و بقیه را حذف کرد و در کتابی به نام «طربخانه» منتشر کرد؛ استاد جلالالدین همایی در مقدمهای که بر این کتاب نوشت، کار فروغی را بینقص و شماری از رباعیات را مشکوک دانسته است.
در باب مرگ خیام، از قول محقق داماد و امام محمد بغدادی نقل شده که گفته است: حکیم با خلال، دندان خود را پاک میکرد و سرگرم تأویل در «الهیات شفا» بود؛ چون به فصل واحد و کثیر رسید، خلال دندان را در میان دو ورق نهاد و گفت: نیکان و صالحان را فراخوانید تا وصیت کنم. آنگاه وصیت کرد و برخاست و نمازگزارد. هیچ نخورد و نیاشامید و چون نماز عشا بخواند، به سجده رفت و در حال سجود میگفت: «اللهم انی عرفتک علی مبلغ امکانی فاغفر لی فان معرفتی ایاک وسیلتی الیک» و سپس مرد.
این کتاب نتیجۀ مباحث مطرحشده در برنامۀ تلویزیونی «معرفت» است که در سالهای گذشته و در روزهای جمعه از شبکه چهار پخش میشد. در گفتگوهای این کتاب، بیشتر به موضوع مرگ و حیات و ابهاماتی که به حکیم عمر خیام نسبت داده شده پرداخته شده است تا روشن شود مرگ از نظر او منشأ حیات و الهامبخش آن است و موت و حیات هر دو مخلوق خدای متعال هستند.
فهرست مطالب کتاب:
مقدمه
گفتگوی اول: بعثت
گفتگوی دوم: خیام و هدفمندی عالم
گفتگوی سوم: خیام و مرگاندیشی او
گفتگوی چهارم: رابطۀ مرگ و حیات
گفتگوی پنجم: اقسام فرجام
گفتگوی ششم: ارض ملکوت
گفتگوی هفتم: معاد
گفتگوی هشتم: ماه رمضان
فهرست آیات
فهرست روایات
اشعار (به ترتیب مطرح شدن در گفتگوها)
منابع
نمایه
پربازدید ها بیشتر ...
مطالعات ادبی هرمنوتیک متنشناختی
مهیار علویمقدمتأویل و رویکرد هرمنوتیکی، باعث افزایش بهرهگیری هر چه بیشتر خواننده از ارزشهای شناختهنشدۀ متن میش
پابرهنه در برادوی: زندگی و آثار نیل سایمون
مجید مصطفوینیل سایمون (1927 ـ 2018) یکی از پرکارترین، موفقترین و محبوبترین نمایشنامهنویسان جهان و یکی از بهت
منابع مشابه بیشتر ...
شایگان به روایت شایگان و یادگارنوشتههای داریوش شایگان
به کوشش علی دهباشیدر این کتاب یادداشتها و یادکردهایی که به لطف اعتماد دکتر شایگان عمدتاً در نشریات «کلک» و سپس «بخارا
آفاق عرفان در سپهر ایران: گفتگوی حامد زارع با نصرالله پورجوادی
به کوشش حامد زارعزادۀ خیابان مولوی در تهران، امروز در الهیه مسکن گزیده و در خلوت خود، سفرهای جذاب و گاه خیرهکنندهای
دیگر آثار نویسنده
اندیشۀ سهروردی: دیدگاههای فلسفی استاد غلامحسین دینانی
غلامحسین ابراهیمی دینانی به کوشش اسماعیل منصوری لاریجانیدر این کتاب به زوایای اندیشۀ شیخ اشراق در گفتگو با استاد دینانی پرداخته شده است. این گفتگوها در نه ج
سنایی و عطار: دیدگاههای فلسفی استاد غلامحسین دینانی
غلامحسین ابراهیمی دینانی به کوشش اسماعیل منصوری لاریجانیاین کتاب نتیجۀ مباحث مطرحشده در برنامۀ تلویزیونی «معرفت» است که در سالهای گذشته و در روزهای جمعه ا
نظری یافت نشد.