معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​

موسیقی و استفاده از ابزارهای موسیقی در تمامی تمدن‌ها و جوامع قدمتی هم‌پایۀ تاریخ بشر دارد. کهن‌ترین مجسمه‌ای که در خصوص آلات موسیقی یافت شده، در زمان عیلامیان و در منطقۀ شوش باستان بوده است.

اقوام ساکن در خوزستان به‌ویژه شهرهای تاریخی نظیر دزفول و شوشتر وارث تمدنی عظیم هستند که از ساکنان این منطقه یعنی خوزی‌ها و عیلامیان به یادگار دارند. بررسی و تحقیق در زمینۀ موسیقی و استفاده از آن توسط مردم این منطقه به لحاظ قدمت آن حائز اهمیت است. مردم هر منطقه متناسب با آیین و رسومی که داشته‌اند، از موسیقی برای انتقال مفاهیم و ایجاد فضای دوستی و محبت از یک‌سو و ابراز شادی‌ها و غم‌ها از سوی دیگر استفاده کرده‌اند.

استفاده از موسیقی و نواهای محلی در جشن‌ها و مناسبت‌های مختلف در خوزستان رایج بوده است. این نواها گاه همراه با ساز و آلات موسیقی بوده و گاهی در قالب اشعار و آواز جلوه‌گر می‌شد. در زمان جنگ، دروکردن محصول، عروسی و همچنین مهم‌تر از همه در مراسم مذهبی نظیر عاشورا و دهه‌های محرم و صفر و ماه رمضان، جلوه‌های مختلف موسیقی در مجالس مردم نمایان بوده و هست.

رابطۀ موسیقی و ادبیات از دید اهل نظر پوشیده نیست. از دیرباز میان این دو رشته ارتباط تنگاتنگی وجود دارد و اشعار سروده‌شده توسط شعرا و ادبای هر دوره مورد توجه موسیقی‌دانان و آوازخوانان قرار می‌گرفت. در این میان اشعار محلی و فولکوریک که در کوچه و بازار بر سر زبان‌ها بود، گاهی منجر به شکل‌گیری نوا و گوشه‌ای در موسیقی ایرانی می‌گردید. نویسندۀ این کتاب به ارتبط میان موسیقی و ادبیات و اشعار به‌کاررفته در هر یک از گوشه‌های موسیقی محلی در خوزستان پرداخته و ضمن آن از نوازندگان زبردست و نامی آن نواحی در دورۀ قاجاریه تاکنون نیز یاد کرده است. این کتاب در واقع قسمتی از زوایای تاریک موسیقی در نواحی جنوب غربی ایران را روشن می‌کند. در این کتاب پانزده ترانۀ محلی همراه با خوانش دزفولی و شوشتری آن به همراه اولین خوانندۀ آن آورده شده است. بعد از این و در بخش بعدی واژه‌نامۀ اشعار آورده شده و در بخش بعدی نوشتاری آمده که در آن دورنمایی از موسیقی دزفول تبیین شده است. بخش پایانی کتاب اختصاص به نمایه‌ها دارد که در بخش‌های اصطلاحات و آلات موسیقی، اشعار و ضرب‌المثل‌ها، نام‌ها، کتاب‌ها و جای‌ها سامان یافته است.

فهرست مطالب کتاب:

سخنی با خوانندگان

تقریظ استاد سیدعلی کمالی

سرآغاز

1. آ عبد صمدی

2. اُلّه

3. باقرک

4. پایه موری

5. چوپی ـ چپی

6. چهارآوازه (چارآوازه)

7. دشتی شوشتر معروف به دشتی شیراز

8. دشتی، ری اوی باقر

9. سید عیسی‌ای: سیدعیسویی

10. شلال

11. شلیل

12. قنبلک

13. لر گامیشی

14. لر کمری یا عرب کمری

15. مار رضایی

واژه‌نامۀ اشعار

دورنمایی از موسیقی و دیداری زودگذر از دزفول

در پیرامون جشنوارۀ موسیقی و گزینه‌ای از مقاله‌ام به نام «دورنمایی از موسیقی و دیداری زودگذر از دزفول»

تصاویر

نمایه‌ها:

اصطلاحات و آلات موسیقی

اشعار و ضرب‌المثل‌ها

نام‌ها

کتاب‌ها

جای‌ها