معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​

وقتی از عباس کیارستمی حرف می‌زنیم، از چه حرف می‌زنیم؟ و جز این چاره‌ای نبود، نیست. مگر می‌شود از عباس کیارستمی فیلم‌ساز گفت و کیارستمی عکاس، کیارستمی فیلم‌نامه‌نویس، کیارستمی طراح و گرافیک، کیارستمی پژوهشگر، کیارستمی شاعر و کیارستمی نقاش را نادیده گرفت. حوزه‌هایی از هنر که در همۀ آنها خوش درخشیده و دولت مستعجل نبوده است. به عبارتی به هر کاری که دست زده، طلا شده و این کیارستمی بوده که به آن حوزه اعتبار بخشیده است. به قول خودش هیچ روز یا هفته نبوده که عکاسی یا کار گرافیکی نکرده باشد. سینما حرفۀ او بوده، اما تفریح واقعی که بیشتر وقتش را به آن اختصاص داده، عکاسی و هنرهای بصری بوده است. و این البته جدای از برخی دیگر حوزه‌هاست که آقای کیارستمی به اقتضای زمانه، موضوعات و موارد منحصربه‌فردی را در آنها تجربه کرده است.

برای همین برخی از نام‌ها تنها یک نام نیستند؛ فرهنگ‌اند؛ جهانی هستند خلاصه شده در یک نام. استثنااند و بی‌زوال و همیشگی‌اند؛ عباس کیارستمی‌اند؛ حی و حاضر. چه کسی باور دارد که عباس کیارستمی فقط یک نام است و این روزها غایب؟! باورکردنی نیست؛ آن هم در خصوص کسی که سال‌ها بر صدر سینمای جهان نشسته و قله‌ای نبود که به فتح آنان برنخواسته باشد. آقای کارگردان، شاگردان و پیروانی در داخل و خارج از ایران دارد که با واسطه یا بی‌واسطه آموزه‌های او را در فیلم‌سازی به کار می‌گیرند و اگر از آنها با نام مکتب کیارستمی نام برده می‌شود، سخن گزافی گفته نشده است.

این مسئله آنقدر ملموس است که افزون بر ستایش بزرگان در سراسر جهان، سینما را هم به قبل و بعد از خود تقسیم کرده است؛ حتی شاید باورش برای خیلی‌ها سخت باشد که بسیاری در جای‌جای جهان، ایران را به واسطۀ کیارستمی و فیلم‌های او می‌شناسند و این حرف کمی نیست. پس چه دوست داشته باشیم و چه نداشته باشیم، عباس کیارستمی با سبک و سیاق خاص فیلم‌سازی‌اش، نامی یگانه و ماندگار در سینمای جهان است و برای سینمای ما چه دستاوردی از این بالاتر!

این دفتر که عنوان آن وامدار فیلمی است از عباس کیارستمی، همزمان با سومین سالگرد درگذشت او در شش فصل گردآوری شده است.

فصل اول کتاب به آثار سینمایی کیارستمی اختصاص یافته و انتخابی است از بین چهل فیلم کوتاه و بلند او. در این بخش سیزده فیلم مهم کیارستمی انتخاب شده و پس از ذکر شناسنامه، پوستر فیلم، خلاصۀ داستان و نگاه خود فیلم‌ساز به هر اثر، نقد/ نوشته‌ای هم از یک منتقد دربارۀ آن آمده است. سیزده فیلم عبارتند از: نان و کوچه (۱۳۴۹)، مسافر (۱۳۵۳)، گزارش (۱۳۵۶)، خانۀ دوست کجاست(۱۳۶۵)، مشق شب (۱۳۶۷)، کلوزآپ (۱۳۶۸)، زیر درختان زیتون (۱۳۷۳)، طعم گیلاس (۱۳۷۶)، باد ما را خواهد برد (۱۳۷۸)، ده (۱۳۸۰)، شیرین (۱۳۸۷)، کپی برابر با اصل (۱۳۸۹) و مثل یک عاشق (۱۳۹۱). البته که یادداشتی از احمد میراحسان منتقد، نویسنده و شاعر کنونی نیز در ابتدای این بخش گنجانده شده است.

فصل دوم کتاب به دیگر جنبه‌های زندگی هنری عباس کیارستمی اختصاص یافته است؛ کیارستمی طراح گرافیک، کیارستمی عکاس، کیارستمی شاعر و کیارستمی پژوهشگر، چهار حوزه‌ای است افزون بر نگاه منتقدان به آثار کیارستمی، نمونه‌ای از کارهای خود ایشان هم در هر حوزه به پیوست آمده است.

فصل سوم پانزده مقاله، نامه و یادداشت را شامل می‌شود که هر کدام به قلم یکی از چهره‌های شناخته‌شده یا نزدیکان عباس کیارستمی نوشته شده و مخاطب اغلب این مقالات هم خود اوست نه آثارش.

فصل چهارم، دفتری است در شعر که سروده‌های بیست شاعر را دربر می‌گیرد و همۀ این شاعران، در پی موفقیتهای مختلف کیارستمی یا به مناسبت‌های مختلف، شعری را به او تقدیم کرده‌اند.

فصل پنجم «کیارستمی از نگاه طراحان» نام دارد که دربرگیرندۀ ۲۸ طرح یا کارتون از ۱۸ طراح گرافیک و کارتونیست معاصر است. اغلب این آثار پس از درگذشت عباس کیارستمی خلق شده‌اند و دست‌مایۀ همۀ آنها هم چهرۀ خود کیارستمی یا فیلم‌های اوست.

فصل ششم، آخرین فصل کتاب است که تصاویری از کودکی تا واپسین روزهای زندگی عباس کیارستمی را شامل می‌شود.

فهرست مطالب کتاب:

برخی از نام‌ها عباس کیارستمی‌اند!/ محمد ولی‌زاده

فصل اول: کیارستمی فیلم‌ساز (مروری بر ۱۳ فیلم برگزیدۀ عباس کیارستمی):

۱+۱۳/ احمد میراحسان

نان و کوچه: نان، سنگ، پسر و کوچه‌ای برای عبور/ حسن لطفی

مسافر: غزل زیبای «آرزومندی»/ احمد طالبی‌نژاد

گزارش: زندگی بدون توازن یک شهروند درجۀ دو/ جواد طوسی

خانۀ دوست کجاست: زندگی همین است؛ خیلی ساده، بدون امکان رسیدن/ امیر صدری

مشق شب: مشق روز، خواب شب/ شادمهر راستین

کلوزآپ: کلوزآپ (نمای نزدیک)/ چیستا یثربی

زیر درختان زیتون: بازگشت مؤلف و مکالمه مؤلف و تألیف/ بهزاد عشقی

طعم‌ گیلاس: فلسفۀ اشراق/ خسرو نقیبی

باد ما را خواهد برد: نگفتن برای کامل گفتن/ ژان دوشه

ده: از قاب‌های ماشینی به ماشین‌های در قاب/ آنتونیا شرکا

شیرین: فیلم نخبه‌گرا دربارۀ سینمای عامه‌پسند/ روبرت صافاریان

کپی برابر با اصل: این اصالت آزارندۀ وجودی ما/ آرش خوشخو

مثل یک عاشق: تغزل تشبیه/ یاشار نورایی

فصل دوم: کیارستمی طراح گرافیک، عکاس، شاعر و پژوهشگر:

باید مطلقا مدرن بود/ ابراهیم حقیقی

مرا در عکس‌هایم جستجو کنید/ مریم روشن‌فکر

مفرّ شعر/ احمد میراحسان

مرتضی, [۰۱.۱۱.۲۰ ۲۳:۲۳]

حافظ به روایت عباس کیارستمی/ همایون صنعتی

تجددگرای سنت‌پژوه/ بهاءالدین خرمشاهی

دقایقی جهان را به سکوت دعوت می‌کنم/ هیوا مسیح

فصل سوم: کیارستمی از نگاه دیگران:

آخرین بار/ آیدین آغداشلو

عباس با طعم گیلاس/ اکبر اکسیر

این جایزۀ نوبل سینما است/ کریم امامی

آشنایی در سه پرده/ ژولیت بینوش

تکه‌پاره‌های چهل سال خاطره / کیومرث پوراحمد

با من به زبان اشاره سخن بگو! سوسن شریعتی

دربارۀ جایزه‌ها حمیده شریف‌راد

عباس عزیز، تولدت مبارک/ حمیده شریف‌راد

فاتحان فروتن اورست / احمد طالبی‌نژاد

دور و بس نزدیک/ مرتضی کاخی

سینمای گدایی و مسئلۀ حفظ آبرو/ پرویز کلانتری

مواظب باش پایت روی کلوخ سست نلغزد/ ابراهیم گلستان

عباس کیارستمی و سینما/ بهمن مقصودلو

رستم زمانه، کیارستمی/ مرتضی ممیز

ادغام زیبایی‌شناسی، آفرینش و زندگی روزمره/ احمد میراحسان

فصل چهارم: کیارستمی از نگاه شاعران:

این شب هزارۀ ابد/ منصور اوجی

وقتی که مردم/ خالد بایزیدی

درخت مغموم سر کوچه/ علیرضا بهرامی

مسافر/ عزیزالله حاجی‌مشهدی

حسین کرد و طعم تازۀ گیلاس/ اورنگ خضرایی

برای آموزگار طعم گیلاس‌ها ...../ بهزاد خواجات

خانۀ دوست کجاست/ امیرحسین خوش‌حال

تصویرگر کودک معصوم زمانه/ سیدضیاءالدین دری

آوازت دریغ/ نورالدین زرین‌کلک

چند رباعی/ عزیز شبانی

کبوترهای من/ محمدرضا شفیعی کدکنی

خانۀ دوست ..../ سیدرضا صائمی

بعد از تو/ ع. صمدیان

برای «شیرین»/ ع. صمدیان

نه مرداب دوردست/ م. مؤید

اگر این پنجره نبود/ مهدی مظفری ساوجی

بار دیگر/ محمود معتقدی

مرگ دوست/ غلامحسین معتمدی

رسم کیارستمی از سر گیرند/ علی معلم دامغانی

زیبا چیزی نیست جز آغاز جز هراس‌انگیز احمد میراحسان (راحا محمدسینا)

Deuexieme version/ احمد میراحسان (راحا محمدسینا)

به مرد نقره‌ای ایران/ مصطفی هزاره

فصل پنجم: کیارستمی از نگاه طراحان:

با آثاری از فرزاد ادیبی، حمیدرضا بیدقی، محمدرضا ثقفی، ابراهیم حقیقی، بزرگمهر حسین‌پور، هادی حیدری، بهزاد خورشیدی، جمال رحمتی، کیوان زرگری، بهزاد شیشه‌گران، قباد شیوا، تورج صابری‌وند، حسین صافی، علیرضا لبش، علیرضا مجابی، فرشید مثقالی، فیروزه مظفری، سعید نوروزی

فصل ششم: کیارستمی از نگاه دوربین