معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​

این کتاب یکی از آثار گرانسنگ محیی‌الدین ابن عربی به شمار می‌رود و کتابی در اثبات لزوم امر خاتمیت ولایت است.

عنقای مغرب ابن عربی آن روی سکۀ سیمرغ عطار است. به عبارتی سیمرغ در مقام تشبیه ایستاده و عنقا در مقام تنزیه. سیمرغ مرتبت شهود است و عنقا سریر وجود، و در سلوک به سوی هردوان، نهایتی اگر باشد و غایتی، یکسره نیستی است، عدم است و فناست. جایی که اشارات، در بی‌سویی و ضمایر، در بی‌خودی گم می‌شوند.

این کتاب را ابن عربی در اثبات امر خاتمیت ولایت نوشته و در آن به روشنی به مسئلۀ «مهدویت» اشاره کرده است. اعتقاد و نظر وی در این کتاب، تحقیقاً همان نظر اهل تشیع است در باب غیبت و ظهور؛ چراکه وی هم در این کتاب و هم به وضوح در فتوحات، اشاره کرده که معتقد به وجود و حضور جسمانی امام دوازدهم شیعیان است، ورای وجود و حضور روحانی او و این بر عقیدۀ شیعه در این باب انطباق دارد.

عقیدۀ قاطبۀ اهل سنت آن است که تعین وصی، بر خداوند و پیامبر واجب نیست؛ اما شیخ از جهت اِشعار از حسن طویّت خویش، با اشعاری عقیدۀ صوفیانۀ خویش را ابراز کرده و بر مخالفت طریقۀ جمع تعریضی آورده است.

ابن عربی افزون بر مواردی که ذکر شد، برای ورود به مبحث اصلی، به توضیح و تبیین اصول اندیشۀ خویش که شامل وحدت وجود، تشبیه و تنزیه و گردآمدن اسماء ذیل کلمة الله و خلقت حقیقت محمدیه و بحث انسان کامل می‌پردازد و بعد وارد مبحث ولایت می‌شود. او اقوال خویش را در این کتاب، در قالب مرجان‌ها و لؤلؤها طبقه‌بندی و بیان می‌کند. شیخ بیش از هر چیز در این تقسیم‌بندی به این آیۀ معروف سورۀ الرحمن نظر داشته است که «یخرج منهما اللؤلؤ و المرجان».

در این کتاب شیخ اکبر به تعریف حقایق ذات ولایت کلیه پرداخته که مرکز دایرۀ آن در نسخۀ محمدی، ولایت امام مهدی (عج) است و این امام، در آخر زمان که پیمانۀ زمین از ظلم لبریز گردد، برآید و آن را از داد پر کند؛ چنان‌که جدش به‌وضوح از این واقعه خبر داده است. پس از آن به جایگاه هر حقیقتی را در مقاله جداگانه بیان می‌دارد. برخی از این جایگاه‌ها، به شکلی نمادین آمده‌اند و برخی، در لفافۀ برخی دیگر؛ مگر راز آن از منکران بی‌خبر پوشیده ماند.

این کتاب بر اساس نسخۀ احمد سیدشریف بهنساوی، بازرس کل دعوت و تبلیغات دینی الازهر مصر، عضو هیئت علمی و انجمن ادبا، ترجمه شده است. برای درک بهتر متن، مترجم در پیش‌گفتار دوم کتاب، یک دوره حکمت اسلامی از منظر ابن‌عربی را به زبانی ساده برای مخاطبان شرح داده است. انتهای کتاب نیز متن اصلی نسخۀ بهنساوی درج شده است.

فهرست مطالب کتاب:

* پیش‌گفتار نخست

* پیش‌گفتار دوم

* مقدمۀ بهنساوی

* عنقاء مغرب در ختم اولیاء و خورشید مغرب

مقدمه

دریای نابودگر و دریای ظلمانی

درسی ازلی از آفرینش ابدی

مرجان مروارید نخست

اثبات امامت علی الاطلاق سوای اختلافات

نکته‌ای شریف در باب غرفه‌هایی که فوق ایشان غرفه‌هایی است

نکتۀ تمام انبیاء در تعیین ختم اولیاء

تبیین مقامات کتاب عزیز

مروارید پیوسته به یاقوت هفتم

* عنقاء مغرب فی ختم الاولیاء و شمس المغرب (متن عربی)

* فهرست آیات

* فهرست اعلام و اصطلاحات