۱۰۳۸
۳۶۰
سفرنامۀ کلودیوس جیمز ریچ؛ بخش کردستان (ویراست جدید)

سفرنامۀ کلودیوس جیمز ریچ؛ بخش کردستان (ویراست جدید)

پدیدآور: کلودیوس جیمز ریچ مصحح: فرامرز آقابیگی ناشر: ایران شناسیتاریخ چاپ: ۱۳۹۸مترجم: حسن جاف مکان چاپ: تهرانتیراژ: ۵۰۰شابک: 8ـ36ـ8351ـ600ـ978 تعداد صفحات: ۲۸۰

خلاصه

سفرنامۀ کلودیوس جیمز ریچ جزء سفرنامه‌های مفصل است که یک جلد از آن به شرح و چگونگی سفر ریچ به کردستان عراق و ایران اختصاص یافته است و تاریخ نگارش آن به دهۀ دوم قرن نوزدهم یعنی 1820 میلادی بازمی‌گردد که مصادف با بیست‌ودومین سال حکومت فتحعلی شاه قاجار است.

معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​

 

امروزه در کنار سایر منابع، سفرنامه‌ها نقش مهمی در ترسیم اوضاع گذشته دارند و محققان می‌توانند در بخش‌های گوناگون مطالعات خود، به عنوان مکمل از آنها استفاده کنند و البته خوانندگان نیز می‌توانند بسته به سطح دریافت خود، از سفرنامه‌ها حظ و بهره ببرند. بی‌تردید که همۀ سفرنامه‌ها از نظر کمی و کیفی در یک سطح نیستند؛ برخی بسیار مختصرند، بعضی حالت میانه دارند و برخی مفصل‌ترند که بالطبع دقت، نوع نگرش و گزارش‌های مضبوط در سفرنامه، نشان کیفی آن را رقم می‌زند.

سفرنامۀ کلودیوس جیمز ریچ جزء سفرنامه‌های مفصل است که یک جلد از آن به شرح و چگونگی سفر ریچ به کردستان عراق و ایران اختصاص یافته است و تاریخ نگارش آن به دهۀ دوم قرن نوزدهم یعنی 1820 میلادی بازمی‌گردد که مصادف با بیست‌ودومین سال حکومت فتحعلی شاه قاجار است. این سفرنامه به دلیل آگاهی ریچ به زبان کردی و حشر و نشر طولانی‌اش با کردها، از نظر کیفی جایگاه ممتازی را به خود اختصاص داده است.

ریچ نخستین سیاست‌مداری است که تلاش زیادی به عمل آورد تا نفوذ انگلستان را در عراق مستحکم کند و در این تلاش خود بسیار کامیاب شد. یکی از وسایلی که ریچ برای استوارکردن نفوذ خویش در جامعۀ بغداد به کار برد، آن بود که نگهبانان ویژه‌ای با لباس‌های مُزَرکَش برای محافظت از کنسول‌خانۀ شرکت هند شرقی در بغداد  به کار گماشته بود. نگهبانان هنگام خروج موکب کنسول که همان ریچ باشد، با زدن طبل و بوق و کرنا پیشاپیش موکب او به حرکت درمی‌آمدند. بی‌گمان اینگونه مظاهر در رفع منزلت و نفوذ هر مسئولی در جامعۀ واپس‌گرایی مانند جامعۀ بغداد آن زمان ذی‌اثر بوده است.

ریچ در بسیاری از گزارش‌های خود تنها یک سیاح صرف نیست، بلکه او به درون افرادی که با آنها سروکار داشته سرک می‌کشد و از بعد روحی نیز با آنها قاطی می‌شود. برداشت‌ها و گزارش‌های او عمدتا عمیق و دقیق است و گزافه نیست اگر گفته شود که او چون روان‌شناسی کاربلد، به کنه دل افراد رخنه کرده است. ریچ در ضمیر خود بدون آنکه کسی پی ببرد، درصدد گونه‌ای رفتارشناسی و درون‌خوانی از افراد بوده است؛ برای مثال در هنگام ارسال محموله به ترکیه از عمرآقا (یکی از همراهانش در طول سفر به کردستان) می‌پرسد که چیزی لازم ندارد؟ در واقع با طرح این پرسش ـ آن هم تقریباً در انتهای سفر ـ خواسته است به صورت ضمنی او را بیازماید که آیا فردی طماع و مال‌دوست است یا خیر؟ پس در نتیجۀ چنین ریزبینی‌هاست که ریچ در جایی که او را می‌ستاید و می‌گوید تنها شرقی‌ای است که بین همۀ تماس‌هایش او را شایستۀ عنوان «جوانمرد» به معنی واقعی کلمه است.

ریچ هنگام رفتن به تماشای رقص و عروسی کردها، به دلیل رعایت پاره‌ای ملاحظات و عادی جلوه‌نمودنش، لباسی هم‌شکل با لباس بقیه می‌پوشد. چنین اقدامی سبب شده بدون جلب نظر دیگران به مشاهدۀ دقیق خود بپردازد و این دقت در چگونگی رفتار، بیان‌گر اهمیت اصل مسائل و پدیده‌ها از دیگاه اوست.

سفرنامۀ ریچ به طور ناخودآگاه، سبب پدیدآمدن نگاه مقایسه‌ای نیز می شود؛ به این معنی وقتی خواننده با روایت سفر ریچ از کردستان عراق به کردستان ایران همراه می‌شود، ناخواسته نگرشی تطبیقی در وی تقویت می‌شود و به طور ضمنی، تغییرات این جابجایی را دنبال می‌کند. البته خود ریچ در متن سفرنامه گاهی مقایسه‌هایی میان کردها در هر دو کشور انجام داده است. نکتۀ دیگر دربارۀ این سفرنامه آن است که نگاه کلی ریچ به کردها و کردستان نگاه مثبتی است، به‌ویژه در پایان سفرش آنچنان با اندوه خداحافظی می‌کند که اشک در چشمان آدم می‌نشاند.

نظر شما ۰ نظر

نظری یافت نشد.

منابع مشابه بیشتر ...

سفرنامۀ کلودیوس جیمز ریچ (از نینوا تا تخت جمشید)

سفرنامۀ کلودیوس جیمز ریچ (از نینوا تا تخت جمشید)

کلودیوس جیمز ریچ

دقت در ثبت یادداشت‌ها مشخصۀ اصلی سفرنامۀ کلودیوس جیمز ریچ است. در پاره‌ای موارد، گزارش‌هایش دربارۀ ا

در سرزمین صوفی بزرگ: سفرنامۀ سر راجر استیونس سفیر کبیر بریتانیا در ایران

در سرزمین صوفی بزرگ: سفرنامۀ سر راجر استیونس سفیر کبیر بریتانیا در ایران

سر راجر استیونس

سر راجر بنتام استیونس متولد ۱۹۰۶م/۱۲۸۵ ش. مؤلف سفرنامۀ «در سرزمین صوفی بزرگ (یا شاه عباس صفوی)»، سفی

دیگر آثار نویسنده

سفرنامۀ کلودیوس جیمز ریچ (از نینوا تا تخت جمشید)

سفرنامۀ کلودیوس جیمز ریچ (از نینوا تا تخت جمشید)

کلودیوس جیمز ریچ

دقت در ثبت یادداشت‌ها مشخصۀ اصلی سفرنامۀ کلودیوس جیمز ریچ است. در پاره‌ای موارد، گزارش‌هایش دربارۀ ا

سفرنامۀ کلودیوس جیمز ریچ (بخش مربوط به کردستان)

سفرنامۀ کلودیوس جیمز ریچ (بخش مربوط به کردستان)

کلودیوس جیمز ریچ

سفرنامۀ «کلودیوس جیمز ریچ» جزء سفرنامه‌های مفصل است که یک جلد از آن به شرح و چگونگی سفر ریچ به کُردس