معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​

این کتاب دربردارندۀ مجموعۀ مقالاتی است که در گردهمایی «جهان هخامنشیان» در مرکز آموزش‌های Clore در موزۀ بریتانیا از 29 سپتامبر تا اول اکتبر 2005 ارائه شده است. این گردهمایی از بسیاری جهات، نقطه‌ای عطف از کار درآمد؛ زیرا تقریبا بیشتر افراد دخیل در پژوهش‌های هخامنشی را از سراسر جهان به جز استثناء گرد هم آورد. اغلب عنوان شده است که مطالعات هخامنشی در سی سال اخیر دستخوش تحول عمده‌ای شده است و شگفتا که این دوره هم‌زمان با سال‌هایی است که حفاری‌های عمده در ایران انجام نشده، اما به همین دلیل پژوهشگران فرصت بازنگری عمدۀ نظریات رایج را داشته‌اند. نتیجۀ کار، بررسی دربارۀ منابعی بوده که سنتا در بازسازی تاریخ به کار می‌رفته است.

مجموعه مقالات نشست فوق در قالب هشت بخش عمده با سرفصل‌های مشخص ارائه شده‌اند که نشان‌دهندۀ گستردگی و تنوع مطالب است. سرفصل‌ها به این قرارند: تاریخ و تاریخ‌نگاری هخامنشی، دین و مذهب در دورۀ هخامنشی، زن در شاهنشاهی هخامنشی، هنر و معماری پارسی، باستان‌شناسی هخامنشی، مهرها و سکه‌ها، طلا و نقره و شیشه و سفال و سرامیک، مطالعات منطقه‌ای. این تقسیم‌بندی روایتی فشرده از پانزده نشست کارشناسی مستقل در گردهمایی است.

برای معرفی کتاب به اختصار چند نوشتار از کتاب را مرور خواهیم کرد. اولین نوشتار این کتاب به تاریخ‌نگاری هخامنشیان اختصاص یافته است. در بخشی از این نوشتار آمده است: «می‌توان گفت اروپاییان از تصویر خود از هخامنشیان برای رنگ و لعاب دادن به دستاوردهای خطیر شاه جوان مقدونی بهره برده‌اند. این دیدگاه را می‌توان به کل تاریخ هخامنشی گسترش داد که به آغاز رودررویی مستقیم پارسیان و یونانیان در دورۀ پادشاهی کورش بازمی‌گردد. من نیز از همین جا آغاز می‌کنم و به پرسشی بنیادین دربارۀ تاریخ هخامنشیان می‌پردازم که از دید من، نه‌تنها برای ارزیابی پژوهش‌های گذشته، که برای تعیین خط مشی دور از تعصب پژوهش‌های آینده مهم خواهد بود. مسئله را با پرداختن به تم مشهور «انحطاط هخامنشیان» بررسی خواهم کرد که رد آن به متون کلاسیک بازمی‌گردد و اخیراً هم از سوژه‌های اصلی تاریخ‌نگاری قرون نوزدهم و بیستم بوده است».

نوشتار «یک مهر استوانه‌ای هخامنشی، با نقش زن بر تخت نشسته» به بررسی مُهر استوانه‌ای از جنس عقیق از مجموعۀ دوکلرک پرداخته که یکی از شناخته‌ترین نقوش مؤنث از دورۀ هخامنشی شمرده می‌شود. در سمت چپ این مهر، نقش زنی وجود دارد که در ردای آستین‌گشاد پارسی پوشیده، تاجی کوتاه بر سر دارد که روبندی بلند از آن آویخته و بر یک صندلی «پشت‌بلند» تکیه داده است. دو زن دیگر در حال نزدیک شدن به او هستند که در دست یکی، یک پرنده به عنوان پیشکش وجود دارد و دیگری، تاجی کنگره‌دار بر سر داشته و یک دلو را در دست گرفته است. بین دو نفر اخیر، یک عودسوز هم قرار دارد.

فهرست مطالب کتاب:

پیش‌گفتار گردآورندگان

بخش 1: تاریخ و تاریخ‌نگاری

فصل 1: «انحطاط هخامنشیان»: نظریۀ متداول در تاریخ‌نگاری قرن هجدهم اروپا ـ نگاهی انتقادی به پیدایش یک باور نادرست/ پی‌یر بریان

فصل 2: کورش مادی و داریوش هخامنشی؟/ ریچارد نلسون فرای

فصل 3: تاریخ هخامنشی از زاویه‌ای دیگر/ توماس هریسون

فصل 4: همۀ مردان شاه/ کریستوفر توپلین

فصل 5: کورش و مادها/ مت واترز

بخش 2: دین

فصل 6: سنت خاکسپاری «مستقیم» هخامنشیان: دلیلی بر زرتشتی نبودن آنها، یا گواهی بر مدارای مذهبی؟/ اریک باسیروف

فصل 7: اهورامزدای آفریننده/ آلبرت دو ـ یانگ

فصل 8: از اتاقک دوشیب تا آرامگاه صخره‌ای: دین و فرهنگ متفاوت کورش و داریوش/ برونو یاکوبز

فصل 9: زردشتی‌گری در دورۀ هخامنشی/ فیلیپ کرینبروک

فصل 10: پیدایش آئین پادشاهی هخامنشی و تأثیر آن بر اوستا/ ابوالعلاء سودآور

بخش 3: زن در دورۀ هخامنشی

فصل 11: نگاهی دوباره به صحنۀ بارعام شاهی/ ماریا بروسیوس

فصل 12: یک مهر استوانه‌ای هخامنشی، با نقش زن بر تخت نشسته/ یودیت آ. لرنر

بخش 4: هنر و معماری

فصل 13: چرا تالار ستون‌دار؟/ هیلاری گوپنیک

فصل 14: ارزیابی دورۀ موتیفهای آجری و فن ساخت بناهای آجری در شوش دورۀ هخامنشی/ سابرینا مرس

فصل 15: امپراتوری هخامنشی در یک کلام: خزائن پی بنای آپادانی تخت جمشید/ سی. ل. نیمچوک

فصل 16: تخت جمشید: «باز ـ تعبیر» کاخ‌ها و کارکرد آنها/ شاهرخ رزمجو

فصل 17: نقش مادها در معماری هخامنشیان/ مایکل روف

فصل 18: تغییرات پیش‌آمده در لباس‌های شاهان هخامنشی/ ن.و. سکوندا

بخش 5: باستان‌شناسی

فصل 19: اردشیر اول بر تخت خشیارشا: چگونه یک مشاهدۀ باستان‌شناختی بر دانش تاریخی ما می‌افزاید؟/ کامیار عبدی

فصل 20: انتقال فرهنگ در آذربایجان ایران در عصر آهن 3: دورۀ هخامنشی بر مبنای حفاری‌ها و بررسی‌های اخیر/ بهرام آجرلو

فصل 21: شواهد باستان‌شناسی استقرارهای هخامنشی در ممسنی/ جمعی از نویسندگان

فصل 22: سپاه هخامنشی در چارچوب [ارتش‌های] خاور نزدیک باستان/ نایجل تالیس

فصل 23: منشأ هخامنشیان/ سیما یداللهی و عباس یلوایی

فصل 24: حفاری‌های دشتستان (برازجان)/ احسان یغمایی

بخش 6: مهرها و سکه‌ها

فصل 25: بررسی تحلیلی مجموعۀ سکه‌های گنجینۀ جیحون (چکیده)/ مهدی دریایی

فصل 26: سکه با نقش کماندار: بررسی ژرف‌تر هنر هخامنشی در آسیای صغیر/ یانیک لینس

فصل 27: سکه‌های فراتراکا از پارس: پلی میان هخامنشیان و ساسانیان/ وستا سرخوش کرتیس

بخش 7: طلا، نقره، شیشه و سرامیک

فصل 28: [ظروف] نوشیدنی تجملی: ریتون با نقش سر جانور، از ایران تا یونان/ سوزان ابینگاوس

فصل 29: تخت جمشید و گنجینۀ جیحون به عنوان سند (چکیده)/ شاپور شهبازی

بخش 8: مطالعات منطقه‌ای

فصل 30: نگاهی دوباره به موضوع خشایارشا و معابد بابل/ امیلی کورت

فصل 31: هخامنشیان و خلیج فارس/ دانیل ت. پتس

فصل 32: دشمنان امپراتوری: بازسازی برخوردهای سیاسی بین آسیای میانه و شاهنشاهی هخامنشی/ وو شین

کتاب‌شناسی

نمایه