۱۱۶۷
۳۹۲
درآمدی بر مبانی مشروعیت در دولت ساسانی؛ نظریه و روش در دوره‌بندی تاریخ آخرین پادشاه باستانی ایران

درآمدی بر مبانی مشروعیت در دولت ساسانی؛ نظریه و روش در دوره‌بندی تاریخ آخرین پادشاه باستانی ایران

پدیدآور: اسماعیل مطلوب‌کاری ناشر: نگاه معاصرتاریخ چاپ: ۱۳۹۹مکان چاپ: تهرانتیراژ: ۷۰۰شابک: 9ـ98ـ6189ـ622ـ978 تعداد صفحات: ۴۷۶

خلاصه

این کتاب در صدد بررسی مبانی مشروعیت در رابطۀ فرمانروایان ساسانی با فرمان‌بران ایشان است و می‌کوشد تا از این طریق به دوره‌بندی نوینی از تاریخ این سلسله دست یابد.

معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​

 

این کتاب در صدد بررسی مبانی مشروعیت در رابطۀ فرمانروایان ساسانی با فرمان‌بران ایشان است و می‌کوشد تا از این طریق به دوره‌بندی نوینی از تاریخ این سلسله دست یابد. ساسانیان که از سدۀ سوم میلادی به فرمانروایی ایرانشهر رسیدند، از بدو پیدایش با بحران مشروعیت روبرو بودند و می‌کوشیدند تا مشروعیت خود را در نزد فرمان‌بران تثبیت کنند. در این کتاب کوشیده شده تا بر اساس تحلیل تاریخی منابع نوشتاری و مادی بدین پرسش پاسخ داده شود که مشروعیت دولت ساسانی در بین اتباع ایشان بر چه مبنایی استوار بود و چه رابطه‌ای بین تغییرات مبانی مشروعیت با دوره‌بندی تاریخ ساسانی وجود داشت؟

نگارنده باور دارد که در ابتدای به قدرت رسیدن، شاهنشاهان ساسانی سعی کردند تا با استمرار سنت‌های فرمانروایی پیشین به فرمانروایی خود مشروعیت بخشند. آنگاه که تغییرات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و دینی موجب دگرگونی بافت فکری جامعۀ ایرانی شد، دربار ساسانی نیز خود را نیازمند آن دید تا در مبانی مشروعیت مبتنی بر پادشاهی الهی تغییرات اساسی ایجاد کند و به مشروعیت مبتنی بر پادشاهی الهی تغییراتی اساسی ایجاد کند و به مشروعیت مبتنی بر پادشاهی مقدس روی آورد. این تغییری در راستای سنت سیاسی خاور نزدیک باستان بود؛ اما موجب تغییراتی اساسی در جهان‌بینی جامعۀ ایرانی شد و بر شیوۀ سیاست‌ورزی سده‌های پس از خود نیز تأثیراتی ماندگار بر جای نهاد. شناخت مبانی مشروعیت دولت ساسانی در دوره‌های مختلف، به ارائۀ دوره‌بندی نوینی از تاریخ این سلسلۀ باستانی کمک می‌کند که در آنها تنها به تحولات سیاسی توجه نشده است، بلکه مجموعه‌ای از تغییرات ساختاری داخلی و خارجی به عنوان عوامل تغییر مبانی مشروعیت حکومت ساسانیان معرفی شده است.

نویسنده در این کتاب کوشیده با توجه به پیشینۀ مبانی مشروعیت در دولت‌های خاور نزدیک باستان و منطقۀ مدیترانه، ترایخ ساسانی را مطالعه کند. برخلاف برخی پژوهشگران حوزۀ علوم سیاسی که می‌کوشند تا تاریخ اندیشۀ سیاسی ایران را تنها بر اساس یک باور سیاسی بازخوانی کنند و تحولات تاریخی را در چارچوب پیش‌فرض‌های خود بگنجاننده، نگارنده در این کتاب کوشیده به عوامل گوناگون مشروعیت‌زایی توجه کند که دربار ساسانی از بیشتر سنتی‌های دینی و غیردینی استخراج کرد و کوشید تا بدین‌وسیله خود را با تغییرات جامعۀ ایرانی هماهنگ کند.

دوره‌بندی تاریخ ساسانی تنها با کمک گرفتن از عنوان‌های ایدئولوژیک مندرج بر مسکوک‌ها و بدون توجه به تغییرات صورت‌گرفته در جهان‌بینی جامعۀ ایرانی کمک چندانی به پژوهشگران این عرصه نخواهد کرد. یکی از تفاوت‌های دوره‌بندی ارائه‌شده در این کتاب با نظریات دکتر شایگان به همین نکته توجه دارد. بنابراین با وجود اهمیت فراوان داده‌های سکه‌شناسی در این پژوهش، نمی‌توان گسیختگی‌های رخ‌داده در ضرب عنوان‌ها را به عنوان تنها دلیل برای دوره‌بندی به کار برد. نگارنده کوشیده تا با بهره‌گیری از نظریۀ مشروعیت، نگاهی نو به دوره‌بندی تاریخ ساسانی افکند. بررسی ریشه‌های مشروعیت مبتنی بر سنت‌های دینی و غیردینی شاهنشاهی ساسانی نشان می‌دهد که در هر دوره از تاریخ طولانی این سلسله، مبانی مشروعیت ایشان دچار تغییر و تحول شده است. بررسی این تغییرات می‌تواند به ارائۀ دوره‌بندی نوینی از تاریخ این سلسله کمک کند. در این کتاب به مجموعه‌ای از عوامل داخلی و خارجی توجه شده که در این میان رسمیت یافتن دین زردشتی و تبدیل آن به دینی دولتی از اهمیتی بسیار برخوردار است. در این دوره‌بندی، تاریخ ساسانی به دو دورۀ پادشاهی الهی و پادشاهی مقدس تقسیم شده که توسط وقفه‌ای ناشی از رسمیت یافتن دین زردشتی و تبدیل آن به دین دولتی از یکدیگر جدا می‌شوند.

فهرست مطالب کتاب:

فهرست علائم و اختصارات

پیش‌گفتار

مقدمه

فصل اول: روش‌شناسی

1. درآمد

2. ساختارگرایی

3. روش‌های مکمل

فصل دوم: منابع

1. درآمد

2. منابع نوشتاری

3. منابع مادی

فصل سوم: دولت و مشروعیت در خاور نزدیک باستان

1. درآمد

2. مشروعیت

3. دولت، مفهوم و پیشینۀ تاریخی آن

4. جهان‌بینی و ایدئولوژی

5. فرّه

فصل چهارم: مبانی مشروعیت در دولت‌های پیشاساسانی

1. درآمد

2. مبانی مشروعیت سیاسی در شاهنشاهی هخامنشی

3. مبانی مشروعیت سیاسی در پادشاهی سلوکی

4. مبانی مشروعیت در شاهنشاهی اشکانی

5. مشروعیت شاهان پارس در دوران پیشاساسانی

فصل پنجم: جامعه و دربار ساسانی

1. درآمد

2. تاریخ سیاسی ساسانیان در سده‌های سوم و چهارم میلادی

3. جامعۀ ساسانی

4. دولت ساسانی

5. رابطۀ دولت ساسانی با طبقات اجتماعی در سده‌های سوم و چهارم میلادی

فصل ششم: مبانی مشروعیت دولت ساسانی در سده‌های سوم و چهار میلادی

1. مشروعیت کاریزماتیک

2. مشروعیت سنتی ساسانیان در سده‌های سوم و چهارم میلادی

فصل هفتم: رسمیت یافتن دین زردشتی و پیدایش جهان‌بینی کیانی

1. درآمد

2. نقش دوره‌های میانجی در دوره‌بندی تاریخی

3. رسمیت یافتن دین زردشتی

4. جهان‌بینی کیانی

فصل هشتم: پادشاهی مقدس در دورۀ ساسانی

1. درآمد

2. تغییرات ایدئولوژیک و ضرورت تغییر بنیان‌های مشروعیتی

3. پادشاهی مقدس در سدۀ پنجم میلادی

4. عوامل مؤثر بر تغییر مشروعیت در سدۀ پنجم

5. عنوان‌های مشروعیت‌زا بر مسکوک‌های سدۀ پنجم

6. مهر رسمی پیروز

فصل نهم: پادشاهی مقدس در سده‌های هشتم و هفتم میلادی

1. درآمد

2. پادشاهی مقدس در سده‌های ششم و هفتم میلادی

3. عوامل مؤثر بر مشروعیت در سده‌های ششم و هفتم میلادی

4. عنوان‌های مشروعیت‌زا در سده‌های ششم و هفتم میلادی

5. کشاکش پادشاهی الهی و مقدس در دهه‌های پایانی دولت ساسانی

6. پادشاهی مقدس در دوران اسلامی

نتیجه‌گیری

ضمیمه:

1. دوره‌بندی تاریخی

2. دوره‌بندی تاریخی در سنت دینی زردشتی

نقشه‌ها، تصاویر و جداول

منابع

کتاب‌شناسی

نمایۀ نام‌های خاص

نمایۀ سرزمین‌ها، مکان‌ها، قبیله‌ها، خاندان‌ها

نمایۀ اصطلاحات دینی، سیاسی، جامعه‌شناسانه، جغرافیایی و تاریخی

نظر شما ۰ نظر

نظری یافت نشد.

پربازدید ها بیشتر ...

ایل بختیاری در دورۀ قاجار

ایل بختیاری در دورۀ قاجار

آرش خازنی

موضوع این کتاب تأثیر متقابل حکومت و ایل در حاشیۀ ایران در دورۀ قاجار است. بررسی تاریخ اتحادیۀ ایلی ب

منابع مشابه

فقیه و سلطان: دیالکتیک دین و سیاست در تجربۀ تاریخی عثمانی و صفویه ـ قاجاریه

فقیه و سلطان: دیالکتیک دین و سیاست در تجربۀ تاریخی عثمانی و صفویه ـ قاجاریه

وجیه کوثرانی

این کتاب که بیش از سه دهه از نگارش و نخستین چاپ آن می‌گذرد، به‌مثابۀ جستارهایی پژوهشی در باب گونه‌شن