معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​

کتاب شریف مثنوی اثر درخشان حضرت جلال‌الدین محمد بلخی، یکی از تحسین‌برانگیزترین آثار معنوی و عرفانی است که پس از قرن‌ها همچنان نزد جهانیان از ارزش و اهمیت بالایی برخوردار است. این کتاب دربرگیرندۀ بیست‌وشش‌هزار بیت شعر حکیمانه و دل‌انگیز است که به دلیل محتوای غنی و حکایات شیرین و پر رمزورازش، از هنگام سروده شدن ـ یعنی قرن هفتم هجری ـ تاکنون، رونق‌بخش بازار همۀ مشتاقانی بوده که از زندگی این جهانی، چشم به حقایقی فراتر از جاذبه‌های دل‌فریب و لذت‌های بی‌دوام آن دوخته‌اند. انسان‌هایی که گمشدۀ اصلی خود را در شکوفایی نفس و به‌دست‌آوردن معرفت و فضیلت‌های بزرگ اخلاقی جستجو می‌کنند و داستان‌های مثنوی را بستری مناسب برای به‌دست‌آوردن این هدف مهم می‌دانند. اینکه چه رازی در این کتاب نهاده شده که توجه به آن را تا این حد برای خوانندگانش شیرین و جذاب کرده، به طور اجمال باید گفت که در عمق و باطن اشعار سروده‌شدۀ این کتاب، ویژگی‌های تأمل‌برانگیزی به چشم می‌خورد که خواننده را به خود جذب می‌کند و در ذهن و جان او تأثیر سازنده به جای می‌گذارد.

با حضرت مولانا بهتر می‌توان جهان و انسان را شناخت و از جریان زندگی لذت برد. همچنین با تکیه بر اندیشه‌های مولانا می‌توان بر پاره‌ای از آشفتگی‌های ذهنی و بحران‌های روحی غلبه کرد و در یافتن پاسخ برای پرسش‌های بنیادین زندگی به نتایج مهمی دست یافت. در دورانی که پیوندهای انسانی بسیار سست و اغلب آدمیان به درد تنهایی و انزوا گرفتار آمده‌اند، پیام وحدت‌بخش مولانا می‌تواند قلب‌های جداافتاده از یکدیگر را به دور یک شمع پرنور معنوی گرد آورد و به جای شنیده شدن طبل شوم جنگ و تنازع میان انسان‌ها، آهنگ خوش صلح و دوستی را به صدا درآورد.

در میان اندیشه‌های چاره‌سازی که در مثنوی مطرح شده، موضوع «رنج و اندوه بشر» از مسائل مهمی است که مولانا به آن توجه ویژه‌ای کرده و بحث‌های جدی و تفکربرانگیزی را دربارۀ آن به انجام رسانده است. به نظر می‌رسد دقت و تعمق در این بحث می‌تواند ما را در شناخت دلایل ناخرسندی انسان‌ها از جریان زندگی و چگونگی پرهیز از رنج‌های منفی یاری کند و آدمی را از ابتلای به آسیب‌های زیانبارش تا حدود زیادی در امان نگه دارد. با چنین باوری، موضوع اصلی این کتاب، تأملاتی است پیرامون علل بروز رنج در زندگی انسان و پیشنهاد راه‌هایی برای درمان آن از نگاه مولانا.

پرسش دربارۀ این موضوع یکی از جدی‌ترین چالش‌های پیش روی انسان روزگار کنونی است؛ به‌گونه‌ای که برخی حتی سعادت و خوشبختی خویش را در گرو یافتن پاسخ به چنین پرسشی می‌دانند. امروزه هر کسی ممکن است از خود بپرسد چرا ما آدمیان رنج می‌کشیم و چگونه می‌توانیم خود را از شر رنج‌های بیهوده و بی‌مورد و البته گزنده و تخریب‌گر نجات دهیم؟ گرچه راه‌های بسیاری می‌توان برای یافتن چرایی رنج بشر و شناخت انواع و اقسام آن طی کرد و از منظر گوناگون سراغ آن را گرفت؛ اما در این کتاب برای یافتن به پاسخ به اینگونه سؤالاتی نویسنده به سراغ مثنوی رفته است؛ زیرا مولانا سروده‌ها و یافته‌های گرانبهای خود را در نقد زندگی انسان‌ها می‌داند و معتقد است با نظر در تعالیم این کتاب شریف، می‌توان برای یافتن اساسی‌ترین پرسش‌های زندگی، پاسخ‌های جدی و تأمل‌برانگیزی یافت و از ناآرامی‌های ذهنی تا حدودی رها شد.

بنابراین در این کتاب کوشیده شده با انتخاب مهم‌ترین موضوعاتی که به لحاظ وجودی و نیازهای درونی، فکر انسان امروز را به خود مشغول کرده و در متن مثنوی هم به آنها توجه شده، ابیاتی گردآوری و شرح شود که سبب انس بیشتر و بهره‌مندی جدی‌تر دوست‌داران مولانا با کتاب شریف مثنوی معنوی گردد و در تأمین برخی نیازهای روحی و وجودی آنها نیز مؤثر افتد. آنچه در این کتاب آمده، تأمل و تحقیق دربارۀ علل ظهور و بروز رنج در زندگی انسان و انواع گوناگون درد و رنج از نگاه مولاناست که در چهار فصل تنظیم شده است؛ فصل اول به رابطۀ رنج و ذهنیت منفی و باورهای غلط، فصل دوم به نسبت رنج و الگوهای انسانی، فصل سوم به رابطۀ رنج با دلبستگی‌های اخلاقی و فصل چهارم به انواع گوناگون رنج‌های سبز و سازندۀ بشری می‌پردازد. در این مسیر کوشیده شده تا بر اساس نیازهای روحی و فکری انسان امروز و مشتاقان بحث‌های معنوی و اخلاقی، زیباترین ابیات مثنوی پیرامون موضوع رنج بشری گردآوری و با تحلیل و تفسیری مختصر، تقدیم خوانندگان گردد.

در شرح ابیات انتخاب‌شده، تلاش بر این بوده که هم رأی صاحب‌نظران و مولوی‌شناسان مدنظر قرار گیرد و هم از اندیشه‌های متفکرانی که دربارۀ آن موضوع بحث کرده‌اند، استفاده شود.

فهرست مطالب کتاب:

مقدمه

سرآغاز

فصل اول: سرشت دردناک زندگی انسان

فصل دوم: رنج دلبستگی و درد وابستگی

فصل سوم: بررسی عوامل اجتماعی رنجوری انسان از نگاه مولانا

فصل چهارم: رنج دانایی و فرزانگی