معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​

برنامۀ «گلهای رنگارنگ» برای علاقمندان به این نوع موسیقی کاملاً شناخته شده است؛ ولی آنچه این برنامه را از سایر برنامه‌های دیگر گلها متمایز می‌سازد، اهمیت و نوع اجرای آن است که به هر یک از موارد ضروری و آنچه بیشتر درخور اهمیت است، در مقدمۀ این کتاب اشاره شده است.

برنامه‌های اجراشده در گلهای رنگارنگ بیشترین تعداد را به خود اختصاص داده است. همچنین تنها برنامه‌ای است که بیشترین اجراهای دیگری را با عنوان‌های «ب» و «ث» دارد که این گروه تقریباً شامل صد برنامه بوده و از گروه اصلی 482 برنامه تهیه شده که مجموع این آثار با اندکی اختلاف در برنامه‌های مخصوص تهیه‌شده به 582 برنامه می‌رسد که از تمام برنامه‌های دیگر تهیه‌شدۀ گلها بیشتر است.

نکتۀ دیگر هنرمندان برنامه‌هاست که در این گروه تعداد آهنگسازان، رهبران ارکستر، تنظیم‌کنندگان آهنگ، ترانه‌سرایان، سلونوازان، خوانندگان، گویندگان، سرایندگان اشعار متقدم و متأخر و حتی نوازندگانی که در ارکستر شرکت داشته‌اند، بیش از برنامه‌های دیگر گلها بوده‌‌اند. نکتۀ دیگر، تنوع اجرا و شادابی برنامه‌ها بوده که از مدت زمان‌های متفاوت 24 دقیقه‌ای گرفته تا برنامه‌های 62 دقیقه‌ای تهیه شده است.

در گلهای رنگارنگ به غیر از چند برنامۀ اولیه که هنوز برگزارکنندگان به الگوی واحدی دست نیافته بودند، بقیۀ برنامه‌ها دارای معرفی کامل بوده که از هر حیث شنونده را از چندوچون برنامه مطلع می‌کرده و کمتر برنامه‌ای می‌توان یافت که نام هنرمندی در فهرست نیامده باشد. بزرگ‌ترین آهنگسازان و ترانه‌سرایان در این برنامه‌ها شرکت داشته و آثار بسیار دلنشین و زیبایی را از خود به یادگار گذاشته‌اند. در مجموع هنرمندی در رشتۀ موسیقی وجود نداشته که در آن دوران در برنامۀ گلها شرکت نکرده باشد. بی‌تردید بهترین ترانه‌های اجراشده و زیباترین آوازهای خوانده‌شده در برنامۀ گلهای رنگارنگ موج می‌زند. اگر شخصی بخواهد به آرشیو موسیقی ایران دست بیابد، بهترین منبع برنامه‌های گلها و گلهای رنگارنگ می‌باشد؛ زیرا در این برنامه‌ها مجرب‌ترین و زبده‌ترین اساتید همکاری داشتند، استادان صبا، مرتضی محجوبی، روح الله خالقی، جواد معروفی، احمد عبادی، علی تجویدی، رضا ورزنده، جلیل شهناز، لطف‌الله مجد، حسن کسایی و .... . همچنین ارزنده‌ترین شاعران و ترانه‌سرایان مانند: رهی معیری، نواب صفا، معینی کرمانشاهی، بیژن ترقی، تورج نگهبان، بهادر یگانه، منیره طاها، پرویز وکیلی، نیز سینا و ده‌ها سرایندۀ معتبر دیگر به برنامه‌های گلها زیبایی بخشیده‌اند.

نگارندۀ این کتاب، در حد توان و امکانات سعی کرده نکات مجهول هر برنامه را در بخش توضیحات برنامه بازگو کند؛ ولی این امر به علت منابع ناقص تحقیقی و عدم اطمینان امکان به گفتۀ برخی هنرمندان که نکات تکنیکی برنامه‌ها را از یاد برده‌اند و حتی آثارشان را به یاد نمی‌آورند، منطقی نیست که از آثار همکاران خود مطلع باشند و اغلب خود اعتراف می‌کنند که گذر زمان و مکتوب‌نکردن آثارشان در دفتری جداگانه باعث شده که حتی به یاد نیاورند که دقیقاً در چه برنامه‌هایی شرکت داشته‌اند و چه کاستی‌هایی داشته است.

در گلهای رنگارنگ گویندگان متعددی از خانم‌ها و آقایان در گفتار و دکلمۀ شعر همکاری دارند که سهم خانم روشنک بیش از دیگران بوده و اغلب برنامه‌های اولیه با صدای خوش این گوینده به گوش صاحبدلان رسیده است. از نظر تکنیک، هر گوینده‌ای به سبک خود اشعار را دکلمه می‌کرد و با آهنگ و سوز خاصی مفهوم شعر را بیان می‌داشت. به نظر نویسندۀ این کتاب، به غیر از بیان شعر و درست خواندن آن، آنچه مدنظر شنونده است، واضح اداکردن و روشن ذکرکردن لغات است و در این بخش بهترین اجراها را می‌توان از خانم آذر پژوهش و فیروزه امیرمعز دانست؛ زیرا در موقع نوشتن این آثار می‌توان به‌خوبی متوجه شد که متن شعر چه بوده و حتی اگر از آن شاعر دیوانی در اختیار نباشد، می‌توان تمام شعر را متوجه شد.

در این کتاب پنج برنامه یافت شده که نسخۀ «ث» داشته و چند برنامۀ دیگر به دست آمده که با نسخۀ «الف» و «ب» فرق داشته ولی فاقد شماره بوده‌اند و با این حال از نظر آهنگ، دستگاه، شعر ترانه و خواننده مشابه دو برنامۀ نسخۀ «الف» و «ب» بوده است. حدود هفتاد برنامه هم یافت شده که نسخۀ «ب» نداشته؛ حتی در برخی از برنامه‌ها نسخۀ «ب» یافت شده، ولی نسخۀ «الف» که در واقع برنامۀ اول از آن گروه بوده به دست نیامده که نمایانگر این است که حتماً نسخۀ اولی وجود داشته است. تعدادی برنامه مخصوص گلهای رنگارنگ تهیه شده که برخی از آنها در این مجموعه نوشته شده؛ ولی اینکه در مجموع چند نسخه بوده و این تعداد چه تأثیری در شمارگان گفته شده (582) داشته، مشخص نیست. در ضمن بنا به ملاحظاتی قسمت‌هایی از اشعار گلهای رنگارنگ به شمارۀ 387، 448، 449، 485، 561 و کل برنامه‌های گلهای رنگارنگ 439، 559 و 559 ب حذف شده است.

دو برنامه از زندگی رهی معیری شاعر توانای ایران از رادیو پخش شده که قابل ملاحظه است؛ و چون رهی یکی از پرکارترین ترانه‌سرایان برنامه‌های گلها بوده، این دو برنامه در پایان کتاب نوشته شده است.

در پایان کتاب همچنین فهرستی از آثار هنر هنرمند در ردیف کار هنری خود نوشته شده که توسط نگارنده از هر برنامه استخراج شده است که این فهرست با توجه به کاستی‌های گوینده در معرفی تنظیم شده است؛ برای مثال در بیشتر برنامه‌ها رهبر ارکستر ذکر نشده و نگارنده فرض را بر این گذاشته که تنظیم‌کنندۀ برنامۀ رهبری ارکستر را نیز بر عهده داشته است.