معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​

در دوره‌ای از زندگی بشر، در سرتاسر جهان، انسان به خدایان مختلف باورمند بوده است. بر روی زمین هم، پیش از پیدایش شهرها و پادشاهی‌ها، شورای ریش‌سپیدان قبایل و دودمان‌ها در موضوع جنگ و صلح و کوچ و ازدواج و مرگ، گرد هم می‌نشستند و موضوع را حل و فصل می‌کردند. تا همین چند دهۀ پیش در کردستان ایران، روستاهایی وجود داشتند که ناگزیر بودند تمام احتیاجات مردم روستا را خود تأمین کنند. کوه‌های بلند، برف، کولاک، گله‌های گرگ، فقدان اسلحه موجب می‌شده که هر منطقه‌ای زبان، آداب و رسوم، پوشاک، عقاید و خدایان و معتقدات خود را داشته باشد.

زمستان‌های پر از برف و سوزوسرما در مناطق به‌ویژه کوهستانی ایران، موجب می‌شده که مردم چشم به جمال مبارک و زیبای خورشید و گرمای جانبخش او داشته باشند. همین است که برای «آذر» ایزد آتش، آتشکده‌ها برپا کرده و با دقت حرمت آتش و انرژی گرما و سوخت را داشته باشند. «مهر» یا «میترا»، ایزد روشنایی هم به همین سبب مهم‌ترین جایگاه و نقش را در باورهای دینی ایرانیان داشته و همین است که تقویم خورشیدی و تاریخی خورشیدی مورد استقبال قرار می‌گیرد و خورشید بر روی گردۀ شیر که نماد قدرت و توانایی است، زینت‌بخش پرچم ملی ایرانیان در طول قرون و روزگاران می‌شود.

در این کتاب آیین یارسان در اساطیر اقوام کرد بررسی و تبیین شده است. ابتدا نویسنده به شیوه‌های پژوهش دربارۀ این آیین پرداخته و سپس به بررسی زرتشت به روایت گات‌ها پرداخته است. در بخش اصلی کتاب آیین یارسان یا اهل حق تبیین شده است.

آیین یارسان یا اهل حق، اعتقادی اسطوره‌ای، تاریخی و آیینی مربوط به کردهای استان کرمانشاه است که بخشی از آنان به نام «کاکایی» در منطقۀ «خانقین» کردستان زندگی می‌کنند. کردها اقوامی دارای زبان‌های مختلف هستند که گاه زبان یکدیگر را هم متوجه نمی‌شوند، کردهای شکاک با یک زبان حرف می‌زنند، کردهای مهاباد و سقز و بوکان و اربیل و سلیمانیه با یک زبان که به آن «سورانی» گفته می‌شود و کردهای استان کرمانشاه و ایلام و لکستان هم با یک زبان. کردهای منطقۀ اورامان در استان کرمانشاه گفته می‌شود با زبان مادی تکلم می‌کنند که به آن زبان «ماچو» هم می‌گویند.

مرکز آیین «یارسان» دو تا از شهرهای تاکنون زیبای استان کرمانشاه است؛ یعنی «سئنه» که صحنه تابلو زده‌اند و «کرند غرب» که تابلوی دالاهو زده‌اند. پیروان آیین یارسان، غیر از دو شهر مذکور، در تبریز و شهرهای شمال و رودهن و حتی هندوستان و سوریه وجود دارد و در سوریه «دروزی» نامیده می‌شوند.

در آیین «یارسان» یک دفتر [کتاب] وجود ندارد، بلکه دفاتر متعدد هست که در دست رهبران مذهبی است. رهبر مذهبی را هم «پیر» می‌گویند که واژه‌ای است بسیار کهن که می‌شود جستار مستقلی به آن اختصاص داد. واژگان پیر، دفتر و کلام که مختص نظام آیینی یارسان است، آن را از دیگر آیین‌ها و فرقه‌ها و مذاهب جدا می‌کند.

این آیین به اعتبار نام که شناسنامۀ آن است یعنی «آیین یارسان» جنبش اجتماعی به معنای اخص کلمه نمی‌تواند باشد، بلکه یک آیین یاری است. یار در فرهنگ واژگان این باور کهن، «خاونکار» یا خداوندگار و همان ذات حق است که جایگاهش در آیین تعریف و مشخص شده است که در این کتاب به آن پرداخته شده است.

فهرست مطالب کتاب:

پیش‌گفتار

فصل اول

فصل دوم

فصل سوم

فصل چهارم

زرتشت به روایت گات‌ها

فصل پنجم

فصل ششم

فصل هفتم

فصل هشتم

آیین یارسان یا اهل حق

فصل نهم

فصل دهم

فصل یازدهم

فصل دوازدهم

فصل سیزدهم

فصل چهاردهم

فصل پانزدهم

فصل شانزدهم: دونادون

فصل هفدهم

فصل هجدهم

فصل نوزدهم

منابع