معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​

مجلۀ «دانشکده» ناشر افکار «انجمن دانشکده» در اردیبهشت ماه ۱۲۹۷ خورشیدی انتشار یافت. مدیریت این مجله را محمدتقی بهار ملک‌الشعراء بر عهده گرفت که حدود یک سال ادامه داشت؛ ولی به علت مشکلات مالی انتشار آن متوقف شد. «دانشکده» مجموعه‌ای بود ادبی، اجتماعی، اخلاقی، فلسفی و تاریخی. این مجله دومین مجلۀ ادبی بعد از مجلۀ «بهار» یوسف اعتصام الملک در ایران بود که منتشر می‌شد.

اولین شمارۀ این مجله اردیبهشت ۱۲۹۰ منتشر شد و در مجموع انتشار آن بیش از یک سال تداوم نداشت که عمدۀ مشکل آن گرفتاری‌های سیاسی بهار و ضرر مالی بود.

مجلۀ «دانشکده» در واقع وابسته به انجمنی ادبی به همین نام بود که ذکر آن را بهار در شمارۀ اول مجله چنین آورده است: «در غره ماه ربیع الاول سنه 1334 یک جلسه کوچکی از یک عده جوانان ادیب خوش‌طبع در تهران تشکیل شد که آن جلسه را جز یک انجمن کوچک ادبی نمی‌توانستیم نامید؛ در آن انجمن، فقط غزل‌هایی به روال مغتزلین قدیم ایران طرح شده و اعضاء در روی آن اقتراحات غزل می‌گفتند، رفته‌رفته اعضای آن زیادت شده و در اوایل سال 1335 انجمن کوچک شعری ما، خود را قادر دید که در روی اصول تازه ترقی که شامل تدقیقات نظمیه و نثریه و ترجمۀ ادبیات خارجی باشد، ورزش نماید، جرگۀ کوچک ادبی به «دانشکده» نامیده شد و با ارتقای فکری اعضاء و تکامل فنی صاحبان خود، ترقی کرده و رو به تکامل نهاد، نظام‌نامۀ اساسی آن در اواخر سال گذشته تجدید و بند اول مرام عملی آن که عبارت از: «تجدیدنظر در طرز و رویه ادبیات ایران بود، بر روی احترام اسلوب لغوی و طرز ادای عبارت اساتید متقدم، با مراعات سبک جدید و احتیاجات عمومی حال حاضر ـ در نظر گرفته شده و به تهیۀ موادی که درخور اجرای چنبن مقصودی باشد، دانشکده مشغول شد. دانشکده برای معرفی خود و نشر تعالیم و تبلیغ آمال و آرزوهای عاجل و آجل خود، به داشتن یک مجله محتاج و امتیاز آن در سال 1336 هـق. تحصیل و مقدمات نشر آن با عدم موجودیت کمترین وسیله و اسبابی، فقط در سایۀ مساعی و کوشش اعضای مجمع مزبور فراهم می‌شود».

مجلۀ ادبی «دانشکده» بیش از همه محصول زحمات ملک‌الشعرای بهار بود و بر همین مبنا طرز تفکر وی نیز در رویکردهای مجله روشن و ساری بود؛ بهار فردی بود که در این مجله واقعا عزم نوآوری داشت و از طرفی نیز میراث نیاکان در حوزۀ ادب فارسی را به بهترین وجه ارج می‌نهاد؛ به همین دلیل در مدت کوتاه عمر یک‌سالۀ مجله با بسیاری از متجددان سنت‌ستیز در مجادله و مباحثه بود؛ جدال تجدد و «دانشکده» از نمونه‌های بارز رشد فضای فکری در حوزۀ ادبیات بود که برای امروز نیز همچنان تازه است.

بهار در این مجله می‌کوشید تا حد امکان افزون بر به‌دست دادن سیمایی درخور از تاریخ ادبیات کلاسیک ایران، در مسیر شناساندن ادبیات نوین جهان به ادیبان جوان و دوست‌داران «دانشکده» نیز اهتمامی درخور داشته باشد؛ شاهد این مدعی بخش‌های متعددی است که در یک‌سال انتشار مجله از ادبیات اروپا منتشر می‌شد.

در میان نویسندگان مجله، بیشترین مطالب از آن ملک‌الشعرای بهار، عباس اقبال آشتیانی، رشید یاسمی، سردار معظم خراسانی، سعید نفیسی و رضا هنری است.

مجلۀ «دانشکده» از نمونۀ مجلات موفق و فاخری است که به انجمنی ادبی وابسته بود؛ سطح مطالب و فرهیختگانی که در این نشریه می‌نوشتند، خود محک معتبری است بر وزانت این انجمن ادبی که امروزه نیز این مجله می‌تواند معیار خوبی برای انجمن‌هایی باشد که دست به انتشار نشریاتی در حوزۀ فعالیت‌های فرهنگی و ادبی می‌زنند. به این منظور در این کتاب گزیده‌ای از مجلۀ «دانشکده» با حروف‌چینی جدید، تصحیح و توضیحاتی جزئی به دوست‌داران فرهنگ و ادب تقدیم شده است.

فهرست مطالب کتاب:

پیش‌گفتار

مرام ما

تاریخ ادبی

تأثیر محیط در ادبیات

شعر خوب

ما در نظر دیگران

انتقاد ادبی

دستور ادبی

تحقیق ادبی

الفاظ و معانی شعر قدیم و شعر جدید

عصبانی

بزرگان

آثار شیلر

اقتراح

رنگارنگ

اشعار

خواطر و آراء

انتقادات در اطراف مرام ما

یک سال تمام

پیوست‌ها