معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​

چالشتر با تنوع فرهنگی و هنری خود یکی از مناطق باسابقه در زمینۀ تولید قالی در استان چهارمحال و بختیاری است که مرغوبیت قالی‌هایش شهرت بین‌المللی دارد. افزون بر کیفیت مواد اولیه و بافت، تنوع در طرح‌ها همچون خشتی، قابی، کلیل ترنج، شکارگاه، گل و بلبل و گلدونی نقطۀ قوت دیگری برای قالی این منطقه به حساب می‌آید. در این میان طرح خشتی به سبب پیشینه، نوع نقوش، استقبال از سمت بافندگان و مصرف‌کنندگان داخلی و خارجی در این کتاب انتخاب و بررسی شده است. در روش تحقیق کیفی این کتاب، برای نخستین بار از رویکرد انسان‌شناسی هنر به مثابۀ ابزار شناسایی بهتر نقش قالی خشتی در ساختار فرهنگی چالشتر استفاده شده است.

مطالعات انسان‌شناسی هنر همچون یکی از زیرمجموعه‌های انسان‌شناسی سال‌هاست که در حوزۀ مطالعات هنری ورود پیدا کرده، توانسته از تنوع نظریات علمی قابل توجهی برخوردار شود. انسان‌شناسی هنر در عصر کنونی، علمی است با موضوعیت تحقیق و رویکردی که در بررسی آثار هنری می‌تواند راهگشا باشد و امکان شناخت تولیدات انسانی در اجتماع را فراهم کند. در این رویکرد اعتقاد بر این است که هنر محصول زندگی جمعی افراد است و بخش مهمی از فرهنگ بومی را شکل می‌دهد. قالی خشتی تولیدشده در منطقۀ چالشتر ماهیتی مستقل از زمینه‌ای که در آن به وجود آمده ندارد؛ در واقع فهم این قالی بدون داشتن دانش فرهنگی از جامعۀ آفریننده‌اش یعنی منطقۀ چالشتر ممکن نیست. بنابراین روابط پیرامون قالی خشتی در بررسی‌های انسان‌شناسی هنر اهمیت می‌یابد.

در فصل دوم کتاب به انسان‌شناسی فرهنگ منطقۀ چالشتر پرداخته شده است. در این فصل در گفتارهایی کلیات جغرافیایی و تاریخی این منطقه و فرهنگ بومی آن بررسی شده است. همچنین در این فصل دربارۀ ویژگی‌های هنری مورد مطالعه در کتاب، یعنی قالی خشتی چالشتر توصیف و بررسی صورت گرفته است.

در فصل سوم کتاب، کوشیده شده تا ابعاد زیبایی‌شناختی قالی خشتی چالشتر از جنبه‌های گوناگون همانند فرم، ساختار و معنا در جهان جامعۀ تولیدکنندگان قرار داده، به سوی درک آن حرکت شود. تجربۀ انسان‌شناسی نشان می‌دهد که شاید نتوان قالی خشتی را بر اساس یک دیدگاه کلان و تقلیل‌گرای متأثر از منابع مکتوب ادبی و اسطوره‌شناختی ایرانی تحلیل کرد؛ اما می‌توان و باید تلاش کرد تا درکی نزدیک به جامعۀ تولیدکننده به دست آورد.

سبک به ویژگی‌های شکلی اثر هنری مربوط می‌شود که ظاهر اشیاء را بازنمایی کرده، بدان‌ها ساختار می‌دهد. فصل چهارم کتاب اختصاص به سبک و خلاقیت دارد. در این فصل ابتدا نکاتی دربارۀ سبک بومی در قالی خشتی بیان شده و سپس به خلاقیت در این طرح و نقش این قالی پرداخته شده است.

فهرست مطالب کتاب:

پیش‌گفتار

فصل اول: مروری بر اندیشۀ انسان‌شناسی

فصل دوم: انسان‌شناسی فرهنگ منطقۀ چالشتر

فصل سوم: زیبایی‌شناختی فرمی و محتوایی قالی چالشتر

فصل چهارم: سبک و خلاقیت

فصل پنجم: اندیشۀ نظری مؤلف

منابع