معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​

در غرب بیش از چهل سال است که زندگی‌نامۀ زنان، حتی زنان ناشناخته و غیرمعروف وارد گفتمان مطالعات زنان شده است و اهمیت آن دیگر محل سؤال و ابهام نیست. نوشتن زندگی‌نامۀ زنان سبک جدیدی را ابداع کرده است که حتی می‌تواند ساختار و نوع تاریخ‌نگاری که مردان در حیطۀ خود داشته‌اند را به چالش بکشد. در حال حاضر زنان تاریخ خود را احیاء کرده‌اند که با نگارش زندگی‌نامۀ زنان درگذشته و حال یا مطالعۀ مسائل مربوط به زنان، فصل تازه‌ای در تاریخ‌نگاری باز شده است. نکته‌ای که انکارشدنی نیست این است که زنان از هر طیف، طایفه و طبقه‌ای که باشند، دارای تاریخ‌اند و شناخت زندگی‌شان کمکی به شناخت بهتر جامعه و تاریخ می‌کند و این وظیفۀ مورخین است که به بازنگری تاریخ بپردازند و نه رد پای زن که خود زن را به تاریخ بازگردانند.

در ایران مطالعات زنان و تاریخ زن نسبت به بسیاری از کشورها دیرتر آغاز شد؛ ولی پیشرفت‌هایی حاصل شده است. این کتاب دربارۀ زندگی عزت‌الملوک فرمانفرمائیان (پیرنیا) است که همه او را عزی خانم خطاب می‌کردند.

خانوادۀ عزی خانم به هیچ‌وجه سیاسی نبودند؛ اما طبیعی بود که سیاست در زندگی آنها تأثیر می‌گذاشت. از این‌رو توضیحاتی از وقایع کلی کشور در این کتاب به اختصار بیان شده است. همچنین افزون بر شرح زندگی شخصی وی، تحول جایگاه زنان در جامعه نیز مدنظر قرار داده شده تا نشان داده شود که عزی خانم در چه جو و زمانه‌ای می‌زیسته است.

عزی خانم در اردیبهشت 1299 متولد شد. اوضاع کشور در این زمان به‌هم‌ریخته و موجب تشویش و نگرانی بود. بلشویک‌ها بندرانزلی، غازیان و شهر انزلی را با توپخانۀ کشتی‌هاشان به آتش کشیدند و توانستند با میرزا کوچک‌خان و جنگلی‌ها ارتباط برقرار کنند. چند ماه بعد از تولد او در تهران کودتا شد و عده‌ای از رجال از جمله پدر او سالار لشکر مدتی بازداشت شدند. کودتا مانند انقلاب مشروطه نقطۀ عطفی در تاریخ ایران به شمار می‌آید؛ زیرا پس از آن شرایط بسیار تغییر کرد.

جوانی او پس از سپری شدن سال‌های مشروطه، جنگ جهانی اول، هم‌زمان با تغییر سلطنت و همان‌طور که تحولات و تغییرات در دوران سلطنت رضاشاه به سرعت پیش می‌رفت و همه چیز را دگرگون می‌کرد، مرحلۀ اولیۀ زندگی او طی می‌شد. دوران محمدرضا شاه، جامعه دوران غرب‌گرایی و غرب‌زدگی را می‌پیموده، ولی اساس زندگی عزی خانم تغییر محسوسی نکرد و زمانی که انقلاب اسلامی جامعه را زیرورو کرد و در پی ریشه‌های گمشده‌اش می‌گشت و همچنان روال زندگی‌اش را به همان سبک و سیاق ادامه می‌داد.

در زمستان سال 1396 عزی خانم زمین خورد و پایش شکست و مدتی بستری شد. پس از کمی با زحمت زیاد راه می‌رفت؛ ولی بسیار ضعیف شده بود و دوباره زمین خورد. این بار بلند نشد. در اواخر همین سال در آرامش و در حالی که مشاعرش کاملاً استوار بود، در همان خانه‌ای که در جوانی ساخت و بیشتر عمرش در آنجا زندگی کرد، آرام‌آرام خاموش شد. در همان خانه نماز خوانده شد و اهالی ده رستم‌آباد که او را خوب می‌شناختند و بارها از سخاوت و انسانیت او بهره برده بودند، در تشییع جنازه‌اش شرکت کردند.

در بخش اول این کتاب به زندگی و سرگذشت عزی خانم در شش فصل پرداخته شده است. بخش دوم کتاب اختصاص به فعالیت‌های ورزشی عزی خانم دارد که در واقع این بخش گفتگویی است که عزی خانم با نویسندۀ این بخش داشته و از ورای این گفتگو سیر تکوینی ورزش ایران با تکیه بر گذار قانونی و مقاطع سرنوشت‌ساز ورزشی بررسی شده است. در بخش سوم و پایانی کتاب دربارۀ جزئیاتی از نیکوکاری‌ها و کمک‌های خیریۀ عزت‌الملوک فرمانفرمائیان بازگو شده است.

فهرست مطالب کتاب:

مقدمه/ منصوره اتحادیه (نظام‌مافی)

بخش اول: زندگی‌نامۀ عزت‌الملوک فرمانفرمائیان (پیرنیا)/ سعاد پیرا

بخش دوم: ورای هیجان؛ سیر تکوینی ورزش با تکیه بر گذار قانونی و مقاطع سرنوشت‌ساز/ الهام ملک‌زاده

بخش سوم:

فصل اول: عزت مهربانی و نیکوکاری

فصل دوم: جزئیاتی از کمک‌های خیریۀ عزت‌الملوک فرمانفرمائیان (پیرنیا)

فهرست اعلام