معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​

وقتی می‌گوییم چیزی را تعریف کرده‌ایم، به‌راستی چه منظوری داریم؟ این پرسش، پرسشی باستانی است و افلاطون و ارسطو، همچنین فیلسوفان معاصر، به‌ویژه منطقیون و معناشاسان آن را مطرح کرده‌اند. اگرچه همیشه بین تعریف منطقی و تعریف قاموسی تمایزی قائل نیستند و اگر هم باشند، آن را رعایت نمی‌کنند، تعریف منطقی با تعریف قاموسی یکی نیست. قواعد سنتی تعریف قاموسی، بر اساس تحلیل ارسطو، ایجاب می‌کند که واژۀ تعریف‌شونده با جنس و وجه تمایز شناخته شود. یعنی واژه باید ابتدا بر طبق رده‌ای که به آن تعلق دارد، تعریف و سپس از همۀ اعضای دیگر آن رده متمایز شود. به این ترتیب فرزند عبارت است از شخص (جنسی) که جوان است یا رابطۀ او با شخصی دیگر رابطۀ پسری یا دختری است (وجه تمایز).

این کتاب ترجمۀ فصل چهارم از ویراست دوم کتاب «فرهنگ‌ها: فن و هنر فرهنگ‌نویسی» تألیف سیدنی لاندو است. لاندو را یکی از معتبرترین صاحب‌نظران فرهنگ‌نویسی آمریکایی دانسته‌اند. این کتاب ترجمۀ فصل «تعریف» از ویراست دوم کتاب «فرهنگ‌ها؛ فن و هنر فرهنگ‌نویسی» است. چاپ نخست این کتاب در سال 1984 و بازنویسی و ویراست دوم آن با بازبینی و بازنویسی کلی و افزوده‌های بسیار در سال 2001 منتشر شد. در این اثر به بسیاری از پرسش‌های فرهنگ‌نویس در زمینۀ تعریف پاسخ داده شده است.

در این کتاب از جمله به این موضوعات پرداخته شده است: انواع معنی، اصول تعریف، روش درست تعریف‌نویسی، تعریف به کمک نقش دستوری، شیوه‌های بدیع تعریف، راهبردهای تعریف‌نویسی، پروندۀ شاهد و تعریف بر اساس شاهد.

برای نشان دادن اهمیت این کتاب، نقل قولی از هانس لیندکوئیست زبان‌شناس نامدار سوئدی که در نقد خود بر ویراست اول این کتاب نوشته شده، آورده می‌شود: «زبان‌شناسان حرفه‌ای عموماً از فرهنگ‌نویسی پرهیز کرده‌اند، چون آن را امری هراس‌انگیز عادی یافته‌اند. وقتی هم به این کار پرداخته‌اند، نتیجه (جز چند مورد استثنایی مانند راهنمای فرهنگ‌نویسی اثر زگوستا) چندان رضایت‌بخش نبوده است. غالب دانشگاهیان تجربۀ عملی لازم برای قابل اجراکردن پیشنهادات خود را ندارند و در مقابل ویراستاران فرهنگ‌ها هم آن‌قدر سرشان گرم جمع‌آوری لغات و تعریف است که وقت به تفصیل نوشتن از فن خود را ندارند. حال لاندو، ویراستار ارشد چند فرهنگ، وقت گذاشته است و اولین کتاب جامع در زمینۀ تألیف فرهنگ‌ها را به زبان انگلیسی نوشته است. پشتیبان او در این کار، تجربۀ وسیع انتشار فرهنگ، آشنایی جامع با تاریخچۀ فرهنگ‌ها، آشنایی کافی با جنبه‌های مرتبط زبان‌شناسی (از جمله معنی‌شناسی و جامعه‌شناسی زبان)، عقل سلیم (مهم‌ترین کیفیت فرهنگ‌نویس) و سبک نگارشی و گاه طنزآمیز است.

فهرست مطالب کتاب:

یادداشت مترجمان

تعریف

انواع معنی

اصول تعریف

روش درست تعریف‌نویسی

تعریف به کمک نقش دستوری

پروندۀ شاهد

تعریف بر اساس شاهد

چه چیزهایی را باید در فرهنگ آوردگ

پروندۀ شاهد چه فایده‌ای دارد؟

مثال‌های روشنگر

تعریف اسم

سایر منابع تعریف

واژه‌نامۀ فارسی به انگلیسی

واژه‌نامۀ انگلیسی به فارسی

نمایه