معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​

این کتاب شامل دوازده مصاحبه است که در طول سال‌های گذشته صورت گرفته‌اند. این گفتگوها از میان بیش از دویست گفتگو انتخاب شده‌اند که در چهل سال گذشته در مجلات و روزنامه‌های مختلف به چاپ رسیده‌اند. انتخاب‌ها از سوی ناشر صورت پذیرفته‌اند و جذابیت‌شان به این دلیل است که در بسیاری از موارد، حکایت از پیش‌بینی‌های تحقق‌یافته دارند.

در تمامی این گفتگوها، پرسش‌کننده از دانشجویان زبان‌شناسی بوده و به همین دلیل، گفتگوها بیشتر جنبۀ علمی و تخصصی پیدا کرده است. اولین گفتگوی کتاب دربارۀ آموزش زبان یا آموزش به زبان است. کورش صفوی در بخشی از این نوشتار دربارۀ آموزش زبان می‌گوید: «با آموزش زبان‌های بومی کاملاً موافق‌ام. همه باید از سابقۀ ادبی و تاریخی زبان مادری‌شان آگاه باشند. البته این مطلب هم باید به دقت بررسی شود. یک کردی زبان، یک بلوچی زبان، یک گیلکی زبان، یک لری زبان و .... این حق را دارد که از زبان مادری‌اش شناخت دقیقی به دست آورد. این به آن معنی نیست که بنشینیم و مثلاً به یک ترکی زبان، زبان مادری‌اش را یاد بدهیم. هیچ معلمی بهتر از خانوادۀ این فرد، نمی‌تواند در این کار موفق‌تر باشد. این کار کاملاً تخصصی است و نیازمند مدرسانی است که در این امر آموزش دیده باشند». (ص 17)

یکی دیگر از گفتگوهای آورده در این کتاب، اختصاص به مبحث «را» دارد. یکی از مسائلی که بین ویراستاران و زبان‌شناسان اختلاف وجود دارد، جایگاه «را» در جمله است. ویراستاران باور دارند که محل قرارگرفتن «را» دقیقا بعد از مفعول است و زبان‌شناسان این حرف را قبول ندارند. در بخشی از این نوشتار آمده است: «در مقاله‌ای دکتر دبیرمقدم به‌درستی به این نکته اشاره می‌کند که در فارسی، گروه‌های اسمی‌ای که گروه وابسته دارند، این امکان را پدید می‌آورند که در جایگاه مفعول، «را»ی آنها به بعد از گروه وابسته‌شان منتقل شود. این مطالب کاملاً درست است؛ اما انگار سوءتعبیر شده است. ...»> (ص 75)

گفتگویی دیگر از این کتاب اختصاص به بررسی خشونت کلامی دارد. استاد کورش صفوی در این گفتگو دربارۀ فهرست‌کردن خشونت کلامی معتقد است: «در قالب نظری، بله. ولی این نکته را باید در خاطر داشته باشید و آن مختصات پیرازبانی است. مثلاً فاصلۀ فیزیکی فرستنده و گیرندۀ پیام، بلندی صدا، حرکت دست، وضعیت صورت یا گردن فرستندۀ پیام، عدم رعایت نوبت در گفتگو و .... . اینها در ترکیب با جمله‌هایی که تولید می‌شوند، می‌توانند به تولید خشونت کلامی منجر شوند». (ص 81)

یکی دیگر از گفتگوهای آورده شده در این کتاب اختصاص به درست و غلط در زبان فارسی دارد. دربارۀ عمدی بودن تحول زبان، کورش صفوی معتقد است: «اصلاً اینطور نیست. هیچ سخنگویی به عمد زبان‌اش را تغییر نمی‌دهد. این تغییرها همان‌هایی هستند که شما «غلط» می‌دانید. این «غلط»ها در حدی‌اند که برای سایر سخنگوها قابل تعبیرند و به همین دلیل، مورد اعتراض قرار نمی‌گیرند و بر حسب عوامل مختلفی تعمیم می‌یابند؛ یعنی به تدریج، برای کل جامعۀ زبانی کاربرد می‌یابند. بنابراین ده‌ها هزار از این «غلط»ها سبب شده‌اند تا ما به فارسی امروز برسیم». (ص 89)

فهرست مطالب کتاب:

یادداشت ناشر

پیش‌گفتار

آموزش زبان یا آموزش به زبان

زبان و سیاست

آداب دانشمندی

مسابقۀ علمی

چرا دیگر فکر نمی‌کنیم؟

اسطوره

جای «را»

خشونت کلامی

درست و غلط

آیندۀ مطالعات ادبی

وام‌واژه‌ها در فارسی

زبان جوانان