معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​

اینگمار برگمان، نمایشنامه‌نویس، کارگردان تئاتر و فیلم‌ساز است. در طول حیات کاری‌اش با پافشاری بر این نکته که «تئاتر مثل همسری فداکار است، فیلم عذابی الیم است، پرخرج و خواهان معشوق ـ شما هر دو را می‌پرستید، هر کدام را به شیوۀ خودش»، هم به صحنه وفادار مانده و هم به پرده.

به نظر می‌رسد علاقۀ برگمان به صحنه و پرده ریشه در دوران کودکی‌اش داشته باشد. فقط ده سال داشت که خاطره‌انگیزترین اسباب‌بازی عمرش را گرفت؛ چراغ جادو و تئاتر خیمه‌شب‌بازی که برایش دکور و عروسک ساخت و نمایش‌نامه نوشت. وقتی «زوج هرزگی شیطان» (زندان) دوران کودکی‌شان را در خاطر مرور می‌کنند، با کمک وسیله‌ای مشابه آن است. عشق برگمان به جهان رؤیاها بیش از علاقۀ یک بچه به بازی کردن بود. در نوجوانی بیشتر پول توجیبی‌اش را برای شهر فرنگ و دوربینش فیلم می‌خرید و چندین شب در هفته را توی سینما می‌گذراند. ضمناً به‌طور مرتب اپرا می‌رفت، ولی گه‌گاهی پا به تئاتر می‌گذاشت. با وجود این در ۱۹۳۵ اجرای دوران‌ساز اُلُف مولاندر از بازی «رؤیای استریندبرگ» را دید، اجرایی که تأثیری ماندگار بر او گذاشت.

پس از گذراندن امتحان ورودی دانشگاه و انجام خدمت سربازی، در دانشگاه استکهلم مشغول مطالعۀ ادبیات و هنر شد. پایان‌نامۀ ادبیاتش را دربارۀ کلیدهای بهشت استریندبرگ نوشت، متنی که می‌توان آن را مثل یک نسخۀ دستور صحنه خواند، ولی او بیشتر مجذوب گروه‌های تئاتری آماتور بود تا مطالعات رسمی و پایان‌نامه‌اش را برای گرفتن مدرک دانشگاهی تمام نکرد؛ با همۀ اینها سال‌هایی که در دانشگاه گذراند ارزشمند بودند، چون به او این فرصت را داد تا استعدادهای خلاقه و کارگردانی‌اش را محک بزند و همچنین اولین ارتباط‌هایش با تهیه‌کنندگان سینما را برایش فراهم ساخت.

برگمان کارش را در تئاتر به عنوان کارگردان «کارگاه مسکونی» مسیحی مِستر اُلُفسگوردِن شروع کرد. در اجراهایش، «خوشبختی از طریق سفر استریندبرگ» و «مکبث» بود، محبوب‌ترین نمایش‌نامه‌اش از شکسپیر. رئیس تئاتر دانشجویی استکهلم که اجرای مکبث را دید، از برگمان دعوت کرد تا دربارۀ کارش با او صحبت کند. بلافاصله مشغول روی صحنه بردن «پلیکان استریندبرگ» برای گروه تئاتری دانشگاه استکهلم شد. او در میان دانشجویان به کارگردانی با مهارتی جادویی، اما انسانی دمدمی‌مزاج مشهور گشت. یکی از بازیگران جوان کارگاه، بیرگر مالمستن اولین خاطراتش را از برگمان ثبت کرده است: «همیشه چهره‌اش به نظر حالتی خشمگین داشت و فوق‌العاده بااستعداد ولی کاملاً مجنون به نظر می‌رسید. او این نمایش‌نامه را کارگردانی کرد، یه چکش دستش گرفت و هر از گاهی آن را به طرف بازیگران جوون پرت می‌کرد».

در ۱۹۴۴ برگمان دانشگاه را ترک کرده بود و حالا کارگردان حرفه‌ای تئاتر شهر هلزینبرگ، شهری در جنوب سوئد شده بود. این تئاتر در آستانۀ ورشکستگی هنری و اقتصادی بود؛ ولی در طول دو سال برگمان آنجا را به محلی کاملاً موفق تبدیل کرد. بعد به تئاتر شهر گوتنبورگ رفت و در آنجا هم تأثیرش فوق‌العاده بود. در ۱۹۵۲، دورۀ کارگردانی شش‌ساله‌ای را در تئاتر شهر مالمو، یکی از مدرن‌ترین تماشاخانه‌های اروپا آغاز کرد که در دوران برگمان به خاطر بازی‌های یکدست و خوب و نمایش‌های کوتاه متعادلش که از فاوست تا بیوۀ خوشحال را در بر می‌گرفت، مشهور شد. بعداً بسیاری از بازیگران تئاتر مالمو، سفیران محبوب برگمان روی پردۀ سینما شدند: هریت اندرسن، بیبی اندرسن، اینگرید تولین و ماکس فون سیدو.

مقالاتی که در این کتاب به انتخاب مترجم، گردآوری و ترجمه شده‌اند، چشم‌اندازی عمومی از اینگمار برگمان (1918 ـ 2007) در مقام فیلم‌سازی مؤلف، هنرمندی صاحب سبک و خلاق و انسانی فرهیخته و حساس ارائه می‌دهند. تلاش بر این بوده تا آثاری برای ترجمه انتخاب شوند که تصویری صمیمانه‌تر و نزدیک‌تر از این هم‌وطن استریندبرگ به دست دهند تا با دغدغه‌های ذهنی و عاطفی این بزرگ‌مرد سینمای جهان، آشنایی بیشتری حاصل شود.

فهرست مطالب کتاب:

یادداشت گردآورنده

زندگی‌نامه

فیلم‌شناسی

بخش اول:

زندگی‌نامۀ اینگمار برگمان/ بیرگیتا استین

آغاز کار برگمان/ کارل آندرس دوملینگ

برگمان، برگمان می‌شود/ جان سایمون

بخش دوم:

اینگمار برگمان و شیطان: فیلم‌های اولیه/ اریک اولریکسن

درون‌مایه‌های عاطفی در فیلم‌های اینگمار برگمان/ ریچارد ای. بلیک

عذاب بصیرت: کودکان و معصومیت در فیلم‌های اینگمار برگمان/ استوارت ام. کامینسکی

بخش سوم:

بحث راجع به فیلم‌سازی/ اینگمار برگمان

هر فیلم آخرین فیلم‌ام است/ اینگمار برگمان

بخش چهارم:

گفتگو با اینگمار برگمان/ چارلز تامس ساموئلز

گفتگو با اینگمار برگمان/ جان سایمون

منابع

تصاویر