معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​

دکتر مهدی فروغ (1290 ـ 1387) ابتدا با ادارۀ هنرهای دراماتیک و بعد با دانشکدۀ هنرهای دراماتیک به فرهنگ و هنر ایران خدمت شایانی کرد. او در زمینه‌های فرهنگی و هنری، مردی صاحب‌نظر و متبحر بود. او سوای تحصیل در رویال آکادمی انگلیس، در آمریکا هم در زمینۀ بازیگری، کارگردانی و نمایشنامه‌نویسی دوره‌هایی را گذرانده بود. او استاد فن بیان، بازیگری، کارگردانی و نمایشنامه‌نویسی بود که اینها از ارکان اصلی کارهای نمایشی است. دکتر فروغ در زمینۀ اخلاقی و رفتار هنرمندان نیز بسیار مقید و سختگیر بود.

از تدابیر فروغ برای افتتاح ادارۀ هنرهای دراماتیک ـ در ضمن شناسایی نمایشنامه‌نویسانی جوان و گمنام ـ برگزاری نخستین دورۀ مسابقۀ نمایشنامه‌نویسی بود که فراخوان آن در شهریورماه سال 1336 داده شده و در آخر آذرماه و پس از افتتاح آن اداره، طی مراسمی از میان نه نمایشنامۀ برگزیدۀ این مسابقه، «بلبل سرگشته» (نوشتۀ بازیگر و نمایشنامه‌نویس جوان علی نصیریان) جایزۀ اول را به خود اختصاص داد. این مسابقه سرآغاز دورۀ نوینی در درام‌نویسی ایران شد.

این کتاب دربرگیرندۀ مجموعۀ مقالات استاد دکتر مهدی فروغ بنیان‌گذار «دانشکدۀ هنرهای دراماتیک» به نام «ایران و درام‌نویسان بزرگ جهان» است که در سال‌های 1347 ـ 1350 در نوزده شمارۀ ماهنامۀ «هنر و مردم» چاپ و منتشر شد که در اینجا به صورت کتابی مستقب در دسترس خوانندگان قرار گرفته است.

در این مجموعۀ پژوهشی، نویسنده می‌کوشد با دقت و حتی وسواس فراوان تمامی آثار نمایشی اروپا از دوران کهن تا سدۀ بیستم را مرور کند. هرجا که نام ایران و ایرانی را دیده، آن را برشمرده و به ریشه‌های تاریخی و موقعیت نمایشی زمینه‌ای آن اشاره می‌کند و حتی دلایل انتخاب نام شخصیت و رویداد و موقعیت را مورد بررسی قرار داده است.

از سوی دیگر نویسنده کوشیده به غیر از معرفی کامل صاحب اثر و زمینه‌های تاریخی و اجتماعی او، با تجزیه و تحلیل درست و دقیق اثر، اصول و مبانی هنر درام‌نویسی و سیر تطوری و تکوینی آن در اروپا را به‌خوبی نشان دهد، به محاسن و معایب دراماتیک اثر از دیدگاه اصول نمایشنامه‌نویسی اشاره کند و در نهایت از همین طریق، اصول و قواعد نگارش درام را بیاموزاند.

در دوران طولانی دوهزاروپانصدسالۀ تاریخ تئاتر، نویسندگان معروف و برگزیده‌ای چون اسخیلوس یونانی، پلوتوس رومی، مارلوی انگلیسی، گادفرل آمریکایی، هندل آلمانی و ده‌ها نویسندۀ معتبر دیگر از ملت‌های مختلف، نمایشنامه‌ها و اپراها و اواتوریوهایی بنا بر مضمون‌های ادبی، وقایع تاریخی و اجتماعی ایران نوشته‌اند که آگاهی از آنها برای دوست‌داران فرهنگ و ادب بسیار ضروری است. کهن‌ترین این آثار، نمایشنامه‌ای به عنوان «ایرانیان» است که اسخیلوس یونانی آن را در سال 472 ق.م. نوشته و موضوع آن ماجرای جنگ معروف بین ایران و یونان است که شرح آن در این نمایشنامه به اختصار آمده است. اولین نوشتار این کتاب دربارۀ نمایشنامۀ «ایرانیان» نوشتۀ اسخیلوس یونانی است.

دیگر نوشتارهای این کتاب نیز هر کدام به گونه‌ای دربارۀ زوایای تاریخ دراماتیک ایران در تئاتر روم، انگلستان و فرانسه بررسی شده است.

فهرست مطالب کتاب:

سخن ناشر

یادداشت استاد علی نصیریان

یادداشت استاد داریوش مؤدبیان

پیش‌گفتار دکتر مهدی فروغ

1. اسخیلوس و نمایشنامۀ ایرانیان

مختصری دربارۀ جنگ معروف ایران و یونان

سلطنت داریوش بزرگ

خشایارشا

اسخیلوس و نمایشنامۀ ایرانیان

تراژدی در یونان قدیم

خصوصیات تراژدی در مکتب کلاسیک یونان

رابطۀ شعر دراماتیک با شعر کلاسیک

مشکلات اسخیلوس در نوشتن و برگزارکردن نمایشنامۀ ایرانیان

نویسندگان و شاعران یونان قدیم که دربارۀ ایران نمایشنامه نوشته یا شعر سروده‌اند

2. تئاتر روم قدیم

3. تئاتر انگلستان در سده‌های پانزدهم و شانزدهم

4. ژرژ فردریک هندل

5. تئاتر فرانسه