معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​

دکتر مظفر بختیار ادیب، محقق، مصحح، هنرشناس، ایران‌شناس و چین‌شناس برجسته در آذر 1322 خورشیدی در اصفهان متولد شده است. پدرش منوچهرخان بختیار و مادرش مهین‌دخت بختیار بود. از سوی پدر نوادۀ فتحعلی‌خان سردار معظم بختیاری فرزند لطفعلی‌خان امیرمفخم و بی‌بی کوکب بختیار دختر نصیرخان سردار جنگ و از سوی مادر نوادۀ دوست‌محمدخان معیرالممالک و میرزا حسن مستوفی‌الممالک بود. عمارت پدری او در روستای «دزک» در چهارمحال‌وبختیاری بود. این بنا مدت دو سال محل اقامت زنده‌یاد دهخدا بود و ایشان با استفاده از کتابخانۀ همین عمارت، اولین یادداشت‌های لغت‌نامه را فراهم آورد.

ایشان در سال 1355 از رسالۀ دکتری خود با عنوان «همبستگی‌های ادبیات فارسی و عربی در دورۀ سلجوقی» دفاع کرد. در سال 1356 برای نظارت بر انتشار کتاب «ایران پل فیروزه» به ایتالیا و فرانسه سفر کرد. پس از آن برای مدت طولانی در کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران به تحقیق و پژوهش مشغول شد تا اینکه در سال 1369 برای چهارسال به چین رفت و در دانشگاه پکن به تدریس زبان فارسی و پژوهش در حوزۀ چین‌شناسی پرداخت که حاصل آن آثار متعددی است که به صورت کتاب و مقاله منتشر شده است. دکتر بختیار بعد از اتمام مأموریت چین، از سال 1377 به مدت دو سال به تدریس زبان فارسی در دانشگاه هانکوک کرۀ جنوبی نیز پرداخت. وی بعد از بازگشت از سئول افزون بر تدریس در دانشگاه تهران به تحقیق، پژوهش و انتشار آثارش مشغول بود و تدریس در دانشگاه را تا سال 1388 که بازنشسته شد، ادامه داد. ایشان در بیست‌وسوم مردادماه سال 1394 در تهران وفات یافت و در مقبرۀ خانوادگی خود در بهشت زهرا به خاک سپرده شد.

دکتر مظفر بختیار ورای برتری در فضل و دانش، در زمرۀ استادانی بود که در منش و اخلاق نیز یگانه‌اند. توأم شدن اخلاق و علم از وی شخصیتی برجسته ساخته بود. آگاهی و تسلط بی‌نظیر او بر غالب حوزه‌های فرهنگ و ادب ایران، ادبیات عرب و فرهنگ و ادبیات چین و نیز اطلاعات گستردۀ وی از برخی دقایق هنرها و فنون مختلف مانند نگارگری، عکاسی، کاغذسازی، صحافی، صنعت چاپ و به‌ویژه خوشنویسی چنان بود که متخصصان و اهل فن را نیز به اعجاب وامی‌داشت. این آگاهی‌ها و اطلاعات در آثار و مقالات مختلف انتشاریافتۀ او به‌روشنی دیده می‌شود و البته بخش عمده‌ای از آن هنوز به چاپ نرسیده است.

بیان اهمیت و اعتبار آثاری چون ایران پل فیروزه، مرقع نی‌نامۀ جامی و میرزا غلامرضا اصفهانی و بررسی‌نامۀ نسخه‌های خطی فارسی چین که نشان‌دهندۀ این تسلط و اشراف است در این کتاب نیامده است؛ اما دربارۀ پژوهش‌های گردآوری‌شده در این مجموعه باید گفت برخی از این مقالات رساله‌ای مستوفی و کامل در حوزۀ خود محسوب می‌شود؛ مانند زندگانی استاد مؤیدالدین طغرائی اصفهانی که محققانه‌ترین و مفصل‌ترین تحقیق در این زمینه است و نیز مقالۀ «شکسته‌نویسی و شکسته‌خوانی» که در آموزش، فراگیری و شیوۀ نقد خط شکسته از آثار مهم است و دربرگیرندۀ نکات و اطلاعات ارزشمندی است یا مقدمۀ ایل بختیاری که با همۀ اختصار و کوتاهی راهگشای بسیاری از تحقیقات و پژوهش‌ها در حوزۀ فرهنگ و ادبیات بختیاری و از نخستین تحقیقات علمی در این زمینه است.

این کتاب در هشت بخش به این ترتیب تنظیم شده است: رسائل کهن، تحقیقات ادبی و تاریخی، کتاب‌آرایی، ترجمه‌ها، وفیات، پیش‌گفتارها، کتاب‌شناسی و معرفی کتاب و گفتگوها.

در این کتاب چند مقاله و رساله برای نخستین بار منتشر شده است؛ از جمله مقالات «فخرالدوله نویسندۀ کتاب امیرارسلان» و «میرزا احمد نقیب الممالک داستان‌پرداز امیرارسلان» که هر دو دربردارندۀ مطالبی نو و تازه و نکاتی دقیق دربارۀ زندگی این شخصیت‌ها و عصر قاجار است و همچنین کتابچۀ خاطرات «حسینقلی خان ایلخانی» با تصحیح استاد که از جهت اطلاعات تاریخی ارزشمند دربارۀ ایل بختیاری و حوزه‌های گوناگون دیگر اهمیت فراوان دارد.

رسالۀ خوشنویسی هنر مقدس در حقیقت متن فارسی بخش خوشنویسی کتاب «شکوه ایران» است که به زبان فارسی برای نخستین بار در این کتاب آورده شده است؛ نیز «شاعر ستایشگر زیبایی و زندگی» که مقدمه‌ای است بر ترجمۀ چینی رباعیات خیام که توسط جان هون‌نین در سال 1991 منتشر گردید.

در ابتدای کتاب، زندگی‌نامه‌ای کوتاه همراه با فهرست آثار و سال‌شمار زندگی استاد مظفر بختیار آمده که غالباً بر اساس خاطرات، یادداشت‌ها و اسناد خانوادگی ایشان نگاشته شده است. در بخش فهرست تألیفات ایشان نیز تا حد امکان، فهرست تألیفات منتشرشدۀ ایشان جمع‌آوری گردیده است.

فهرست مطالب کتاب:

* مقدمه

* زندگی‌نامۀ دکتر مظفر بختیار

* سال‌شمار زندگی دکتر مظفر بختیار

* فهرست تألیفات دکتر مظفر بختیار

* رسائل کهن

المقصد الجلیل فی علم الخلیل

کتاب اصطلاح الصوفیه

رساله‌ای در شرح حال جلال‌الدین دوانی

ترجمۀ کهن لامیه العجم

کتابچۀ خاطرات حسینقلی خان ایلخانی

* تحقیقات ادبی و تاریخی

زندگانی استاد مؤیدالدین طغرایی اصفهانی

معتزله

فارسی در چین

دهخدا در میان بختیاری‌ها

فخرالدوله، نویسندۀ کتاب امیرارسلان

میرزا احمد نقیب‌الممالک، داستان‌پرداز امیرارسلان

شرع و شعر

نامۀ فتحعلی شاه قاجار به مرحوم میرزای قمی

گزارش‌های سیاسی مأمور ایران از هند

نام‌نوشتۀ سلطان محمد خدابنده

* کتاب‌‌آرایی

آثار خوشنویسی در گنجینۀ کتابخانۀ مرکزی

مجموعۀ آثار رضا عباسی

سفرنامۀ حاج سیاح

سند اجازه در خوشنویسی

کتاب‌آرایی هزارویک‌شب

خوشنویسی، هنر مقدس

چهرۀ شیخ بهائی و میرفندرسکی

* ترجمه‌ها

لفظ ادب

هیاطله

کمان‌گروهۀ فتوت

نسیم سبز علف

مزار صحابه در استانبول

* وفیات

درگذشت محمدعلی معیری

گو چنگ

خوانگ جو

دکتر حمید زرین‌کوب

* پیش‌گفتارها

تاریخ سرگذشت مسعودی

سفرنامۀ نایب‌الصدر شیرازی

تاریخ ایل بختیاری

گنجینۀ مثل‌های بختیاری

چین‌نامه

شاعر ستایشگر زیبایی و زندگی

* کتاب‌شناسی و معرفی کتاب

فرهنگ چینی به فارسی

مهمانی واژه ها

بررسی چند کتاب

چند کتاب در زمینۀ زبان و ادبیات فارسی به زبان چینی

شکسته‌نویسی و شکسته‌خوانی

دستور جمع‌آوری کتابچۀ میرزا حسین

* گفتگوها

زندگی و شعر سون‌شوان

خوشنویسی ایران و چین

* فهرست‌ها

فهرست نام کسان

فهرست نام اماکن

فهرست نام طوایف، مدنیات

فهرست نام کتاب‌ها و مجلات