معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​

چرا باید فلسفه خواند؟ به عبارت دیگر مطالعۀ فلسفه و پرداختن به آن چه ضرورتی دارد؟ هر انسانی در زندگی خود در برابر پرسش‌های فراوانی قرار دارد که بعضی از آنها مهم‌تر هستند. مهم‌ترین پرسش‌ها سؤالاتی است که انسان دربارۀ «هستی و وجود» دارد، مانند آنکه آیا شیئ وجود دارد یا خیر؟ آیا آن شیئ واحد است یا کثیر؟ در فرض کثرت، آیا بعضی موجودات با موجودات دیگر ارتباط علی دارند یا نه؟ و در صورت ارتباط آیا سلسله علل به مبدأ مستقل ختم می‌شوند؟ آن مبدأ مستقل در صورت وجود، چه ویژگی‌هایی دارد؟ نیز پرسش‌هایی از این قبیل که آیا انسان با موت فانی می‌شود یا آنکه موت صرفاً انتقال از موطنی به موطن دیگر است؟ تفکر دربارۀ این سؤالات و جستجو برای یک پاسخ مناسب که جز با عقل نمی‌توان آنها را پاسخ گفت، زندگی انسان را معنادار می‌کند و اساساً وجه تمایز حیات انسانی از حیات و زندگی حیوانی است و سنگ بنیان زندگی انسان را بنا می‌نهد. پاسخ صحیح و متقن به این سؤالات، جهان‌بینی و ایدئولوژی مستحکمی را شکل می‌دهد که سعادت نهایی انسان وابسته به آن است؛ در حالی که حس و تجربه نمی‌توانند پاسخگوی این سؤالات باشند. فلسفه خواندن از آن‌رو ضروری است که عقل‌ورزی نظام‌مندی است برای رسیدن به حقایقی اینچنین در انحصار عقل.

این کتاب بنا دارد یک دوره فلسفۀ اسلامی را به شیوه‌ای نو روایت کند. فلسفه اما بخش‌های متنوعی دارد. در این جلداز کتاب مباحث مربوط به هستی‌شناسی فلسفی مرور شده است. انسان‌شناسی، خداشناسی و معرفت‌شناسی از سایر مباحث فلسفی به شمار می‌روند که باید به آنها نیز پرداخته شود.

فلسفۀ اسلامی به لطف فلسفه‌ورزی دقیق اندیشمندان ایرانی و اسلامی در طول تاریخ، حتماً دارای مبانی اصیل، پخته و استواری است. نشر و ترویج این میراث و همچنین رشد و توسعۀ کمی و کیفی از طرق مختلف قابل حصول است. از جملۀ این راه‌ها، ارائۀ ساده و خواناتر از آن است. نکته‌ای که در این کتاب رعایت شده، بیان فلسفه به بیان روان و عام‌پسند مطالب است. «فلسفه در قالب گفتگو» ویژگی اصلی این کتاب است. فلاسفۀ بزرگ اسلامی در این کتاب، بدون لحاظ تقدم و تأخر زمانی دربارۀ مسائل مختلف فلسفی گفتگو می‌کنند؛ از یکدیگر استدلال طلب می‌کنند و نقد  آرای هم می‌پردازند. نویسنده در این کتاب وام‌دار آراء فلسفی استاد فیاضی است.

این کتاب بر اساس ضرورت نوشته شده است. ضرورت ترویج فلسفه، ضرورت ایجاد و تقویت گفتمان گفتگو در مسائل فلسفی و ضرورت عبور عالمانه از داشته‌ها و تحصیل تازه‌ها. آنچه در این کتاب رخ داده، دست‌کم دربرگیرندۀ دو جنبۀ اساسی است: جنبۀ داستانی و جنبۀ محتوایی.

جنبۀ داستانی دو ویژگی اساسی دارد: با زمان بیگانه است، طوری که گویا اصلاً زمانی نیست. فلاسفه همگی هم‌عصر یکدیگرند و با این وجود از فرآوردهای علمی هم آگاه هستند. حجاب معاصریت قسمت مفقود این کتاب است؛ معاصریتی که خود فقط در فلاح فلسفه یافت می‌شود. دیگر آنکه حوادث و اتفاقات نیز جز خیال نیستند و لزوماً حتی مشابه حقیقی ندارند.

جنبۀ محتوایی نیز دو ویژگی اساسی دارد: آنچه که هست، فهم مؤلف است از بیان بزرگان و بدیهی که صحت، صفت ضروری آن نیست و همچنین آنچه از زبان آنها بیان می‌شود، ضرورتاً معتقد آنها نیست.

غلبۀ روح فلسفه بر داستان، تعمدی است؛ چون به نظر ضروری است و گاهی به ضرورت اصل عبارت‌ها چه در متن و چه در پاورقی آمده است. هرچند عباراتی که در متن به کار رفته‌اند، گاهی دچار تلخیص و حتی تغییر شده‌اند.

فهرست مطالب کتاب:

سخن ناشر

مقدمۀ مؤلف

بخش اول: کلیاتی دربارۀ فلسفه

فصل اول: مقدمه

فصل دوم: اشتراک معنوی وجود

بخش دوم: اصالت وجود

فصل سوم: پیشینۀ اصالت وجود

فصل چهارم: مقدمات اصالت وجود

فصل پنجم: ادلۀ اصالت وجود

فصل ششم: فروعات اصالت وجود

بخش سوم: تشکیک در وجود

فصل هفتم: تشکیک در وجود

فصل هشتم: تشکیک در جامعه

فصل نهم: تشکیک جامعه در قرآن

فصل دهم: فروعات تشکیک در جامعه

بخش چهارم: وحدت وجود

فصل یازدهم: مقدمۀ وحدت وجود

فصل دوازدهم: تفاسیر وحدت وجود

فصل سیزدهم: ادلۀ وحدت شخصی وجود

فصل چهاردهم: تداخل وجودی

فصل پانزدهم: فروع وحدت وجود

فصل شانزدهم: عالم عرفانی

فصل هفدهم: علم موجودات

کتاب‌نامه