۱۷۷۳
۵۲۳
سرگذشت نام ایران

سرگذشت نام ایران

پدیدآور: محمدمهدی احدیان ناشر: آوای خاورتاریخ چاپ: ۱۳۹۸مکان چاپ: تهرانتیراژ: ۵۰۰شابک: 2ـ34ـ9923ـ600ـ978 تعداد صفحات: ۴۶۲

خلاصه

چگونگی پیدایش و تکوین نام ایران، معنای تاریخی واژۀ ایران و آریان، شواهد نوشتاری برجای‌مانده از نام ایران در منابع مکتوب و مفهوم برخی واژگان مرتبط با آن از جمله آریا و عراق، موضوعاتی است که این کتاب به آنها می‌پردازد.

معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​

 

نام‌های جغرافیایی یا جای‌نام‌ها واژگانی هستند که از دیدگاه زبان‌شناختی، تاریخی، جغرافیای تاریخی و پژوهش‌های فرهنگی و سیاسی دارای اهمیت‌اند. توپونیمی یا جای‌نام‌شناسی به بررسی علمی جای‌نام‌ها از ابعاد مختلف پرداخته و آنها را با محوریت زبان‌شناسی تاریخی و در نظر گرفتن اطلاعات تاریخی و جغرافیایی بررسی می‌کند. جای‌نام‌شناسی همچنین جای‌نام‌ها را از نظر نوع، خرد یا کلان بودن و ساختار صرفی را طبقه‌بندی می‌کند. آگاهی‌های به دست آمده از پژوهش‌های جای‌نام‌شناختی، ارزش جای‌نام‌ها را آشکار می‌کند و ابعاد مختلف‌شان را می‌نمایاند. شناخت تاریخ خود واژه و تاریخ مرتبط با مکان جغرافیایی از نتایج مهم جای‌نام‌شناسی است؛ زیرا هر جای‌نام از نظر زبان‌شناختی، معنی و تاریخ ویژۀ خود را دارد و هیچ جای‌نامی بی‌معنی نیست. زبان‌شناسی تاریخی از طریق ریشه‌شناسی درزمانی پژوهشگر به معنای متقدم یا معنای تاریخی جای‌نام‌ها می‌رساند. جای‌نام‌های تاریخی به دلیل نگهداشت اطلاعات تاریخی در خود، در زمرۀ میراث تاریخی و فرهنگی بوده و پاسداشت آنها، حفظ میراث تاریخی برداشت می‌شود.

نام ایران مهم‌ترین کلان‌جای‌نام در تمدن غرب آسیاست که در عرصه‌های تاریخ، جغرافی، فرهنگ و سیاست مشهور است. تداوم کاربرد جای‌نام ایران طی دوهزارۀ اخیر در حالی که خاستگاه و ریشۀ آن را تا 3700 سال پیش می‌توان جستجو کرد، اهمیت این کلان‌جای‌نامه را در تمدن بشر نشان می‌دهد. ایرانی بودن نه از جنبۀ انتساب به کشور یا مرزهایی جدید با این نام، بلکه به عنوان مشخصۀ تمایز قومی یا فرهنگی، ریشه‌هایی دارد که برخی به دوران تاریخی هخامنشی و ماد و برخی به دوران اساطیری هندوآریاییان می‌رسد؛ اما تحولات دورۀ ماد و هخامنشی آغازگر پیدایش آگاهی جمعی جدیدی بود که در ایرانشهر ساسانی نمود پیدا کرد. از آغاز دوران ساسانیان، ایران در چارچوب هویت سیاسی و مرتبط با نام کشور و حاکمیت بر قلمروی سیاسی سربرآورد و ایرانی بودن معنایی جدید و از جهاتی قابل مقایسه و نزدیک به هویت‌های ملی عصر مدرن یافت. احساس تعلق جمعی به مؤلفه‌های تمایز سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ایرانشهر و آنچه هویت کهن ایرانی بود، در سراسر دوران اسلامی به شکل‌های گوناگون تداوم یافت.

چگونگی پیدایش و تکوین نام ایران، معنای تاریخی واژۀ ایران و آریان، شواهد نوشتاری برجای‌مانده از نام ایران در منابع مکتوب و مفهوم برخی واژگان مرتبط با آن از جمله آریا و عراق، موضوعاتی است که این کتاب به آنها می‌پردازد. نویسنده کوشیده بنیان مباحث، متن‌ها و شواهد دست‌اول تاریخی و قول صاحب‌نظران جهانی باشد.

این کتاب با مجموعۀ بزرگی از شواهد نوشتاری و مرتبط با نام ایران همراه است که می‌توانند برای دیگر پژوهش‌های تاریخی، اجتماعی و تاریخ سیاسی ایران نیز کارساز باشند. شواهد ارائه‌شده در این کتاب از دورۀ باستان تا دورۀ معاصر را پیش می‌آیند تا روایت یکپارچه‌ای به دست دهند و بیش از سه هزار و پانصد سال تاریخ را دربر می‌گیرند. این شواهد از منابع به زبان‌ها و خط‌های گوناگون از جمله چند زبان باستانی گردآوری شده است. این کتاب از شش گفتار شکل یافته که ابتدا ریشه‌های تاریخی نام ایران بررسی شده و در گفتار دوم به بررسی آریا در ادبیات ودایی و اوستایی پرداخته شده است. در گفتارهای سوم و چهارم به ترتیب آریا در دورۀ ماد و هخامنشی و در دوره‌های اشکانی و ساسانی بررسی شده و در گفتار پنجم نیز نام ایران در دورۀ اسلامی تبیین شده است. گفتار پایانی کتاب به نتیجه‌گیری مباحث مطرح‌شده اختصاص دارد.

فهرست مطالب کتاب:

پیش‌گفتار

مقدمه

1. ریشه‌های تاریخی نام ایران

2. آریا در ادبیات ودایی و اوستایی

3. آریا در دورۀ ماد و هخامنشی

4. آریا و ایران در دورۀ اشکانی و ساسانی

5. نام ایران در دورۀ اسلامی

6. گفتار پایانی

نقشه‌های تاریخی

منابع

نمایه

فهرست تفصیلی «شواهد نام ایران»

نظر شما ۱ نظر
  • مدیر۴۵ ماه پیش
    ضمن تبریک به مولف کتاب بخاطر انتشار این کتاب ارزشمند ،باید عرض کنم برای محققان و پژوهشگران و علاقمندان به تاریخ و هویت ایرانی کتاب بسیار سودمندی است و به خیلی از پرسشها و ابهامات ذهنی و علمی خوانندگان پاسخ میدهد .

پربازدید ها بیشتر ...

دربارۀ ارتباطات: ارتباطات و تجلی آن در ادبیات و شعر فارسی

دربارۀ ارتباطات: ارتباطات و تجلی آن در ادبیات و شعر فارسی

حمید مولانا

در این کتاب ابتدا دایره یا جهان و عالم ارتباطات انسان را در یک الگوی پنج‌گانه به این ترتیب خلاصه شده

درآمدی بر شناخت هنر مدرن

درآمدی بر شناخت هنر مدرن

مانیکا بوم ـ داچن و جَنِت کوک

این کتاب به جای آنکه به توالی تاریخ جنبش‌های هنری بپردازد، با رویکردی موضوعی، برخی شاهکارهای هنر مدر