دیوارنگارههای آسیای مرکزی
خلاصه
این کتاب، دربرگیرندۀ ترجمۀ پنج مقاله دربارۀ دیوارنگارههای آسیای مرکزی است. با توجه به اینکه مطالب مرتبط با باستانشناسی و هنر آسیای مرکزی در دورۀ پیش از اسلام و بهویژه محوطههای تازه کشفشده اندک است، از اینرو ترجمۀ مقالههای در این زمینه امری اجتنابناپذیر مینماید.معرفی کتاب
برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.
این کتاب، دربرگیرندۀ ترجمۀ پنج مقاله دربارۀ دیوارنگارههای آسیای مرکزی است. با توجه به اینکه مطالب مرتبط با باستانشناسی و هنر آسیای مرکزی در دورۀ پیش از اسلام و بهویژه محوطههای تازه کشفشده اندک است، از اینرو ترجمۀ مقالههای در این زمینه امری اجتنابناپذیر مینماید. بر این اساس مبحث دیوارنگارههای موجود در این سرزمینها که به عنوان یکی از کانونهای نقاشی دیواری در جهان پیشامدرن شناخته میشود، مورد توجه قرار گرفته است. این امر میتواند ناشی از این باشد که به جز نقشهای دیواری پنجکت در تاجیکستان و نقشدیوارهای مانوی سینکیانگ چین که تا اندازهای شناختهشده هستند، سایر نقشهای دیواری آسیای مرکزی بهویژه نقشهای دیواری کشور افغانستان برای جامعۀ علمی ایران ناشناخته مانده است.
اولین نوشتار کتاب دربارۀ دیوارنگارۀ ایزد بزرگ دختر نوشیروان است. این دیوارنگاره در درۀ رودخانۀ خلم، در هندوکش در شمال بامیان واقع شده است. در این محدوده، محوطهای است که دختر نوشیروان نام دارد. باستانشناسان در این محوطه یک طاقچۀ جداشده از صخرهای بلند را یافتند که با نقاشیهای باستانی تزئین شده بود. به طور کلی این اثر به اعتبار تأثیرات هنری و نیز قدرت ساسانی که نقاط دور در شرق و در ایالت کوشانشهر میرسید، به عنوان یادگاری از عصر ساسانیان معرفی شده است.
نقشهای دیواری آشکارشده در پنجکت که بخش اعظمی از آن بر اساس تاریخگذاریهای انجامشده به نیمۀ نخست سدۀ هشتم تعلق دارد، به طور یقین شرحدهندۀ حماسههای ایرانی هستند. در میان این نقاشیها، نقاشیهای اتاقی که اتاق رستم نامیده میشود، بسیار مشهور هستند. این اتاق با نقاشیهایی که نقاشیهای رستم پهلوان ایرانی که از آن در شاهنامه یاد شده، تزئین شده است. چندین نقاشی دیگر نیز در این مکان وجود دارد که شامل حکایتهای حماسی و پهلوانی است؛ اما این موضوع که به آنها به کدام حماسههای ایرانی تعلق دارند، بحثی است که ناشناخته مانده است. در دومین نوشتار این کتاب، به یکی از این نقاشیها اشاره شده که در اتاق شمارۀ 50 این مجموعه یافت شده و صحنهای از یک داستان حماسی مربوط به پسر رستم، فرامرز را نشان میدهد.
سومین نوشتار این کتاب دربارۀ دیوارنگارههای فیاضتپه در جنوب ازبکستان است. کاوشهای باستانی انجامشده در این منطقه در میانۀ سالهای 168 تا 1976 انجام شده و سپس در سالهای 2002 تا 2006 در مقیاس محدودی انجام شد تا پلان معبد به روشنی معلوم شد. در این نوشتار نتایج تحقیقات در این منطقه به طور اختصار بیان شده است.
محوطۀ بودایی ککرک فاصلۀ چندانی از بامیان در افغانستان ندارد و نقوش و یک مجسمۀ بزرگ بودا در سالهای نیمۀ نخست قرن گذشته در آنجا یافت شده است. در میان نقوش بسیار جذاب و زیبای آنجا، نقاشیای وجود دارد که شاه شکارگر نامیده میشود و در آن شخصی با پاهای بلند به صورت چهارزانو بر اورنگی چهارگوش قوسیشکلی نشسته که با چهار ستون یادآور سبک هنری گندهاراست، حماست میشود. در نوشتار چهارم به این نقاشی پرداخته شده است.
محوطۀ مس عینک، محوطهای مهم و بزرگ است که در سیکیلومتری جنوب شهر کابل و در ولایت لوگر قرار دارد. این محوطه که دومین ذخیرۀ بزرگ مس جهان را در خود دارد، بهزودی تبدیل به یک معدن بسیار بزرگ زمین خواهد شد. گزارشی از این محوطۀ عظیم در نوشتار پایانی کتاب آمده است.
در بخشهایی از این کتاب، از لغات و اصطلاحات مربوط به آیین بودایی یاد شده است. در این باره کوشش شده که این اصطلاحات تا حد ممکن سادهسازی شده و در پانوشت آورده شود.
فهرست مطالب کتاب:
مقدمۀ مترجم
ایزد بزرگ دختر نوشیروان (نگار)/ مارکوس مود
حماسۀ فرامرز در نقش دیواری پنجکنت/ مایکل شنکار
ملاحظاتی دربارۀ دیوارنگارههای فیاضتپه در جنوب ازبکستان/ چیرو لوموزیو
نقاشی شاه شکارگر در ککرک: چهرهای سلطنتی یا موجودی الهی؟/ متئو کمپارتی
نکاتی دربارۀ دیوارنگارههای مس عینک/ آنا فیلیگنزی
پربازدید ها بیشتر ...
ایل بختیاری در دورۀ قاجار
آرش خازنیموضوع این کتاب تأثیر متقابل حکومت و ایل در حاشیۀ ایران در دورۀ قاجار است. بررسی تاریخ اتحادیۀ ایلی ب
قفلهای دستساز آذربایجان
رحمان احمدی ملکیاز بین آثار فلزی، قفل به دلیل دارابودن نوعی رمز عملکرد و درونمایۀ رازگون، از اهمیت زیادی در حیطۀ تل
نظری یافت نشد.