معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​

نظریۀ ادبی در دو دهۀ اخیر کمابیش از دایرۀ توجه عمومی خارج بوده، در نتیجه کتاب‌هایی نظیر این کتاب هرچه کمتر به چشم می‌خورند؛ اما این کتاب به یک معنا حاوی نکوهش ضمنی نظریۀ ادبی نیز می‌باشد. بیشتر بحث نویسنده به غیر از فصل پایانی، نه پیرامون نظریۀ ادبی، بلکه دربارۀ پدیده‌ای کاملاً متفاوت یعنی فلسفۀ ادبیات است. نظریه‌پردازان ادبی غالباً گفتارهایی از این دست را نادیده می‌انگارند و با انجام چنین کاری به دنبال ایفای نقش کلیشه‌ای خود در مجادلۀ قدیمی قاره‌ای‌ها و انگلوساکسون‌ها بوده‌اند. نظریۀ ادبی عموماً برخاسته از مناطق قاره‌ای است؛ در حالی که فلسفۀ ادبیات عمدتاً برآمده از مناطق انگلوساکسون است. با این حال دقت و مهارت فنی بهترین نمونه‌های فلسفۀ ادبیات تضاد چشم‌گیری با خلأ فکری برخی نظریه‌های ادبی دارد و موجب طرح پرسش‌هایی از قبیل ماهیت داستان شده که غالباً در اردوگاه دیگر مغفول مانده است.

از طرف دیگر نظریۀ ادبی تضاد چشم‌گیری با محافظه‌کاری و بی‌شهامتی فکری اکثر نمونه‌های فلسفۀ ادبیات و به همان اندازه با فقدان مخرم شمّ انتقادی و جسارت تخیلی در برخی نمونه‌های آن دارد. نظریه‌پردازان ادبی طوری رفتار می‌کنند که انگار هرگز چیزی از فرگه نشنیده‌اند و فلاسفۀ ادبیات طوری عمل می‌کنند که گویی هرگز چیزی از فروید به گوش‌شان نخورده است. نظریه‌پردازان ادبی غالباً به پرسش‌های مربوط به حقیقت، مرجع، شأن منطقی داستان و نظایر آن بی‌توجه هستند؛ در حالی که فلاسفۀ ادبیات اغلب بی‌تفاوتی آشکاری در قبال بافتار زبان ادبی نشان می‌دهند. امروزه رابطه‌ای غریب و کاملاً غیرضروری میان فلسفۀ تحلیلی و محافظه‌کاری سیاسی و فرهنگی به چشم می‌خورد؛ موضوعی که قطعاً دربارۀ گروهی از محققان اصلی و پیشگام این اسلوب فکری صادق نبوده است.

با تغییر مسیر و روگردانی از نظریۀ ادبی پرسش‌های خیلی مهمی معلق مانده که این کتاب می‌کوشد به برخی از آنها بپردازد. در ابتدای این کتاب دربارۀ اختلاف میان واقع‌گرایان و نام‌گرایان که مانند بسیاری از مجادلات نظری ریشه در دوران باستان دارد، بحثی ارائه شده است. این اختلاف بعدها در قرون وسطا با شدت تمام گسترش یافت و شماری از فیلسوفان مدرسی سرشناس به دلیل باورهای متضاد در باب آن علیه هم صف‌آرایی کردند. سپس در بخش دوم بحث نویسنده با این موضوع آغاز شده که آیا پدیده‌ها واجد ماهیتی عام هستند که به‌روشنی با این موضوع در ارتباط است که آیا اساساً می‌توان از پدیده‌ای به نام ادبیات حرف زد. سپس به این موضوع پرداخته شده که اصطلاح «ادبیات» امروزه عموماً چه کاربردی دارد و یکایک ویژگی‌ها بررسی شده که در معنای امروزی ادبیات نقشی بنیادین دارند. یکی از این ویژگی‌ها، یعنی «داستان‌مندی» به اندازه‌ای پیچیده بوده که یک فصل کامل از این کتاب را به خود اختصاص داده است. در پایان کتاب، با بازگشت به پرسش نظریۀ ادبی، این سؤال مطرح شده که آیا می‌توان در فرم‌های متنوع ادبیات خصایص بنیادی مشترکی را تشخیص داد.

فهرست مطالب کتاب:

مقدمه

1. واقع‌گرایان و نام‌گرایان

2. ادبیات چیست؟ (1)

3. ادبیات چیست؟ (2)

4. ماهیت داستان

5. راهبردها