معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​

بقا و دوام هر جامعه‌ای مبتنی بر وجود افراد و نهادهایی است که خلق ارزش‌های اخلاقی و اجتماعی می‌کنند و خود بی‌هیچ انتظار و چشمداشتی حامل و مروج آنها می‌شوند. مردان و زنانی که در ستیز با جهل و جور مایه از جان می‌گذارند و با استقبال از رنج و سختی برای خود به رهایی و آزادی برای دیگران می‌اندیشند و می‌کوشند، عاملان بی نام و نشان این حیات و استمرار اجتماع‌اند. هرچه شرایط جامعه دشوارتر و پیچیده‌تر باشد، نقش این ارزش‌آفرینان و کنشگران که به غیرخدا نمی‌اندیشند و جز در راه رهایی مردم گام برنمی‌دارند، بیشتر است.

مرحوم دکتر حسن اسدی لاری (1305 ـ 1368) از شمار همین کوشندگان راه دانایی و آگاهی و آزادی است که از باب خلق معنا در زندگی و آفرینش حیات اخلاقی و سیاسی در جامعه، حقی تاریخی به گردن نسل ما و نسل‌های بعدی دارد. او حریف صبور و غیور دوران سیاه ستمشاهی است که از مدرسه تا مسجد و زندان برپا ایستاد و درس آگاهی و آزادگی را تا عمق ذهن و جان همۀ آنان که در پیرامونش بودند، پیش برد. او معلم بود، اما بیش و پیش از آن مربی و سرمشق در رفتار و سلوک انسانی و آموزگار گوهر دینداری بود که اخلاق رهایی‌بخش و تعهد اجتماعی است. دکتر حسن اسدی لاری برای همۀ آنان که به او نزدیک بوده‌اند یا از نزدیک با او زیسته‌اند، انسانی والا و وارسته و تأثیرگذار بود؛ همین ویژگی‌های نیکو باری سنگین بر دوش آنان می‌‌نهاد که به گفتۀ حافظ حق آن بندگی مخلصانه را یادآور شوند.

این کتاب تلاشی است برای گردآوری و تدوین روایت‌های برجای‌مانده از یک تلاش و مجاهدت آرمان‌خواهانه. زندگانی اجتماعی مرحوم حسن اسدی لاری به طور جدی و دامنه‌دار از آبادان پرتبعیض فقیر و محروم آغاز می‌شود و به تهران پرحادثه و کانون مبارزه می‌رسد و بعد به سال‌های سخت زندان و سپس انقلاب اسلامی و سال‌های کوتاه مسئولیت در هند و آموزش و پرورش می‌رسد تا درگذشت ناگهانی و حسرت‌برانگیز اسدی لاری در راهروهای دانشگاه.

زندگی اسدی لاری همواره با چند اصل کلیدی همراه بوده است. نخستین و کلیدی‌ترین ویژگی او معلمی است. همان‌طور که روایت‌های این کتاب نشان می‌دهد، نگاه اسدی لاری به معلمی در کلاس درس محدود نشد، هرچند که به روایت شاگردانش، معلمی یکتا هم بود؛ او در تمام سال‌های عمر برای اطرافیانش معلمی بی‌همتا، اثرگذار و دلسوز بود. دومین ویژگی کلیدی او «مبارزه» بود. مبارزه با فقر، مبارزه با جهل و مبارزه با ظلم در مراحل مختلف زندگی او نمایان است. از تلاش‌ها برای محرومیت‌زدایی در آبادان تا کلاس‌های پرشور در مدرسه و دانشگاه و تحمل روزهای سخت زندان کمیتۀ مشترک، همه و همه نشان از همین موضوع دارد.

با همۀ این اوصاف دربارۀ زندگی، معلمی و مبارزۀ اسدی لاری در همۀ سال‌های گذشته کوتاهی شده است. بسیاری از راویان دست‌اولی که خاطراتی از او داشته‌اند، به مرور زمان یا درگذشته‌اند یا فراموشی بر آنها غلبه کرده یا گذار سال‌ها، جزئیات و کیفیت شرح رویدادها را کم‌رنگ کره است؛ اما به هرحال و با غلبه بر همۀ محدودیت‌ها این مجموعه گردآوری و تدوین شده است. فرصت مغتنم گفتگو با سرکار خانم گوهرالشریعه دستغیب و روایت دست‌اول و دقیق ایشان از روزهای زندگی و همراهی با دکتر اسدی لاری و همچنین گفتگو با دو فرزند ایشان (زهرا و محسن اسدی لاری) و برادر ارجمندشان دکتر رحیم اسدی لاری، در کنار گفتگو با برخی همراهان ایشان و بهره‌مندی از یادداشت‌ها و خاطره‌های برجای‌مانده از سال‌های قبل و چند مصاحبه مکمل دیگر مجموعه از روایت‌ها از ادوار مختلف زندگی ایشان شکل گرفته است. افزون بر اینها مجموعه‌ای از عکس‌ها و اسناد و دست‌نوشته‌های برجای‌مانده نیز افزوده شده و در نهایت این یادنامه آماده شده است.

فهرست مطالب کتاب:

مقدمه

پیش‌گفتار

روایت یک زندگی (خاطره‌ها)

روایت یک زندگی (گفتارها)

گفتارها (به روایت مطبوعات)

به روایت اسناد ـ 1 (عکس‌ها)

به روایت اسناد ـ 2 (دست‌نوشته‌ها)

به روایت اسناد ـ 3 (یادگاری‌ها)