۸۶۲
۲۹۴
مثلث خانه، جامعه و جهان در سه رمان احمد محمود؛ همسایه‌ها، داستان یک شهر، درخت انجیر معابد

مثلث خانه، جامعه و جهان در سه رمان احمد محمود؛ همسایه‌ها، داستان یک شهر، درخت انجیر معابد

پدیدآور: هلن اولیایی نیا ناشر: نگاه معاصرتاریخ چاپ: ۱۳۹۹مکان چاپ: تهرانتیراژ: ۵۵۰شابک: 5ـ06ـ7028ـ622ـ978 تعداد صفحات: ۱۰۳

خلاصه

در این کتاب نویسنده کوشیده تا با تحلیل رمان‌های احمد محمود نشان دهد که چگونه او از ساختار خانه و خانواده در «همسایه‌ها» آغاز می‌کند و به‌آرامی به سوی ساختار جامعه حرکت کرده و در «داستان یک شهر» حرکت خود را به عمق جامعه ادامه می‌دهد و در «درخت انجیر معابد» مثلث خانه، جامعه و جهان را در این سه اثرش مورد تأکید قرار می‌دهد.

معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​

 

عمر و معنای آثار ادبی، چه آثار گذشتگان و چه آنان که تازه پا به قلمرو ادب گذاشته و مقامی شامخ یافته‌اند، بی‌انتها و تمام‌ناشدنی هستند. آنها هرگز تکراری نمی‌شوند. همین امر درباره آثار کلاسیک و آثار داستانی نویسندگان پیشرو صادق است. این بزرگان حق بزرگی به گردن نسل جدید و آینده دارند. یکی از این نویسندگان پیشرو و پیش‌کسوت میان نویسندگان مرد، زنده‌یاد احمد محمود است. آنچه در بیشتر اظهارنظرها و تفسیرهای دیده می‌شود، بیشتر کلی‌گویی‌ها در مورد موضوع داستان‌هاست و غالباً پیرنگ‌محور هستند. البته دربارۀ نویسندگان مدرن یا پست‌مدرن که روایت‌هایشان غیرخطی بوده و از شیوه‌های روایی ویژه‌ای استفاده می‌کنند، گاه کشف و درک پیرنگ نیز خود چالشی برای خواننده و ناقد ایجاد می‌کند.

ولی در سبک‌های رئالیستی چون سبک زنده‌یاد احمد محمود که پیرنگ‌ها عمدتاً خطی هستند، کشف پیرنگ و رخدادها حتی اگر در روایت تقدم و تأخر دارند، کار دشواری نیست و خواننده با کمی تجربۀ داستان‌خوانی می‌تواند به ماوقع دست یابد. به همین دلیل نگارنده در این کتاب سعی داشته است به جای چه، به چگونه و الگوهای پنهان در آثار بپردازد و فرایند رشد و بلوغ شخصیت‌ها و تأثیرپذیری آنان از خانواده و جامعه را ردیابی کند؛ آخرین رمان یعنی «درخت انجیر معابد» مضامین جهانی و کهن‌الگویی نیز ظهور می‌یابند و رمان را تبدیل به تمثیلی از گرایش به سوی قدرت وانتقام‌جویی می‌کند که همچنان از مضامین غالب زمانۀ ماست و رمان، بعدی جهانی می‌دهد: پس نقش مثلث خانواده، جامعه و جهان در فرایند تحلیل مورد بررسی قرار گرفته است و افزون بر آن بینامتنیت به‌کاررفته توسط احمد محمود، برای معنابخشیدن به داستان و تقویت آن مورد مداقه قرار گرفته است. بنابراین وظیفۀ تحلیل‌گر و ناقد کشف زمینه‌ها و الگوهای پنهان در ژرفای اثر است و نه پرداختن به بدیهیات.

نکتۀ دیگر اینکه ناقد می‌تواند از رهیافتی ناقدانه استفاده کند، بدون آنکه آن را اعلام نماید. در این تحلیل نیز نگارنده قصد پیچاندن خواننده در نظریه‌های نقد را نداشته است؛ خوانندۀ معمولی که با مکاتب نقد آشنایی ندارد و بنا نیست به جای رمزگشایی اثر و دادن لذت درک خود اثر به او، ذهن وی را مشغول نظریه‌های رنگارنگ نقد نمود که برای وی ممکن است نامفهوم و غیرجذاب باشد. به محض پیشنهاد یک رهیافت خاص، نویسنده ناچار است به تعریف و توضیح و تحلیل اصول آن بپردازد و بدین‌گونه خوانش بحث‌های انتزاعی و نظری، کار را برای خواننده دشوار و ملال‌آور می‌کند؛ همچنین تمامی فکر و توان نویسنده متوجه بعد نظری شده و از خود اصل موضوع غافل می‌ماند یا تحلیل وی در سطح حرکت می‌کند و به تصنع و سطحی‌نگری منجر می‌شود. البته تحلیل‌گر می‌تواند از این نظریه‌ها، بدون آنکه آنها را چپ و راست بر مغز خواننده بکوبد و تمرکز، وحدت و تحلیل اثر را تحت‌الشعاع قرار دهد، بهره جوید، همان‌گونه که نگارنده چنین کرده است.

در این کتاب نویسنده کوشیده تا با تحلیل رمان‌های احمد محمود نشان دهد که چگونه او از ساختار خانه و خانواده در «همسایه‌ها» آغاز می‌کند و به‌آرامی به سوی ساختار جامعه حرکت کرده و در «داستان یک شهر» حرکت خود را به عمق جامعه ادامه می‌دهد و در «درخت انجیر معابد» مثلث خانه، جامعه و جهان را در این سه اثرش مورد تأکید قرار می‌دهد. در این چرخه وی به همان تعهد اجتماعی عمل کرده و آینه‌ای در برابر این سه رکن داستان ـ خانه، اجتماع و جهان ـ قرار می‌دهد و به معضلات زمانۀ خود که هنوز صادق و غالب است، نگاهی ژرف می‌اندازد. در نمایش این حقایق از ترفندها و تکنیک‌های داستانی غافل نمانده و آنها را وسیلۀ پرداخت درون‌مایۀ آثار ارزندۀ خود قرار داده است و به دغدغه‌هایی که بیش از شش دهه دغدغۀ سیاسی ـ اجتماعی و فرهنگی نویسندگان و شعرای ما بوده است، هنرمندانه جان داده است. در این مسیر نیز به تدریج به عمق و پختگی و بلوغ بیشتر نایل شده که در آخرین رمان وی به تفصیل در این کتاب بررسی شده است.

فهرست مطالب کتاب:

سخن مؤلف

فصل اول: همسایه‌ها

فصل دوم: داستان یک شهر

فصل سوم: درخت انجیر معابد

فصل چهارم: تکنیک‌های داستانی احمد محمود

نظر شما ۰ نظر

نظری یافت نشد.

پربازدید ها بیشتر ...

شکونتلا

شکونتلا

کالی داسه

جهانیان کالی داسه را به نام شاعر «شکونتلا» می‌شناسند. هندیان همواره خود شیفتۀ این اثر بوده‌اند؛ چه د

دیگر آثار نویسنده

سعدی و جانسون؛ دو ناهمزبان همدل: تحلیل تطبیقی گلستان سعدی و راسلاس جانسون

سعدی و جانسون؛ دو ناهمزبان همدل: تحلیل تطبیقی گلستان سعدی و راسلاس جانسون

هلن اولیایی نیا

این پژوهش تطبیقی که دربارۀ گلستان سعدی و راسلاس جانسون صورت گرفته است، به استناد شواهد مؤکد و مکرر د