معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​

برای پایش آیین، فرهنگ و سینه به سینه رسیده‌ها، نسک‌های باستانی و کهن چنان‌که استادان فرموده‌اند: «نه یک واژه باید از آن کاست و نه بدان افزود». چرایی این نوشتار از آن روست که خواننده بداند دانستن این بایسته، مورد دیگری نیز در این کوشش پیش چشم بوده است: نمایاندن توانایی و مایه‌وری زبان پارسی بی‌نیاز از کاربست واژگان بیگانه‌ای که بی هیچ فرنود وشوندی (ناایرانی) در این روزها با بی‌مهری و کم‌دانی به کار گرفته می‌شود.

این کتاب دربردارندۀ چند افسانه از ایران‌زمین است که در نگارش آنها تنها واژگان پارسی به کار رفته تا پارسی‌گویان بدانند این است گواه مایه‌وری زبان شیرین پارسی بی‌نیاز از کاربست واژگان بیگانه. بنابراین در نگارش پای واژۀ بیگانه‌ای به میان نیامده، مگر انگشت‌شمار جای‌هایی که پاسداشت و پاسیدن (حفظ) گوهرۀ داستان می‌باید درنگر می‌آمد. برای نمونه در داستان «پیر خارکن» که واژه‌های الاغ، قرمه و چماق نشانگر بازگفتن داستان پس از درون شدن وام‌واژگانی چند از ترکی یا در دیگر جای‌ها بر اساس تراداد (روایت) سروده‌های پارسی پس از اسلام، دارای واژگان تازی است.

همۀ داستان‌های کتاب، رویاروی از گوینده شنیده و با آوردن نام او نگاشته شده است. در داستان‌هایی چون «ماه در تنور» بسیار نمونه‌های دیگر در دست است؛ ولی در بازخوانی این نوشتار دگرگونی‌های ساختاری یا فراز و فرودهایی دیده می‌شود که ارزش نگاهداری این خوانش را نیز می‌نمایاند.

ریزبینی در شیوۀ نگارش داستان‌ها از این‌روی بود تا خوانش برای همۀ پارسی‌گویان ایران فرهنگی و نیز هر پارسی‌آموز در چهارگوشۀ گیتی آسان باشد. جز چند گزارش در این گردآمده، دیگر داستان‌ها برای نخستین بار نگاشته شده‌اند؛ چراکه در هیچ پژوهشی شنیده و یافت نشده‌اند.

فهرست مطالب کتاب:

سرنام

سخنی با خوانندۀ ارجمند

دختر خیار نیمرس

خاله تعارفی

کل شبان

نمور، ویس!

سه پند

گل دورنگ

خاله گردن دراز

پیر خارکن

دیو شرمنده

سپاه سه سربازه

پیرزنه و درخت انجیرش

اوسنۀ شازده جمشید

روباه پررو

دست چوبینه، پا چوبینه

جوانمرد و نامرد

ماه در تنور

مشی رجب

کاش سیر بوم زیر دواج، در خلمم به کماج!

پادشاه نیمه کون

بانو ماهی و موران شاه