معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​

نوشتن از مرتضی ممیز و کارکردن برای او، کار آسانی نیست؛ از مردی که سهل و ممتنع کار می‌کرد و می‌نوشت و می‌گفت با زبان‌های هنرهای تجسمی و .... از کودکی که در چهارمین روز از آخرین ماه تابستان 1315 در یکی از کوچه‌های میدان مولوی تهران چشم به جهان گشود به دنیای رنگ و نقش، و هرگز آن دو چشم جستجوگر را نبست؛ او چشم‌هایش را به شاگردانش داد و رفت. چشم‌هایی که از استاد علی‌محمد حیدریان به امانت گرفته بود و او هم از کمال‌الملک و .... .

مرتضی ممیز، مردی بود چون دیگران، مثل همه، اما هوشمند. هوشمندانه در شاخه‌های هنرهای تجسمی جستجو و کار کرد، هوشمندانه معلمی کرد، برای حرفه‌اش کوشید و ساخت و بنیان نهاد هر آنچه را لازم بود. برای نگاهداری و نگاهبانی از آنچه ساخته بود، تلاش‌ها کرد و از نامهربانی‌ها و نامردمی‌ها نهراسید. او آموزگاری بود که هنوز هم آموزه‌هایش در سینه‌ها می‌تپد، نه فقط درس هنرش، که درس چگونه زیستنم با این جهان و مردمان.

این کتاب از مجموعۀ «دفترهای تهران» که برای نکوداشت بزرگان ادب و هنر منتشر می‌شود، در شش فصل اختصاص به یادنامه‌ای برای استاد مرتضی ممیز دارد. در این مجموعه ترجیح داده شده به جنبه‌های ناپیدای ممیز پرداخته شود. ممیز را همه به عنوان طراح گرافیک می‌شناسند؛ اما ممیز نویسنده، ممیز همسر، ممیز دوست، ممیز طراح تیتراژ و .... را شاید کمتر کسی می‌شناسد که در نوشتارهای این کتاب بدان‌ها پرداخته شده است.

در فصل اول کتاب، افزون بر اشاره سال‌شمار زندگی مرتضی ممیز، در ادامه به ده سال ابتدایی فعالیت‌های زندگی او اشاره شده است. در ادامۀ این فصل سه نوشتار از نوشتارهای او آورده شده است.

فصل دوم با عنوان «ممیز به روایت دیگران» دربرگیرندۀ 55 نوشتار از دوستان، شاگردان و همکاران و آشنایان ممیز است که هر کدام به زوایایی از زندگی و هنر ممیز اشاره‌ای کرده‌اند. در نوشتار صداقت جباری از شاگردان ممیز دربارۀ آثار او آمده است: «خستگی‌ناپذیری در کار، نکته‌سنجی، صراحت بیان، حضور مؤثر در نمایشگاه‌ها و نشریات معتبر داخلی و بین‌المللی برای معرفی کاربرد نوشته در نشانه‌های ایرانی، سهل و ممتنع بودن آثار، تنوع و تکثر استفاده از خطوط مختلف به فراخور موضوع لوگوتایپ، طراحی نخستین نشانه‌های تلفیقی توأمان تصویر و خط در نشانه‌های ایرانی از ویژگی‌های ایشان و آثارشان محسوب می‌شود. سهم و تأثیر استاد ممیز در تاریخ طراحی لوگوتایپ در گرافیک ایران غیرقابل انکار است و بدون حضور ایشان، قطعاً این کیفیت در طراحی نشانه و به‌ویژه نشانۀ نوشتۀ معاصر ایجاد نمی‌شد». (ص 132)

در فصل سوم چند گفتگویی که با ممیز انجام شده، در اینجا آورده شده است. در فصل چهارم آثاری از ممیز آورده شده و در فصل پنجم طراحانی که برای او طرحی انجام داده‌اند، آورده شده است. در فصل پایانی نیز تصاویری از او از کودکی تا پایان زندگی‌اش آورده شده است.

فهرست مطالب کتاب:

به جای مقدمه/ فرزاد ادیبی

پیش‌گفتار/ محمدجواد حق‌شناس

فصل اول: ممیز/ ممیز

سال‌شمار زندگی مرتضی ممیز/ حسین چنعانی

ممیز/ عامل تحول/ ازغوان محبی، معراج قنبری

ممیز/ نویسندۀ «خاموشی دریا»/ مرتضی ممیز

ممیز/ نویسندۀ «زندگی آزمایش است، نه آسایش»/ مرتضی ممیز

ممیز/ نویسندۀ «صفحه‌آرایی»/ مرتضی ممیز

فصل دوم: ممیز به روایت دیگران

ممیز/ پژوهشگر/ یعقوب آژند

ممیز/ سال‌بالایی دانشکده/ آیدین آغداشلو

ممیز/ طراح صحنه و لباس/ امیر اثباتی

ممیز/ آشنای ما/ احمدرضا احمدی

ممیز/ تأثیرگذار/ فرزاد ادیبی

ممیز/ تصویرگر/ فرزاد ادیبی

ممیز/ مؤسس رشتۀ گرافیک در دانشکدۀ هنرهای زیبا/ فرزاد ادیبی

ممیز/ معمار نشانه/ مصطفی اسداللهی

ممیز/ طراح نمایشگاه‌های کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران/ ایرج افشار

ممیز/ صفحه‌آرا/ کامران مهاجرافشار

ممیز/ عضو شورای عالی خانۀ هنرمندان/ غلامحسین امیرخانی

ممیز/ همسایۀ من/ توفیک فکرت اوچار

ممیز/ پیغام ماندگار/ بن باس

ممیز/ مؤلف کتاب درسی/ خدیجه بختیاری

ممیز/ همسر/ افسانه بدر

ممیز/ استاد راهنما/ محمدعلی بنی‌اسدی

ممیز/ طراح پوستر/ کوروش پارسانژاد

ممیز/ طراح نشانۀ نوشتاری/ صداقت جباری

ممیز/ سوژۀ عکاسی من/ حسین چنعانی

ممیز/ همکار کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان/ ابراهیم حقیقی

ممیز/ هنرمندی جامع‌الاطراف/ محمدحسین حلیمی

ممیز/ مدیر آتلیه/ علی خسروی

ممیز/ نوآور/ کامبیز درم‌بخش

ممیز/ شاگرد دبیرستان ما/ پرویز دوائی

ممیز/ در شش پرده/ نورالدین زرین‌کلک

ممیز/ سوژۀ عکاسی/ مریم زندی

ممیز/ طراح فونت/ مسعود سپهر

ممیز/ مدیرگروه گرافیک و عکاسی دانشکده تجسمی پردیس /

ممیز/ روی مهتابی تا صبح/ افشین شاهرودی

ممیز/ معلم/ جلال شباهنگی

ممیز/ گیرندۀ نامه/ سهراب شهیدثالث

ممیز/ انیماتور/ مهرداد شیخان

ممیز/ دوست/ قباد شیوا

ممیز/ ظریف، ساده، بی‌پروا/ پری صابری

ممیز/ مشوق/ ترانه صاحب

ممیز/ هنرمندی با چاقوهای شکفته/ محمد صالح علا

ممیز/ عکاس/ سیف‌الله صمدیان

ممیز/ عضو ای‌جی‌آی/ مجید عباسی

ممیز/ پهلوان گرافیک/ بهروز غریب‌پور

ممیز/ طراح هویت‌ساز/ کیانوش غریب‌پور

ممیز/ سوژۀ عکاسی/ فخرالدین فخرالدینی

ممیز/ معلم و همکار/ سیدمحمد فدوی

ممیز/ مؤسس انجمن طراحان گرافیک ایران/ امرالله فرهادی

ممیز/ عضو جاوید فرهنگستان هنر/ مجید کیانی

ممیز/ طراح تیتراژ فیلم/ هوشنگ گلمکانی

ممیز/ دوست/ فرشید مثقالی

ممیز/ هنرمندی با امضای ممیز/ علی اصغر محتاج

ممیز/ طراح جلد/ ساعد مشکی

ممیز/ میان‌دار میدان هنرهای تجسمی/ مهنوش مشیری

ممیز/ یکی از سه استاد/ صادق کارا مصطفی

ممیز/ معلم/ علیرضا مصطفی زاده

ممیز/ نویسنده/ ضیاء موحد

ممیز/ هنرمندی تمام و کمال/ آرماندو میلانی

ممیز/ نقاش/ غلامحسین نامی

ممیز/ / مدیرگروه گرافیک و عکاسی دانشکدۀ هنرهای تجسمی پردیس هنرهای زیبا/ مرتضی بمانی

فصل سوم: چند گفتگو با ممیز

زندگی و حرفه/ فیروزه صابری

در پشت پرده/ افسانه بدر

تا ..... «نشان» خواهد بود. ...../ نادر ابراهیمی

جامعه به سوی بیگانگی می‌رود/ بهروز صوراسرافیل

توشه‌ای ایرانی برای مشارکت در ساخت فرهنگ جهانی/ یونس شکرخواه

فصل چهارم: ممیز به روایت آثار

فصل پنجم: ممیز به روایت طراحان

فصل ششم: ممیز به روایت تصویر